نگاه انتقادی به آمریکا در دنیا به یک سنت تبدیل شده است

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست معرفی و رونمایی از مجموعه کتاب سه جلدی «تاریخ مصور آمریکا» یکشنبه 15 دی‌‌ماه در سالن حنانه دانشکده مطالعات جهان برگزار شد. این کتاب نوشته فاطمه شفیعی سروستانی، دانش‌آموخته دکتری مطالعات آمریکای دانشکده مطالعات جهان است که در سه جلد سرزمین بدون مرز، تولد یک ملت، قرن آمریکایی تنظیم شده است.

انتشارات سایان و کتابستان معرفت «تاریخ مصور آمریکا از سال ۱۴۹۲ تا ۲۰۱۸» را منتشر کردند. این کتاب همزمان تاریخ، سیاست، اقتصاد و فرهنگ آمریکا را از سال‌ها پیش از ورود کریستوف کلمب تا امروز و زمان دونالد ترامپ بررسی می‌کند.

در این نشست حجت‌الاسلام سعیدرضا عاملی، رئیس دانشکده مطالعات جهان و محمدکاظم سجادپور، استاد دانشکده روابط بین‌الملل و رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، محمد مرندی حضور داشتند و درباره این کتاب سخن گفتند.

در ابتدای نشست فریبا افکاری، رئیس کتابخانه دانشکده مطالعات جهان که دبیری نشست را نیز برعهده داشت، به معرفی نویسنده و کتاب پرداخت و گفت: فاطمه شفیعی‌سروستانی دارای دکترای مطالعات آمریکا از دانشگاه تهران نویسنده این کتاب است که با استفاده از بیش از هزار کتاب و مقاله علمی این کتاب را به رشته تحریر در آورده است.

وی افزود: چارچوب اصلی روایت تاریخ مصور آمریکا حرکت در سیر تاریخ از زمان گام نهادن اولین انسان بر خاک قاره آمریکا تا سال 2018 است. در این کتاب نه فقط به تاریخ این کشور که به بنیان‌های فکری پایدار و تغییر ناپذیرش نیز پرداخته شده است. به همین جهت پرونده‌های مستقلی همچون سرمایه‌داری آمریکایی، بنیادگرایی مسیحی، محافظه کاری، زنان، شبه نظامی‌گری و میهن‌پرستی و روابط ایران و ایالات متحده نیز به صورت کامل در کتاب مطرح شده است. این کتاب در کنار متن بیش از یک ملیون و پانصد هزار کلمه است. بیش از 3500 تصویر و اینفوگرافی دارد که همه مخاطبان با هر سطح تحصیلی را با فرهنگ آمریکایی، سیاست آمریکایی و هر آنچه مربوط به آمریکاست آشنا می‌کند.

عاملی در ابتدای سخنانش گفت: واژه مصور بر نام این کتاب ایهام دارد و باید به این مساله بیشتر توجه کرد زیرا اگر می‌خواهید صرفا عکس ببینید این نام می‌‌تواند بر آن زیبنده باشد اما این کتاب هم دارای تصویر و هم اینفوگرافیک است و با این تصاویر تلاش نویسنده بر این بوده که خود را به واقعیت نزدیک کند و با تصویر این مساله به روشنی مطرح می‌شود.

وی افزود: در نگارش تاریخ بازنمایی براساس ایدئولوژیک وجود دارد و در برخی مواقع بازنمایی تاریخی همه واقعیات را نشان نمی‌دهد و وارونه آن را بیان می‌کند. برخی تاریخ آمریکا را از زمان کشف کریستف کلمب آغاز می‌کنند و به شکل‌گیری انقلاب آمریکا و دولت ایالات متحده می‌پردازد. برخی مورخان نیز از 40 هزار سال پیش آغاز می‌کنند. اما در این کتاب به 11 هزار سال قبل اشاره کرده و تمدن آمریکایی که در 11 هزار سال شکل گرفته و نادیده گرفته شده بود اشاره شده است.

عاملی ادامه داد: نویسنده کتاب تلاش کرده تا تصویری روشن و واقع‌بینانه از آمریکا ارائه دهد و تا سال 2016 به روایت تاریخی به بیان موضوعات پرداخته و تا سال 2018 را نیز مطرح کرده است. این کتاب یکی از جامع‌ترین کتاب‌های فارسی برای انعکاس تاریخ آمریکاست و نویسنده چهار سال روی آن متمرکز بوده است. این کتاب از منظر فراگیری تاریخی نیست بلکه موضوعی است و تلاش کرده موضوعات مختلفی را پوشش دهد.

رییس دانشکده مطالعات جهان افزود: شبه نظامی‌گری، میهن‌پرستی، بورس آمریکا، نظام پارلمانی آمریکا و... جزئیات بسیاری است که در کتاب به آن پرداخته شده و حتی از نظر بعد باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی و روابط بین‌الملل نیز غافل نشده است. در این کتاب درباره زندان‌ها و ترورهای آمریکا نیز اطلاعات دقیقی وجود دارد و صرفا یک روایت تاریخی نیست بلکه موضوعات گوناگونی از تاریخ آمریکا را پوشش داده است.

وی افزود: نگاه انتقادی به آمریکا در دنیا به یک سنت تبدیل شده و تاریخ آمریکا به عنوان یک رویکرد و شناخت مطرح شده است. شاید نگاه آلمانی‌ها به آمریکا نیز انتقادی باشد. «تاریخ مصور آمریکا» نیز نگاه انتقادی به آمریکا دارد و واقعیات آن را با تصویر و اینفوگرافیک به خواننده نشان می‌دهد.

عاملی در بخش دیگر سخنانش به آمریکاشناسی در جهان نیز اشاره کرد و گفت: نخستین کتابی که درباره آمریکا ثبت شد سفرنامه «از ایران تا آمریکا» بود که در سال 1304 منتشر شد. کتاب دوم نیز «تاریخ جمهوری آمریکا» نوشته نجفقلی معزی بود که در سال 1306 نوشته شد. آمریکاشناسی معطوف به منابع ملی کشور است. در زمان گورباچف آمریکاشناسی پررنگ‌تر بوده است و آمریکاشناسی روسیه نیز ناظر به بودجه و ارتش آمریکا بوده است.

وی افزود: آمریکا بیشترین بودجه نظامی جهان را به خود اختصاص داده است و این کشور پر از سلاح‌ها و کلاهک‌های هسته‌ای است. آمریکا به دنبال ایت است که عظمت خود را در جهان نشان دهد و بگوید ما در فضای برتر قرار داریم. همچنین آمریکا می‌خواهد در جهان نقش بسیاری در ایران‌‌هراسی، ژاپن‌هراسی و... داشته باشد.

محمدکاظم سجادپور نیز سخنران بعدی نشست بود، گفت: مبنای اصلی کتاب کورونولوژیک و براساس تاریخ آمریکا نوشته شده است. ساختار کورونولوژیک به معنای تاریخ‌نگاری نیست. کتاب مجموعه‌ای از تحقیقات مختلف همه جانبه است و ما به یک وجه مهمی از آمریکا توجه کرده‌ایم. مطالب درباره ایران و آمریکا بسیار مهم است و همه جانبه حائز اهمیت است. این کتاب به مطالعات آمریکا پرداخته و فراتر رفته و مطالعات تاریخ جهان را دربردارد.

وی افزود: آمریکاشناسی ضرورت استراتژیک است و یک موضوع تفننی نیست. برخی از مطالعات آمریکاشناسی عاطفی و احساسی است و برخی نیز جنبه توریستی دارد. برخی نیز نگاه ایدئولوژیکی به آمریکا دارند. پیش از انقلاب نگاه علمی کمتر بوده است اما اکنون این‌گونه نیست. این کتاب گام مهمی در آمریکاشناسی است و به هیچ‌روی عاطفی و احساسی نوشته نشده است.

این استاد دانشگاه به تصویرگری کتاب نیز اشاره کرد و گفت: این اثر کتاب زیبایی است که از نظر تصویری مخاطب را جذب می‌کند. همچنین حروفچینی، جداول کتاب و قطع بزرگ آن دیگر نکات ویژه اثر هستند.

وی با اشاره به این‌که این کتاب اثری خوب در حوزه مطالعات آمریکا است، افزود: مبنای این کتاب تاریخ‌نگاری است اما اثری تحقیقی محسوب می‌شود زیرا مقالات متعددی در این اثر از مناظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور آمریکا را مورد تحلیل قرار داده است. با مطالعه این کتاب، فقط آمریکا را درک نمی‌کنیم بلکه می‌توانیم شناختی از تمام کشورهای غربی به دست بیاوریم. این کتاب گام مهمی در آمریکاشناسی است زیرا انصاف علمی را به صورت همه جانبه رعایت کرده است.

سجادپور در پایان سخنانش نیز انتقادی بر این اثر وارد کرد و گفت: اسامی که در مقالات متعدد کتاب آمده به فارسی است و به لاتین نیامده که مخاطب یک واژه را چگونه تلفظ کند و باید به منابع اصلی کتاب مراجعه کند. اما باید به این نکته نیز اشاره کنم که در حد امکان انصاف علمی در این اثر وجود دارد.

محمد مرندی نیز در سخنانی کوتاه گفت: چندین سال پیش که در پی راه‌اندازی رشته مطالعات جهان در دانشگاه تهران بودیم، هنوز در ایران مطالعاتی در زمینه غربی‌ها صورت نمی‌گرفت این در حالی است که آنها به صورت فعالانه، سنت شرق‌شناسی داشتند و با آنکه به زبان فارسی مسلط نبودند، این رشته را در کشور خودشان تدریس می‌کردند.

وی افزود: ما در رشته مطالعات جهان کوشیدیم تا از استادان خارجی بهره بگیریم و آثار روز آمریکا و کشورهای غربی را در این دانشکده تدریس کنیم. هرچند منتقدانی از کشورهای دیگر نسبت به این رشته وجود دارد اما معتقدیم که چرا آنها علیرغم اشراف نداشتن به زبان فارسی باید به موضوع شرق‌شناسی و ایران‌شناسی بپردازند. ما سعی می‌کنیم با نگاه انتقادی اما منصفانه به مطالعات جهان بپردازیم.

فاطمه شفیعی‌سروستانی نیز طی سخنانی گفت: همه به خوبی می‌دانیم که کشورهای غربی استعمارگر هستند اما استعمارگری امریکا به معنای تاراج منابع نیست. برخی زوایای آمریکا مورد غفلت پژوهشگران قرار گرفته بود و در این کتاب کوشیدم تا با نگاه منصفانه به آن موضوعات بپردازم. تفکراتی که آمریکا را ساختند هنوز پابرجا هستند و کتاب تاریخ مصور آمریکا تلاش می‌کند مخاطبان تخصصی و عمومی را با طرز تفکر، هويت آمریکایی و روایتش آشنا کند.

وی افزود: جای اثری که تاریخ ایالات متحده را از ابتدا تا زمان حاضر به‌صورت فراگیر بیان کند خالی بود. همچنین الگوهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی‌اش را همان‌طور که هست به‌عنوان یک پدیده بشناسد و آن را موضوعی قابل‌درک برای عموم و نیز علاقه‌مندان به حوزه‌های تخصصی‌تر نشان دهد. در این کتاب تلاش کردم ضمن بيان تاریخ آمریکا، مدل مفهومی آن را بیابم، روند مکررش را بشناسم و چرخه‌های تاریخی آن را کشف کنم.

در پایان این نشست کتاب سه جلدی «تاریخ مصور آمریکا» در کتابخانه دانشکده مطالعات جهان رونمایی شد./998/