یمن در یک قدمی صلح
به گزارش خبرگزاری رسا، حمله ائتلاف سعودی در ششم فروردین 1394 به یمن، سرآغاز بحرانی در خاورمیانه شد که ابعاد فاجعه بار آن به خاطر کشتار مردم بیگناه وسعتی فرای مرزهای جغرافیایی یافت و جامعه بین المللی را به تحرک واداشت تا بر این بزرگ ترین بحران انسانی سال های اخیر جهان خاتمه دهد.
از همان ابتدا، گفت وگوی میان طرفین درگیر، با میانجی گری 'احمد ولد الشیخ' نماینده سازمان ملل متحد در دستور کار قرار گرفت و نخستین نشست صلح در دی 1394 (دسامبر 2015) در ژنو برگزار شد که بدون نتیجه پایان یافت.
دومین دور مذاکرات صلح یمن پس از چندین ماه وقفه بار دیگر در اردیبهشت سال 95 در کویت به جریان افتاد که با کارشکنی ائتلاف سعودی راهی جز بن بست نیافت.
با کناره گیری احمد ولد الشیخ، 'مارتین گریفیتس' دیپلمات کهنه کار انگلیسی از بهمن سال گذشته (1396) به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن وظیفه میانجیگیری جنگ در این کشور را برعهده گرفت و نتیجه ملاقات های وی با طرف های درگیر، منجر به تعیین زمان نشست مذاکرات در 15 شهریور سال جاری (ششم سپتامبر) شد که باز هم با کارشکنی ائتلاف سعودی به خاطر عدم صدور مجوز از سوی این ائتلاف به فرود هواپیمایی عمانی برای انتقال هیات انصار الله به شکست انجامید.
اکنون با تلاش دوباره گریفیتس و اجماع و فشار جهانی برای پایان بخشی به جنگ یمن، قرار است کشور سوئد میزبان جدیدترین دور مذاکرات صلح باشد.
این دور از مذاکرات افزون بر جامعه جهانی با استقبال جنبش انصار الله و دولت مستعفی یمن مواجه شده و هر یک از طرفین حضور نمایندگان خود را در این نشست تاکید کرده اند.
رییس شورای عالی سیاسی یمن طی سخنانی به مناسب پنجاه و یکمین سالگرد استقلال یمن (30 نوامبر) از آمادگی صنعا برای شرکت در گفت وگوهای صلح یمن در سوئد خبر داد.
'مهدی المشاط' تصریح کرد: تمایل خود را به صلح و تلاش های فرستاده سازمان ملل متحده نشان داده و آمادگی هیات نمایندگی خود را برای پیوستن به مشورت های صلح سوئد اعلام می داریم.
همچنین رییس کمیته عالی انقلابی یمن، حضور هیات یمنی در مذاکرات صلح را مشروط به رفع محاصره یمن و نیز تضمین عزیمت ایمن اعضا این هیات به استکهلم دانست.
'محمد علی الحوثی' افزود: اگر طرف های دیگر مذاکرات سوئد از خود علائم مثبتی برای صلح نشان دهند، هیات ملی یمن نیز به استکهلم عزیمت خواهد کرد.
دولت مستعفی یمن به ریاست ' عبد ربه منصور هادی ' نیز 28 آبان ماه در بیانیه ای از مشارکت خود در مذاکرات صلح یمن تحت نظارت سازمان ملل در سوئد خبر داد.
شرط و شروط های صلح یمن
گریفیتس نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن ماموریت خود را با معرفی طرح سه محوری شامل 'جمع آوری سلاح'، 'آغاز مرحله انتقالی با مشارکت انصار الله در دولت' و 'برگزاری انتخابات سراسری' آغاز کرد.
به رغم موافقت ضمنی جنبش انصار الله به این طرح، پافشاری ائتلاف سعودی برای دیکته کردن شروط خود، تلاش ها را برای برقراری صلح در پی هر بار مذاکرات ناکام گذاشته است.
ائتلاف سعودی چنان که 'عبدالله المعلمی' سفیر عربستان در سازمان ملل متحد به تازگی بدان اذعان کرده است راه چاره پایان جنگ در یمن خروج انصار الله از بندر الحدیده و واگذاری تحویل سلاح آنها می داند.
این درخواست همواره با پاسخ کوبنده جنبش انصارالله مواجه شده و سخنگوی این جنبش در مرداد سال جاری تحقق چنین شرطی را مشروط به پذیرش خواسته های از اسوی ئتلاف سعودی کرده بود.
'محمد عبدالسلام ' در همین ارتباط و در گفت وگو با شبکه تلویزیونی خبری فاکس نیوز اعلام کرد : انصار الله تمایل به کنار گذاشتن سلاح دارد اما با وجود هشدارها و خطرات روشن نه. راه حل مورد نظر این است که باید به جای اینکه جدول زمانی مجزا باشد که با یک دید به تمام مسائل می‌نگرد، راه حلی فراگیر ارائه شود.
وی افزود: برای تحقق این طرح فراگیر باید رییس جمهوری جدیدی تعیین و دست‌کم ریاست دوره انتقالی مشخص شود، باید دولت انتقالی ماموریت مشخصی داشته باشد و در دوره مشخص آن را به ثمر بنشاند.
در همین حال جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه و در چارچوب سیاست های مدبرانه خود، بر اجرای طرح چهار ماده ای که به تازگی در توئیت 'محمد جواد ظریف' وزیر امور خارجه بدان اشاره شده، تاکید دارد.
وزیر امور خارجه در این توییت منتشر کرد، طرح چهار ماده ای جمهوری اسلامی ایران شامل 'برقراری آتش بس و توقف سریع کلیه حملات نظامی خارجی'، 'ارسال فوری و بدون وقفه کمک های انساندوستانه (و پزشکی) برای مردم یمن'، 'از سرگیری گفت وگوی ملی یمنی و تحت هدایت مردم یمن و با مشارکت نمایندگان تمام احزاب سیاسی و گروه های اجتماعی این کشور' و 'تشکیل دولت فراگیر وحدت ملی یمن' را تنها گزینه قابل دوام و اعتماد برای برقراری صلح در یمن عنوان کرد.
ظریف 21 فروردین سال 1394 نیز در توئیتی ضمن تاکید بر توقف توقف در یمن تصریح کرده بود: جنگ در یمن باید متوقف شود. ما بر آتش بس، ارسال کمک های بشردوستانه، گفتگوهای یمنی - یمنی و تشکیل یک دولت فراگیر در یمن تاکید می کنیم.
معمار جنگ یمن در کنج
جنگ یمن گرچه ظاهرا به روزهای پایانی نزدیک می شود اما 'محمد بن سلمان' ولیعهد عربستان و معمار ائتلاف جنگ یمن را باید بازنده اصلی این تجاوز نظامی دانست.
بن سلمان اکنون که دستی بر پرونده قتل 'جمال خاشقچی' روزنامه نگار سعودی دارد، با راه اندازی جنگ یمن پای در مهلکه ای گذاشت که تا کنون نتوانسته خود را از آن نجات دهد و به عنوان متهم ردیف اول کشتار مردم یمنی و ویرانی این کشور شناخته می شود.
معمار جنگ یمن اکنون به یکی از منفورترین شخصیت های سیاسی جهان تبدیل شده و این موضوع را می توان در تظاهرات مردمی که در مخالفت با سفرهای اخیر وی در کشورهای مصر، بحرین، تونس و موریتانی به راه افتاد، درک کرد.
ولیعهد سعودی نه تنها در میان افکار عمومی جای ندارد بلکه اعتبار خود را نزد سیاستمداران ارشد جهان از دست داده است. حضور وی در نشست 'جی 20' نشان داد که برخی روسای کشورها با انتقاد از وی
به خاطر جنگ یمن و قتل خاشقچی، در حال فاصله گیری از این مقام سعودی هستند.
افزون بر این موارد، سازمان های جهانی حقوق بشر نیز از انتقادهای خود نسبت به عملکرد محمد بن سلمان در مورد یمن کوتاه نیامده اند.
سازمان عفو بین الملل همزمان با حضور محمد بن سلمان در آرژانتین از سایر کشورهای عضو 'جی 20' خواست، وی را به خاطر نقض حقوق بشر در یمن تحت فشار قرار دهند.
این سازمان در توئیتی، ولیعهد سعودی را مسوول مرگ بیش از هشت هزار غیرنظامی و آوارگی میلیون ها یمنی، تخریب بیش از 80 درصد زیرساخت های یمن دانسته و تصریح کرده، 22 میلیون و 500 هزار یمنی از مجموع 29 میلیون جمعیت این کشور به خاطر حملات ائتلاف سعودی نیازمند کمک های فوری بشردوستانه هستند.
امیدواری بن سلمان به پمپئو و ماتیس
مخالفت با بن سلمان در مورد جنگ تبعات یمن که با حمایت های مستقیم آمریکا کلید خورد، اکنون با همراهی نمایندگان سنا وارد فاز جدیدی شده است.
سناتورهای آمریکایی به تازگی با پیشبرد قطعنامه ای در صحن سنا در مورد پایان حمایت آمریکا از تجاوز ائتلاف به سرکردگی عربستان علیه یمن با 63 رای موافق و 37 مخالف، موافقت کردند.
این قطعنامه، دولت کنونی مستقر در کاخ سفید را ملزم می کند که نیروهای آمریکایی را در فرصت زمانی 30 روزه از یمن خارج کند.
اما این قطعنامه با واکنش خشمگنانه 'مایک پمپئو' وزیر امور خارجه و 'جیمز ماتیس' وزیر دفاع آمریکا مواجه شد و این دو مقام با کاهش سطح روابط با عربستان مخالفت کردند.
پمپئو در واکنش به این قطعنامه گفت، رها کردن یمن زیان بزرگی به امنیت ملی آمریکا و متحدان و شرکای ما در خاورمیانه وارد می کند، ماتیس نیز تصریح کرد، عربستان جایگاهی بنیادین در حفظ امنیت منطقه واسرائیل و منافع ما در خاورمیانه دارد.
مخالفت پمپئو با قطعنامه سناتورها در حالی شک برانگیز به نظر می رسد که وی نهم آبان ماه با انتشار بیانیه ای ضمن تاکید بر توقف حملات هوایی ائتلاف سعودی در یمن، خواستار توقف فوری جنگ در این کشور شده بود.
وزیر دفاع آمریکا نیز متعاقب پمپئو، بر لزوم برقراری آتش بس در یمن تاکید کرد و از تصمیم پنتاگون در رابطه با قطع سوخت رسانی به جنگنده های ائتلاف سعودی خبر داد.
تحلیلگران مخالفت این دو مقام آمریکایی با طرح نمایندگان سنا را آن هم در زمانی که کاسه صبر جهانیان در مورد جنگ یمن لبریز شده، نشانی از تغییر رویکرد کاخ سفید در مورد این جنگ و کاستن فشارها از بن سلمان می دانند.
همچنین به رغم تقویت خواسته ها برای کناره گیری بن سلمان از عرصه قدرت در عربستان به خاطر جنگ یمن و قتل خاشقچی، به نظر می رسد واشنگتن در یک بازی حساب شده مصمم است ولیعهد را در
مقام خود حفظ کند مشروط بر اینکه کلید عزل او را خود در دست داشت باشد.
به هر روی پایان جنگ یمن دیگر نه به عنوان یک خواست بلکه اکنون به عنوان آرزوی جهانی تبدیل شده اما باید دید عربستان و ولیعهد ماجراجویش در حالی که طرف های یمنی خود را برای حضور در مذاکرات صلح در سوئد آماده می کنند، آمادگی دارد به 'گفت وگوی یمنی - یمنی' تن در دهد و به بزرگ ترین بحران بشری در جهان که ساخته پایان دهد؟
منبع: ایرنا