عبدالرزاق مقری؛ از پدر معنوی اخوان تا تربیت مدیران راهبردی

خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: «جنبش جامعه صلح» شاخه اخوان المسلمین الجزایر چندی قبل از حضور عبدالرزاق مقری در انتخابات ریاست جمهوری آوریل سال 2019م خبر داد. مقری متفکری سیاسی، عضو سابق پارلمان، رییس جنبش جامعه صلح و پدر معنوی اندیشه اخوانی در الجزایر است از این رو شناخت اندیشه‌های وی در تحلیل آینده جریان‌های اسلام‌گرای الجزایر حائز اهمیت است.

آغاز فعالیت‌های سیاسی
عبدالرزاق مقری فعالیت رسمی دینی ـ سیاسی خود را با سخنرانی و امام جماعت برخی مساجد الجزایر در اواخر دهه هشتاد آغاز کرد. وی تا پیش از این و با شکلگیری جریان بیداری اسلامی در منطقه، به عنوان یک طلبه و مبلغ پرشور در مناطق شرقی الجزایر شناخته می‌شد.

با تاسیس جنبش مجتمع صلح از سوی محفوظ نحناح و محمد بوسلیمانی، وی به عضویت دفتر اجرایی ملی جنبش درآمد و تا پایان وفات نحناح در این سمت باقی و پس از آن به سمت نایب رییس جنبش مجتمع صلح انتخاب شد.

عبدالرزاق مقری مدیریت مرکز پژوهش‌ و خدمات آموزشی البصیره را نیز در کارنامه خود دارد. مبارزات مقری با نظام حاکمیت در الجزایر نقش بسزایی را در پیشرفت جنبش مجتمع صلح ایفا کرد؛ جنبشی که به دلیل ناکارآمدی نظام در انجام اصلاحات سیاسی حقیقی در شرایط ویژه منطقه‌ای، از آن جدا و به پیش قراول معارضان تبدیل شد.

به گفته برخی تحلیلگران سیاسی، مقری پس از دریافت دکترای پزشکی در سال 1997 تا 2007م به مدت ده سال در پارلمان الجزایر به کنشگری سیاسی پرداخت. نایب رییس مجلس شورای ملی، رییس فراکسیون حزب مجتمع صلح از مهمترین سمت‌های مقری در دوران حضور در عرصه سیاست است.

وی به دلیل عدم تحقق وعده‌های حکومت و وجود فساد سیستماتیک در بدنه مدیریتی الجزایر، از پارلمان جدا و در سال 2008م به عنوان نایب رییس و در سال 2013م به عنوان رییس جنبش مجتمع صلح انتخاب شد.

کادرسازی و تربیت مدیران اجرایی کشور
مقری همزمان با فعالیت در عرصه سیاست، در عرصه‌های فرهنگی و آموزشی نیز حضور پررنگی داشته و همواره معتقد بود که موفقیت سیاسی درگرو ارتقای سطح فرهنگ و دانش عمومی جامعه است از این رو مرکز آموزشی و پژوهشی البصیره را راه اندازی کرد.

این مرکز با جذب نخبگان دانشگاهی و با هدف کارامد سازی حکومت و تقویت بنیه دستگاه‌های مدیریتی در ساحت‌های گوناگون اقتصادی، استراتژی، اسلام پژوهی، فقه و قانون، تحقیقات ادبی و جامعه شناسی به پژوهش می‌پردازد.

از سوی دیگر مقری، آکادمی ملی «جیل الترجیح» را با هدف شناسایی، جذب و آموزش جوانان نخبه و تربیت رهبران و مدیران اجرایی کشور راه اندازی کرد. مقری از آنجا که خود را شاگرد محمد احمد راشد یکی از بزرگترین متفکران اخوانی می‌داند، همواره از تاکید استادش در تربیت مدیران و مقامات مسؤول سخن گفته و برای جامه عمل پوشاندن به آرزوی استادش این مرکز را راه اندازی کرد.

حمایت از آرمان‌های فلسطین
فعالیت رییس مرکز مجتمع صلح تنها محدود به الجزایر نبوده و در خارج از مرزهای الجزایر نیز فعالیت‌های بیشماری را در کارنامه خود دارد. در سایه سازش حکام برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی اما مقری یکی از حامیان فعال مسأله فلسطین و عضو هیأت امنای موسسه بین المللی قدس به ریاست یوسف قرضاوی است.

وی همچنین از رهبران اصلی راه اندازی کاروان کمک رسانی به غزه با نام «ناوگان آزادی» بود که پس از حمله نیروهای اسرائیلی به این ناوگان و ممنوعیت ورود آن به آب‌های غزه، با همراهی کاروان «شریان الحیاة 5» وارد خاک فلسطین شد.

دیدار با اسماعیل هنیه رییس حکومت خودگردان فلسطین و اعطای تابعیت فلسطینی به مقری از سوی هنیه به دلیل حمایت‌های مستمر و پیاپی از ملت فلسطین و دفاع از آرمان‌های قدس شریف، نشان از عمق نفوذ وی در میان جریان‌های اسلام‌گرای منطقه دارد.

آسیب شناسی جریان‌های اسلام‌گرا
مقری با تالیف کتاب «البیت الحمسی» به بررسی و نقد جریان‌های اسلام‌گرای معاصر، نقاط ضعف و قوت آنها در عرصه جهانی و منطقه‌ای پرداخت. وی در این کتاب با تبارشناسی جریان‌های اسلامی و بررسی مستندات تاریخی به چیستی علل انحطاط مسلمین در طول تاریخ، عوامل شکست جریان‌های اسلام‌گرا در اداره جوامع اسلامی و تشکیل حکومت و تمدن می‌پردازد.

مقری با تمرکز بر جریانات اسلامی الجزایر، یکی از عوامل ضعف احزاب اسلام‌گرا در عرصه کنشگری سیاسی را در عدم آگاهی مطلوب اعضا از آموزه‌های اسلام می‌داند. وی با اشاره به ضعف حزب مجتمع صلح در آغاز تاسیس می‌نویسد: «شیخ محفوظ نحناح هنگامی که از زندان آزاد شد، حزبی ضعیف را رهبری می‌کرد زیرا بیشتر اعضای آن در سطح علمی مطلوبی نبودند اما شرایط به سود شیخ محفوظ رقم خورد و او توانست رفته رفته به یک مانیفست جامع دست یابد.»

وی درگیری و تضاد رویکردی و روشی جریان‌های اسلام‌گرا با یکدیگر و کج فهمی آموزه‌های حکومتی دین را از دیگر علل انحطاط احزاب سیاسی اسلامی می‌داند. درگیری اخوان المسلمین با احزاب اسلامی الجزایر بر سر تصاحب قدرت نمونه‌ای از تضاد فکری و رویکردی اسلام‌گرایان است که مقری به تفصیل بدان پرداخته است.

تألیفات علمی
از مقری آثار علمی و تالیفات متعددی منتشر شده است که به مهمترین آنها اشاره می‌شود:

1. نزاع تمدن‌ها یا تلاش برای فهم
2. حکومت شایسته و راهکار مبارزه با فساد
3. سپر مقاومت؛ جهاد ملت الجزایر علیه اشغالگری
4. مدخل فهم روابط بین الملل
   5. مشکل جامعه جهانی و روابط بین المللی
5. انتقال دموکراسی در الجزایر از نظرگاه میدانی
6. الجزایر و فلسطین؛ مواضع و اشتراکات
7. اسلام و دموکراسی

981/ب912/ر