برداشتی آزاد از رساله حقوق امام سجاد در یک اثر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب «بدان رحمک الله» برداشتی آزاد از رساله حقوق امام سجاد(ع) اثر علی شعیبی است که نشر معارف منتشر کرده است.

رساله حقوق امام سجاد(ع) در سه کتاب تحف العقول، من لا یحضر الفقیه و الخصال ذکر شده است. ایشان در  این رساله، انواع حقوقی را که مراعات آن‌ها بر ما لازم است، در سه دسته بیان می‌کنند.

 اما سجاد در این رساله، کلیات رابطه آسان با همه هستی یعنی خداوند (الله)، خود فرد (نفس) و مردم (ناس) را بیان فرموده‌اند؛ از این رو نویسنده در پیشگفتار در مقدمه  مفهوم «حقوق» این گونه  شرح داده است:

آنچه در این کتاب آمده است، در حقیقت بیان وظایفی است که در رابطه با خداوند، خودمان و مردم بر عهده ماست؛ لذا ممکن است این مطلب مطرح شود که این رساله به معنای حقوق مصطلح امروز نیست؛ اما می‌توان گفت با توجه به اینکه این وظایف درباره همه افراد جامعه مطرح شده، همه می‌توانند چنین مطالبه‌ای را از همدیگر داشته باشند.

 حق الله

 دسته اول حق خداوند بر انسان است که در تمام لحظات و حالات، مراعات آنها بر انسان لازم است و حتی این حقوق، ریشه تمامی حقوق دیگری است که بر انسان واجب است.

 حق النفس

 دسته دوم، حقوقی است که نفس و اعضای انسان برما دارند و فرد در قبال خود باید آن‌ها را رعایت کند و مالک حقیقی همه چیز حتی مالک همه انسان‌ها خداست؛ از این رو در قبال بدن و نفس خود، به عنوان امانتی الهی، نیز وظایفی دارد که حق نفس و اعضای بدن مانند زبان، گوش، چشم، پا و دست از آن جمله است.

کارهای حلال به کار گیریم و از به کارگیری آن‌ها در راه معصیت بپرهیزیم. در مکتب حقوقی امام سجاد عبادات مانند نماز، روزه، صدقه و حتی قربانی، بر انسان حق دارند و فرد باید حق انها را ادا کند.

 حقوق اجتماعی

دسته سوم، حقوقی است که در ارتباط فرد با سایر افراد جامه به وجود می‌آید و غیر از یک نمونه که تحت عنوان حق مالی و دارایی بیان شده می‌توان آن‌ها احترام حقوق اجتماعی نامید و این حقوق عبارت‌اند از:

 حق رهبری سیاسی؛ حق معلم، حق مالک، حق رعیت، حق دانش‌آموز، حق همسر، حق برده و غلام، حق مادر،  حق فرزند، حق بردار، حق مولا بر بنده آزاد شده او، حق بنده آزاد شده بر مولا، حق احسان کننده، حق مؤذن، حق امام جماعت، حق هم‌نشین، حق همسایه، و... .

در تعالیم دین مبین اسلام، حق مادر، بزرگ‌ترین حقی است که بر عهده مسلمانان است؛ پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرمایند: بزرگ‌ترین حق به گردن هرکسی حق مادر است.» زحمتی که مادر تحمل می‌کند تا فرزندش را به ثمر برساند، غیرقابل بیان است؛ از این رو نگارنده در زیر عنوان «حق مادر» چنین آورده است:

مادر، نه ماه ما در شکم خود حمل کرده و درد و رنج بارداری را تحمل کرده است؛ کاری که هیچ‌کس حاضر نیست آن را برای دیگران انجام دهد و از شیره جانش به ما خورانده است؛ کاری که هیچ‌کس جز او حاضر نیست برای ما انجام بدهد. او با تمام وجود و با شوق و عشق و درد و رنج غم از ما مواظبت کرده است.

 بدانیم، فقط مادر است که حاضر بود گرسنه بماند تا ما سیر باشیم، بی‌لباس بماند تا مال لباس داشته باشیم، ناراحتی‌ها را تحمل کند و تا ما در نعمت و آسایش زندگی و رشد کنیم، شب‌ها بیدار بماند تا ما بر اثر نوازشش بخوابیم، شکم مادر خانه ما، آغوش مادر گهواره ما، سینه مادر سیرکننده ما و خود او محافظ و نگهدارنده ما بوده است؛ پس باید شکرگزار مادر باشیم.