انتشار کتابی درباره اخلاق ارسطویی

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از دفتر نشر معارف، کتاب «‏‫اخلاق عقلی و فلسفی(۱): اخلاق ارسطویی» نوشته ماریه سیدقریشی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) از سوی دفتر نشر معارف  با همکاری پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی منتشر شد.

کتاب «‏‫اخلاق عقلی و فلسفی(1): اخلاق ارسطویی» از یک بخش مقدماتی و دو بخش تشکیل شده است. کلیات، زندگی نامه و آثار ارسطو، تأثیرپذیری اندیشمندان اسلامی‌از آثار اخلاقی ارسطو، هدف و ضرورت پژوهش، منابع اصلی پژوهش و ساختار کتاب عناوین بخش مقدماتی کتاب هستند.

نویسنده در این پژوهش عناصر دخیل در مکتب اخلاقی را به عنوان مبانی اخلاقی مورد شناسایی قرار داده و آن را تحت عنوان مبانی فلسفی اخلاق و در قالب دو فصل انسان‌شناسی و خداشناسی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و سپس به بررسی و تبیین مبانی اصلی ارسطو در اخلاق (مبادی تصوری و تصدیقی) در سه محور اساسی، سعادت به عنوان خیر و غایت نهایی، فضیلت به عنوان عنصر اصلی در رسیدن به سعادت  و حد وسط به عنوان روش و قاعده کلی برای وصول به فضیلت می‌پردازد.

نویسنده در این کتاب به طور کلی مباحث حاصل از این پژوهش در سه بخش ارائه می‌کند: بخش اول تحت عنوان کلیات مشتمل بر بیان زندگی نامه و آثار ارسطو و تأثیر این آثار به ویژه آثار اخلاقی وی بر اندیشمندان اسلامی‌با رویکردهای مختلف اخلاقی به ویژه رویکرد عقلی و فلسفی با ارائه طرحی کلی از هدف و ضرورت پژوهش در راستای تبیین دیدگاه اخلاقی ارسطو به عنوان گامی‌ آغازین در راستای رسیدن به نظام اخلاقی منسجم، جامع و کارآمد است. بخش دوم با عنوان مبانی فلسفی اخلاق ارسطویی به تبیین فلسفی نظریه اخلاقی ارسطو در دو فصل انسان شناسی و خداشناسی می‌پردازد. بخش سوم با تبیین مبانی اصلی اخلاق ارسطوئی به تبیین وتحلیل مبادی تصوری و تصدیقی اخلاق ارسطوئی در چهار فصل: خیر، سعادت ، فضیلت و سعادت عقلانی می‌پردازد و در انتها در یک جمع بندی و نتیجه گیری نهایی، مبانی اخلاقی ارسطو در یک دسته بندی منظم و جامع ارائه می‌شود. در انتهای کتاب هم یک مقاله علمی‌ـ پژوهشی از مولف به عنوان تکمله ای برای بحث تبیین نظریه حد وسط اخلاقی به دلیل اهمیت بحث حد وسط برای توضیح بیشتر این موضوع به پیوست ارائه شده است.

در بخشی از مقدمه نویسنده می‌خوانیم: «ارسطو بی شک یکی از بزرگترین و نام آورترین فیلسوفان مغرب زمین است و شاید کمتر کسی به اندازه ارسطو در آراء و آثار فیلسوفان بعد از خود تأثیر گذاشته است. در اهمیت او همین بس که وی را هم در عالم اسلام و هم در فرهنگ غرب معلم اول خوانده اند. آراء ارسطو به جهت دقت نظر، نقد و تحلیل مسائل، ژرف کاوی و بررسی همه راه حل‌های ممکن برای یک مسئله، هنوز هم مانند همیشه مورد توجه فیلسوفان عصر حاضر، بلکه همه دوران‌هاست. پس از مرگ ارسطو آثار وی به وسیله پیروان مکتب وی مورد شرح، تفسیر و نقادی قرار گرفت و سنت شرح نویسی بر آثار ارسطو تا دوره رنسانس ادامه یافت اما مطالعه آثار و آراء ارسطو در جهان اسلام رونق و شکوه دیگری داشت و شرح‌های بسیار مهمی‌ در عالم اسلام بر آثار ارسطو نگاشته شد که مهم ترین آن‌ها شروح ابن رشد بر آثار وی است که بی شک از ارزنده ترین تفسیرهای آثار ارسطو به شمار می‌رود، اما فیلسوفان مسلمان به شرح صرف بسنده نکردند و به تفکر و تأمل و نقد آرای وی پرداختند. کسی که در آثار فارابی (339 - 257ه.ق) و به ویژه ابن سینا (428 - 370 ه.ق) دقت کند، خواهد دید که تا چه حد به آراء ارسطو شکل منطقی و علمی‌داده و آن را مانند مسائل علم ریاضی مدون کرده‌اند...»

نویسنده درباره اهمیت امروز ارسطو برای فلاسفه می‌نویسد: «مطالعات ارسطوئی در قرن نوزدهم و بیستم رونق دیگری یافت و دانشمندان مغرب زمین بیش از هر چیز به گردآوری، تصحیح و تنقیح آثار ارسطو پرداختند و چاپ‌های متعدد و متنوع از آثار ارسطو که روز به روز دقیق تر و علمی‌تر می‌شد، منتشر کردند و بر مبنای این چاپ‌های دقیق هزاران کتاب و مقاله به زبان‌های مختلف درباره همه ابعاد فکری این فیلسوف بزرگ نگاشته شد. از مهمترین ارسطو شناسان قرن بیستم یا لااقل کسانی که در مطالعات ارسطوئی سهم مهمی‌داشته اند می‌توان از دیوید راس، تردنی، ورنر یگر، پل مورو، ژوزف مورو، روبن،[1] اکریل، السدیر مک اینتایر و دیگران نام برد...

این پژوهش بر آن است که چنین تلاشی را با بررسی تحلیلی مکتب اخلاقی ارسطویی که تأثیر به سزائی در اخلاق اسلامی‌ داشته است، شروع کند و در گام های بعدی به نقد و بررسی آن از دیدگاه دانشمندان نامور اسلام در حوزه اخلاق بپردازد تا از این طریق نقاط ضعف و قوت اخلاق ارسطویی از نگاه این اندیشمندان اسلامی‌ مورد نقد و بررسی قرار گیرد و روشن شود که آیا مسلک های اخلاقی پیشنهادی آنها تعارض جدی با اخلاق ارسطوئی دارد یا نه و تا چه حد نظریه اخلاقی این اندیشمندان متأثر از اخلاق ارسطوئی می‌باشد؟»

چاپ اول کتاب «‏‫اخلاق عقلی و فلسفی(1): اخلاق ارسطویی» در شمارگان 1000 نسخه، 272 صفحه و بهای 11هزار تومان از سوی دفتر نشر معارف منتشر و به بازار کتاب عرضه شده است./998/د102/ق