مرآت الحرمین ایوب صبری پاشا منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرآت الحرمین عنوان کتابی است تألیف ایوب صبری پاشا که به تازگی با ترجمه میرزا عبدالرسول منشی و به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی عسکر از سوی مؤسسه فرهنگی هنر مشعر منتشر شده است.

کتاب مرآت الحرمین به زبان ترکی استانبولی 5 جلد در 3 مجلد است که جلدهای 1 و 2 به نام «مرآة مکه» و 3 و 4 به نام «مرآة مدینه» و جلد 5 به نام «مرآة جزیرةالعرب» نامگذاری شده و در سال 1301، در چاپخانه «سنده» شهر قسطنطنیه به چاپ رسیده است.

آنچه اهمیت این کتاب را در زمان انتشار مشخص می‌کند، تفریظ‌های فراوانی است که در حدود 58 صفحه همراه با مقدمه توسط دانشمندان و ادبای ترکیه آورده شده است.

مجد اول کتاب «مرآت الحرمین» 1175 صفحه متن، 9 صفحه تصویر و حدود 58 صفحه مقدمه دارد که عبدالرسول منشی تنها 625 صفحه آن را و آن هم نه به طور کامل ترجمه کرده است.

تدوین کننده این اثر به طولانی شدن زمان تکمیل آن اعتراف می‌کند، اما معتقد به چاپ آن با کمترین غلط است؛ البته مترجم بسیاری از کلمات ترکی را همانگونه که در متن کتاب اصلی بوده در ترجمه آورده است که برای خواننده فارسی زبان، فهم مطلب را کمی مشکل می‌کند.

کتاب دیگری نیز با نام «مرآة الحرمین» در مصر به چاپ رسیده که مربوط است به مؤلف دیگری به نام ابراهیم رفعت پاشای مصری، لیکن از آنجا که زمان تألیف آن پس از این کتاب بوده،‌ به نظر می‌رسد مؤلف بخشی از مطالب خود را از کتاب ایوب صبری پاشا گرفته است.

موضوع‌های اصلی مطرح شده در این کتاب شامل مراکز اصلی جزیرةالعرب، نحوه شکل‌گیری مکه و مدینه، قبیله‌های ساکن در این منطقه، مذاهب و فرق ساکنان آن، پیامبرانی که در این منطقه بوده و یا از این ناحیه برخاسته‌اند و نحوه پیدایش اسلام و گسترش آن است.

تاریخ تعمیرات و کارهایی که بر روی کعبه و مسجد نبوی در مکه و مدینه انجام شده، همچنین اصول و آداب زیارت حرمین، زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی حرمین، عرفیات و عادت‌ها و تلاش‌ها و فعالیت‌های سلاطین عثمانی در زمینه حرمین شریف از دیگر موضوع‌های این اثر است.

نویسنده کتاب مرآةالحرمین در نگارش آن از تفاسیری چون فخر رازی، روح‌البیان، ابی‌السعود، ابن کثیر، خازن، نسفی، ابن عادل و نیز از منابع و کتب آثار قدما همچون شرح قسطلانی بر بخاری، صحیح مسلم، فتاوای قاضی خان، اخبار مکه ازرقی و فاکهی، خلاصة الوفاء بأخبار مدینة المصطفی و وفاءالوفا استفاده کرده است.

تاریخ الخمیس، تاریخ ابن هشام، العقد الثمین فی فضائل البلد الأمین، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، تدقیقات رائف افندی، فتوح الحرمین، تواریخ ترکیه، احکام سلطانیه، فذلکه کاتب چلبی، تاریخ رضوان پاشا، شفاءالغرام، استقصاءالبیان فی مسألة الشاذروان، نورالعین فی مشهد الحسین و قرّةالعین فی أخذ ثارالحسین از دیگر منابع استفاده شده در این کتاب است.

ایوب صبری پاشا، با استفاده از کلامی ساده به زبان ترکی، از شعرهای ترکی، فارسی و عربی حکایت‌ها و روایت‌های مختلفی را ذیل عنوان‌های حکمت، ارشاد، تنبیه، لاحقه فایده، اخطاء، ذیل، خاطره، مطالعه، صورت، لازم، علاوه، تکمله و ملاحظه بیان داشته و اطلاعات نسبتا جامعی را ارائه کرده است.

عاتق بن غیث بلادی درباره این کتاب نوشته است: «فراوانی اطلاعات مؤلف، نشان از آن دارد که وی مدّتی طولانی در جزیرةالعرب سکونت داشته و با مردم این مناطق زندگی کرده است و مطالب آن زاییده تخیّلات و ذهنیت نویسنده نیست، بلکه نوشته‌های او همراه با واقعیت و درستی و صداقت و دقت در ثبت مسائل و حوادث تاریخی است».

کتاب مرآت الحرمین تألیف ایوب صبری پاشا با ترجمه میرزا عبدالرسول منشی به کوشش سیدعلی قاضی عسکر در قطع وزیری، 506 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قیمت یازده هزار تومان از سوی مؤسسه فرهنگی هنر مشعر منتشر شده است./920/ن601/ی