مجموعه مقالات برگزیده هجدهمین المپیاد بین‌المللی قرآن و حدیث
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، در این مجموعه، مقالاتی با عنوان «مبانی و عناصر بیداری اسلامی در صحیفه سجادیه»، «راهکارهای تربیتی پیشگیری از جرائم اقتصادی از منظر قرآن و حدیث»، «رسالت رسانه‌ها در بیداری اسلامی با تأکید بر آیات و آموزه‌های قرآن»، «روش‌های تربیتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از نگاه قرآن» و «تربیت اخلاقی از دیدگاه آیت‌الله طباطبایی» به چشم می‌خورد.
«پاسخ به شبهه یا تأثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول»، «روش‌های تربیت کودک در قرآن و روایات»، «تربیت کودکان در احادیث نبوی»، «تربیت از نگاه قرآن و حدیث» و «شرایط رهبری و نقش آن در بیداری امت اسلامی از منظر قرآن»، دیگر مقالات این کتاب 272 صفحه‌ای را تشکیل می‌دهد که به تازگی از سوی دبیرخانه ستاد برگزاری هجدهمین المپیاد بین‌المللی قرآن و حدیث منتشر شده است.
مبانی و عناصر بیداری اسلامی در صحیفه سجادیه
امان الله شفایی
چکیده: ایده اصلی نوشتار حاضر پاسخ به این پرسش است که در صحیفه سجادیه چه مبانی و عناصری را می‌توان از متون و بطون ادعیه این کتاب استحصال نمود تا حرکت بیداری اسلامی با برخورداری تئوریک از مبانی و عناصری وحیانی آن از انحرافات و آسیب‌ها برکنار مانده و در مسیر اصیل اسلام سیاسی آمال و اهدافش را تعقیب نماید؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هرچند دست یافتن به بطون و اعماق صحیفه سجادیه بسیار دشوار و البته ناممکن است، اما اگر مفاهیم و آموزه‌هایی که در ادعیه رنگ و بوی سیاسی دارند را با توجه به شرایط اختناق و استبداد دوران امام سجاد علیه‌السلام مورد مطالعه قرار دهیم، می‌توان بر مبانی و عناصری انگشت گذاشت که ارتباط وثیقی با درون‌مایه «بیداری اسلامی» پیدا می‌کند. لهذا مبانی همانند «اصل توحید»، «اصل اتحاد اسلامی»، «اصل نفی سبیل»، «اصل استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی» و «اصل عدالت‌طلبی و ظلم‌ستیزی» و همچنین عناصری همانند «امر به معروف و نهی از منکر»، «آموزه جهاد»، «حج ابراهیمی»، «اراده معطوف به قدرت» و «حاکمیت حکومت اسلامی» مهمترین محورهای مطروحه در صحیفه سجادیه هستند.
راهکارهای تربیتی پیشگیری از جرائم اقتصادی از منظر قرآن و حدیث
عبدالله زکی
چکیده: جرائم اقتصادی که قدمتی به درازای تاریخ بشر دارد، همواره به عنوان یکی از مهمترین عوامل مختل کننده امنیت اقتصادی و برهم زننده آسایش عمومی جامعه به شمار می‌آید. از همین رو برای مبارزه با آن عمدتا از سیاست سرکوبگرانه استفاده شده است؛ اما مطالعات انجام گرفته و تجربیات به دست آمده، نشان داده است که اتخاذ این نوع سیاست به تنهایی کارآمدی لازم را ندارد، بلکه بایستی در کنار آن از سیاست پیشگیرانه نیز استفاده شود.
از آنجایی که تعالیم روح بخش اسلام عنایت ویژه به سیاست پیشگیرانه دارد، برای جلوگیری از وقوع جرائم اقتصادی، راهکارهای تربیتی متعددی را ارائه کرده است که اتخاذ اینگونه راهبردها نقش مهمی در پیشگیری از وقوع اینگونه جرائم خواهد داشت.
رسالت رسانه‌ها در بیداری اسلامی با تأکید بر آیات و آموزه‌های قرآن
عبدالعلی عادلی
چکیده: یکی از عناصر اثرگذار و نقش آفرین در عرصه‌های مختلف حیات اجتماعی بشر، رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی است. رسانه به عنوان مهمترین ابزار گردش اطلاعات و انتقال پیام به مخاطب، توانسته است نقش‌های بی‌بدیلی را در سرنوشت گروه‌های انسانی و ملت‌های مختلف ایفا نماید، همانگونه که در انقلاب‌ها و بیداری‌های اخیر امت اسلام نیز سر رشته اطلاع‌رسانی اهداف و پیام نهضت‌ها را به عهده داشته است. تردیدی نیست که رسانه، به تبع نقش‌های اجتماعی‌اش، زمانی می‌تواند ملت‌های مسلمان را در تحقق اهداف بلند اسلامی و رسیدن به آمال و آرمان‌های‌شان یاری رساند که به رسالت‌های خود در خصوص تحولات نوین امت اسلام، آگاهی داشته و به آن پایداری عملی داشته باشد. زیرا رسانه رسالت‌مند است که می‌تواند جریان‌ها و تحولات اجتماعی را به سمت اهداف ایده‌آل و مطلوب جامعه رهنمون نماید. از این رو در نوشتار حاضر برخی از مهمترین رسالت‌های دینی رسانه، هم چون دفاع از هویت بیداری اسلامی، قدرشناسی از فرصت پیش آمده، پرهیز از القای یأس و ناامیدی در قبال بیداری اسلامی، در پرتو آیات و آموزه‌های قرآن، مورد تحلیل قرار گرفته است.
روش‌های تربیتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از نگاه قرآن
سیدحسین نقوی
چکیده: بی‌تردید هیچ دینی به اندازه اسلام به تعلیم و تربیت اهمیت نداده است. نخستین سخنانی که بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وحی می‌شود به او دستور می‌دهد به نام خدا بخواند؛ خداوندی که آفریدگار انسان است و به او نوشتن با قلم را آموخته است. نوشتن و ابزار آن (قلم) از دید اسلام چنان ارزشمند است که خداوند به قلم و نوشته سوگند یاد می‌کند.
ارزش و اعتباری که قرآن برای تعلیم و تربیت و خواندن و نوشتن قائل شد، در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله نیز جلوه کرده است تا جایی که ایشان خود را معلم خواندند و فرمودند «همانا من معلم مبعوث شده‌ام». در قرآن تزکیه (تربیت) و تعلیم به عنوان مهمترین هدف بعثت انبیای الهی به ویژه حضرت خاتم المرسلین ـ صلی الله علیه و آله ـ ذکر شده است.
تربیت اسلامی دارای مبانی، اصول، اهداف، مراحل و روش‌های خاص خود است. این مکتب تربیتی، همه ابعاد و ساحت‌های وجودی انسان را پوشش داده است. پرداختن به هر کدام از این عناوین نیازمند صرف وقت زیاد و اطاله کلام است لذا به زمانی دیگر واگذار می‌شود.
نگارنده در این نوشتار روش‌های تربیتی رسول اعظم صلی الله علیه و آله به روایت قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهد تا با روش‌های صحیح، کارآمد و معتبر آشنا شویم و راحت‌تر به اهداف تربیتی اسلام و پیامبر اکرم دست یابیم.
تربیت اخلاقی از دیدگاه آیت‌الله طباطبایی
سیدعلی نقی نقوی
چکیده: این مقاله با رویکرد تحلیلی توصیفی به مبانی اخلاقی و شیوه‌های استفاده از آن در قرآن، از نظر مفسر بزرگ علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌پردازد.
علامه، «توحید» را مهمترین مبنای تربیت اخلاقی در قرآن می‌داند که تمامی آموزه‌های قرآن، حول محور آن می‌چرخد. موحد پس از شناخت خداوند و شناخت نیازهای خود، بنابر امیال فطری نظیر میل به هدف، کمال، حقیقت، تقدیس موجود برتر، کرامت ذاتی و صیانت از نفس، به سوی خداوند جذب می‌شود و تنها راه رسیدن به قرب را در انجام دستورهای الهی و ترک محرمات می‌یابد. این همان روش عبودیت است که انسان را به تهذیب نفس می‌رساند.
از دیدگاه علامه، سایر مبانی نظیر اختیار، معرفت‌پذیری و روش‌های تربیت صحیح مانند نصحیت، الگوسازی با داستان و مثال، وعده بهشت و جهنم، پرسش و پاسخ، ابتلا و ... همگی حول محور «توحید» می‌تواند اثرگذار باشد.
پاسخ به شبهه یا تأثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول
اسماعیل ابراهیمی
چکیده: مستشرقان شبهه‌های زیادی را در موضوع‌های مختلف از قبیل عبادات، سیره اجتماعی و فردی شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مطرح نموده‌اند که بیشتر این شبهات، غیر منصفانه و از روی عناد و دشمنی و گاه از روی بی‌اطلاعی از منابع اسلامی به خصوص منابع شیعه و اهل بیت اطهار علیهم‌السلام شده است.
نوشته‌ای که جلو چشمان شما است به یکی از شبهات مهم مستشرقان یعنی (تأثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول) که نتیجه و پیامد آن بشری بودن قرآن را ثابت می‌کند پرداخته است. مهمترین اشعاری که مستشرقان روی آن حساب باز کرده‌اند، اشعار «امرؤالقیس» و «امیة بن ابی صلت» دوتن از شاعران دوران عصر نزول است که در این نوشتار مورد نقد و بررسی قرار گرفته و این مقاله را به ثمر نشانده است.
روش‌های تربیت کودک در قرآن و روایات
حلیمه نصیری
چکیده: تربیت به معنای رشد و پرورش دادن، برای همه انسانها نیاز است و این نیاز در کودکی بیشتر احساس می‌شود. آیات و روایات زیادی داریم که بر تربیت انسانها در دوران کودکی تأکید می‌کنند.
در تربیت کودک عواملی چون انتخاب همسر، معاشرت با همسر قبل از تولد و عواملی چون محیط، اجتماع، خانواده، اقتصاد و ... بعد از تولد مؤثر هستند. اگر انسانی بخواهد کودکی سالم و صالح پرورش دهد باید سعی کند طبق سفارشات اسلام عمل کرده و کودکش را براساس آن پرورش دهد، یکی از سفارشات اسلام در تربیت کودک استفاده از روش‌های صحیح است.
روشهایی که در کتابهای اسلامی از آنها نام برده شده و مورد تأیید اسلام است، روشهایی چون الگوپذیری کودک از اطرافیانشان مانند پدر و مادر، مربی، دوستان و روش تعلیم، البته با تکریم و لطافت، روش محبت که باید سعی شود در این روش زیاده‌روی نشود زیرا آثار سویی را به دنبال دارد و آخرین روش، روش بازی و قصه‌گویی است که مربی در این روش، بازی و قصه را وسیله‌ای قرار می‌دهد تا به کودک علم بیاموزد.
در روایات معصومین علیهم‌السلام به ما آموخته شده چگونه در برابر اشتباه کودکانمان رفتار کنیم. اسلام از ما خواسته است تا در برابر اشتباه کودکانمان بی‌تفاوت نباشیم و از روش صحیح تنبیه (به معنای آگاه کردن کودک نسبت به اشتباهش) استفاده کنیم و اگر کودکانمان دچار خطایی بزرگ شدند، برای اینکه دچار انحراف بزرگترین نشود می‌توانیم کودک را بزنیم البته در حد گناهاش نه بیشتر.
تربیت کودکان در احادیث نبوی
لیلا حیدری
چکیده: مقاله حاضر به تربیت کودک در احادیث نبوی صلی الله علیه و آله پرداخته است. از چکیده، مقدمه، متن مقاله، نتیجه‌گیری و منابع تحقیق تشکیل شده است.
در مقدمه ابتدا به بیان مسأله، اهداف، اهمیت و ضرورت، فرضیه، روش و پیشینه تحقیق اشاره کرده است.
در متن مقاله از مفهوم تربیت بحث شده است و سپس تربیت از منظر رسول اکرم صلی الله علیه و آله مورد بررسی قرار گرفته است، شامل سعی و کوشش برای داشتن فرزند صالح و سالم، توجه به سلامت مادر، صحبت و بازی، رفتار درست و مناسب، بدون خشونت و تندی، بهداشت روانی و شخصیت کودک می‌شود.
تربیت از نگاه قرآن و حدیث
علی جمعه حیدری
چکیده: با توجه به جایگاه ویژه انسان در دستگاه خلقت و همچنین آزادی، اختیار و استعدادهای گوناگونی که دارد، ضرورت تربیت برکسی پوشیده نیست به همین جهت پیامبران متعدد از جانب حق تعالی برای هدایت و تربیت بشر فرستاده شدند.
همه مورخان و کارشناسان تربیتی اعتراف دارند که مکتب نجات بخش اسلام از اعراب عقب مانده جاهلی، شخصیت‌های علمی و عرفانی بی‌نظیر ساخته است. بنابراین سؤال‌های ذیل ممکن است رخ بنمایند: چه علل و عواملی موجب این تربیت موفقیت آمیز شده است؟ آموزه‌های اسلام در این زمینه چیست؟ چه روشهایی را اسلام برای تربیت ارائه می‌دهد؟ از چه ابزارهایی باید در فرایند تربیت استفاده گردد تا کارآمدی بیشتر داشته باشد؟ مقاله حاضر با استناد به آیات و روایات، پاسخی است به سؤال‌های فوق.
شرایط رهبری و نقش آن در بیداری امت اسلامی از منظر قرآن
محمدیعقوب بشوی
چکیده: قرآن مجید به برخی شرایط مهمی اشاره می‌کند که نقش تعیین کننده در ایجاد، حفظ و استمرار بیداری اسلامی دارند. رهبران الهی با داشتن چنین شرایطی، بیداری و تغییر را در امت‌ها به وجود آورده، از خواب غفلت بیدار نمودند. با توجه به بیداری اسلامی در منطقه و سطح جهانی و نقش رهبران و ملت‌ها در چنین امری، شناسایی و بکارگیری چنین شرایطی ضروری به نظر می‌رسد.
رهبری بدون برخورداری از شرایط ویژه همچون بصیرت، استقامت، صبر و توفیق، نخواهد توانست در مقابل دشمنان قسم خورده،از خود مقاومت نشان داده، از دست آوردهای ارزشمند ملت‌ها محافظت نماید. دارا بودن نفس همین شرایط، برای ملت‌ها نیز لازم می‌باشد، بدون برخورداری از آنها، اهداف مطلوب میسور نخواهد شد. رهبری نقش موتور متحرکه را در سرنوشت ملت‌ها دارا می‌باشد. میزان موفقیت ملت‌ها و یا عدم آن، به تصمیمات و شرایط روحی او وابستگی دارد. از طرف دیگر شکل‌گیری خاورمیانه جدید بر پایه ارزش‌های اسلامی و روحیه ضد استکباری، ضرورت بررسی شرایط و نقش رهبری در بیداری اسلامی از منظر قرآن را مضاعف کرده است. با توجه به تحولات مثبت منطقه، شکست جبهه استکباری و پیروزی جبهه مقاومت پیش‌بینی می‌شود. /920/پ202/ق