آلمان و رویکرد جدید در روابط دو سویه با جهان اسلام

به گزارش خبرگزاری رسا، در گذشته همواره رابطه میان جوامع غربی با جوامع  اسلامی اغلب با سوء تفاهم و عدم درک متقابل همراه بوده است. همزمان با این قبیل سوء تفاهمات طی سال‌های اخیر، درون اغلب جوامع اسلامی، اسلام‌گرایی محبوبیت بیشتری پیدا کرده است. ایدئولوژی‌ای که با هدف ایجاد دولت و تشکیل جامعه‌ای مطابق با قوانین اسلام(اسلام دوران نخستین) شکل گرفته است. مفاهیم سیاسی دموکراسی، حقوق بشر جهانی و پلورالیسم در این جامعه اسلام‌گرا اغلب با تعابیری نظیر «غربی» ویا «غیر اسلامی» رد می شوند.

در این زمینه، آلمان طرحی را برای ارتباط بهتر و موثر با  جهان اسلام ارائه می‌کند.این طرح نیز خود حاصل پیش زمینه مطالعاتی است که از قرن نوزدهم با مسیر پیش گزیده گوته(شاعر برجسته آلمانی) و فریدریش روکرت(شاعر و مترجم نامی آلمانی و از بنیانگذاران شرق‌شناسی در این کشور) آغاز شده است. منظور از درک بهتر، ترویج درک متقابل بین «غرب» و «جهان اسلام» و همچنین پلورالیسم اجتماعی داخلی است که به ترسیم چهره درست از جهان اسلام و درک حقایق منجر شود.

طرح گفتگو با جهان اسلام

آلمان نخستین کشور غربی بود که در سال 2002 در اداره امور خارجه فدرال، طرحی با نام «گفتگو با جهان اسلام» را در سیاست خارجه خود متمرکز کرد. ایجاد دفتری تحت عنوان کمیسیون گفتگوی بین فرهنگ‌ها حاصل آن دوران است. در اداره امور خارجه فدرال، هاینریش کرافت خود را آماده ارائه همه تعاملات در تمام سطوح کار از جمله گفتگوی بین فرهنگی کرد و با  ارائه برنامه‌های متفاوت در خصوص این طرح، موضوع گفتگوی اسلام را در برنامه مأموریت‌های دیپلماتیک آلمان با جهان اسلام قرار داد. 

مهمترین شرکای اجرایی برای پروژه‌ها و برنامه‌های تبادل بین فرهنگی، سازمان‌های مربوط به سیاست‌های فرهنگی و آموزشی خارجی مانند مؤسسه گوته، خدمات تبادل فرهنگی آلمان و مؤسسه مرتبط با روابط فرهنگی با  خارج از آلمان هستند.

موضوعاتی چون مدرسه، آموزش و پرورش و کار جوانان یکی از موارد گفتگوها در این خصوص است. مورد دیگری که موکدا بر ضرورت آن تاکید می شود موضوع احیای تصویر سالم و باور ذهنی درست راجع به غرب در کشورهای مسلمان است.

فهم زبان ملی؛ کلید رسیدن به اهداف

به منظور رسیدن به اهداف بیان شده، درک و فهم زبان ملی هر کشور به معنای واقعی کلید رسیدن به اهداف مشترک است. نخبگانی که تحصیلات خود را در کشور خود و در نهادهای محلی به دست آورده‌اند، گزینه‌های مناسبی برای ملحق‌شدن به پروژه‌های جهانی به منظور رسیدن به تعامل حسنه غرب و جهان اسلام هستند.

در بسیاری از کشورها مردم به زبان‌های غربی تسلطی ندارند. بنابراین افراد نخبه می‌توانند به عنوان واسطه به طور مستقیم از طریق این پروژه‌ها، به گسترش ارتباطات کمک قابل توجهی کنند. در مرکز اطلاعات آلمان در قاهره به طور گسترده‌ای از ترجمه‌های عربی استفاده می‌شود که این کار به منظور دسترسی آسان علاقمندان جهت تبادلات فرهنگی انجام گرفته است. انتشارات، کارگاه‌ها، جشنواره‌های فیلم و غیره، همگی به منظور تبادلات بیشتری فرهنگی انجام می گیرد. سایت خبری «www.qantara.de» در شهر قاهره نیز برای ارتباطات فرهنگی راه‌اندازی شده است.

اهمیت گفت‌و‌گو با کشورهای مسلمان را نمی‌توان از گفتگو با حدود چهار میلیون مسلمان که در آلمان زندگی می‌کنند جدا دانست. این تعداد مسلمان ساکن در آلمان به اندازه قابل توجهی در جامعه آلمان تأثیرگذار هستند. از سپتامبر 2006، کنفرانس اسلام در آلمان، باعث گفت‌و‌گوی منظم بین دولت فدرال، ایالت‌های فدرال، شهرداری‌ها و نمایندگان مسلمانان شده است.

همزیستی مسالمت آمیز با کشورهای جهان اسلام، به نفع اروپا نیز هست  و امنیت همگانی را تضمین می‌کند. گفتگوی فرهنگی با دنیای اسلام برای دستیابی به همزیستی صلح‌آمیز، احترام متقابل و کار مشترک برای آینده هدف اصلی و چشم‌انداز پیشروی این قبیل تعاملات است.

گفت وگو میان مسلمانان امری بسیار ضروری است که به اندازه کافی به آن توجه نمی‌شود. آنیکا محمتی (محمدی) یکی از اعضای هیأت رییسه اتحاد اسلامی آزاد اندیش (LIB)، در مصاحبه‌ای به برخی مسائل در این زمینه اشاره کرده است. خانم محمدی می‌گوید که مؤسسه آنها سعی در برقراری ارتباط مؤثر با نوجوانان مسلمان دارد تا بهتر بداند این نوجوانان برای دوستی با همسالان مسیحی خود با چه محدودیت‌هایی روبرو هستند.

تفسیر محافظه‌ کارانه از اسلام

خانم محمدی می‌گوید که در بیشترمباحثات علنی صورت گرفته در آلمان تفسیری که از اسلام برای بیننده صورت می‌گیرد بسیار محافظه‌کارانه است. به طوریکه برای ما جای تأسف دارد که اسلام فقط از بعد افراط‌گرایانه مورد بررسی و توجه قرار می‌گیرد.

او می‌افزاید با توجه به ورود شمار زیادی مهاجر مسلمان در جامعه آلمان باید بحث‌ها به صورت متمایز از آنچه تاکنون انجام شده است، دنبال شود. جمله «اسلام و مسلمانان به جامعه آلمان تعلق ندارند» بسیار غلط است که نباید بیش از این شنیده شود.

اجرای برنامه‌های جدید و پروژه‌های میان فرهنگی كه آلمان در کشور خود و سایر كشورهای مسلمان دنبال می‌كند همواره با مشكلاتی همراه هست از جمله آنها می‌توان به یكی نبودن عقاید خود مسلمانان اشاره کرد. همین موضوع كار را به مراتب مشكل‌تر می‌سازد. بهتر آنست كه در ابتدا جوامع مسلمان با تشكیل گروه‌هایی، راه را برای گفتگوی داخلی جهت درک بهتر نقاط مشترک و ایجاد یک رابطه سازنده هموار سازند به طوریکه که انتهای این گفتگوها به یک پیام مشترک و سازنده ختم شود.

دوری گروه‌های مختلف اسلامی از هم، زمینه را برای موفقیت گروه‌های اقلیت تندرو در هدایت جوامع اسلامی فراهم می‌سازد تا با استفاده از شرایط موجود، فضا را برای ترویج افكار نادرست و تحریف مفاهیم اسلام به نفع خودشان هموار کنند و گامی محكم جهت شكل نگرفتن ارتباطات سالم و سازنده میان كشورهای مسلمان و غربی از جمله آلمان بردارند. فعالیت‌های فرهنگی همواره نیاز به تلاش مداوم، صبر و ارائه اطلاعات سالم و دقیق و بشر دوستانه میان كشورها دارد./۸۴۷/ب۱۰۲/ف