نقش برجسته آیت الله یزدی در ترویج مباحث فقه حکومتی و تقویت تفکر انقلابی

اشاره: آیت الله محمد یزدی در سال ۱۳۱۰ در اصفهان دیده به جهان گشود، تحصیلات حوزوی را ابتدا نزد پدر که از روحانیان معروف اصفهان بود فرا گرفت و بعد از حضور آیت‌الله بروجردی در قم به شهر علم و اجتهاد آمد.

ایشان با استعداد و تلاش علمی همه جانبه ای که داشت پله های ترقی و کمال را یکی پس از دیگری طی کرد تا جایی که اجازه اجتهاد از حضرت امام گرفت و البته با شروع نهضت آن پیر فرزانه همراه و همگام ایشان در مبارزات نقش آفرینی کرد و بارها طعم زندان و تبعید رژیم را به جان خرید.

آیت الله یزدی بعد از پیروزی انقلاب در سنگرهای مختلف همچون مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان قانون اساسی، دو دوره ریاست قوه قضاییه، دبیری شورای عالی حوزه های علمیه، ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ایفای نقش کرد و خدمات و برکات زیادی از خود به یادگار گذاشت.

سرانجام این عالم ربانی پس از عمری مجاهدت در راه اسلام و انقلاب اسلامی 19 آذرماه 99 و در سن ۸۹ سالگی به ملکوت اعلی پیوست و پیکر مطهرش در حرم کریمه اهل بیت و در جوار علما و مراجع آرام گرفت.

در همین راستا خبرگزاری رسا در ادامه سلسله گفت وگوهای خود با بزرگان و علمای حوزه در قالب پرونده "فقیه بصیر" سراغ آیت الله مرتضی مقتدایی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم رسیده و با وی به گفت وگو نشسته است.

رسا ـ درباره سوابق مبارزاتی، انقلابی گری و خدمات آیت الله یزدی به اسلام و نظام اسلامی توضیح بفرمایید.

آیت الله یزدی سوابق بسیار درخشان و افتخار آمیز در طول زندگی خود دارند؛ ایشان از جهات مختلف دارای امتیازات بالایی هستند؛ ایشان در اول جوانی و طلبگی، یک طلبه جوان و جدی، درس خوان، متدین، فاضل و مطیع پروردگار بودند؛ این خصوصیت تدین و تعهد به برنامه های دینی از زمان طفولیت، جوانی و بزرگسالی به وضوح در ایشان  روشن بود.

ایشان در بحث، درس و تدریس بسیار موفق و جدی بوده و در خدمت مراجع بزرگوار تقلید و اساتید بزرگ حوزه درس خوانده اند و درس و بحث خود را ادامه داده اند و به تدریس مشغول بوده اند تا به درجه رفیع اجتهاد رسیدند.

آیت الله یزدی در همان رژیم منحرف پهلوی که یک طلبه جوان بودند، جهت مبارزه در ایشان یک نماد بزرگی داشت؛ ایشان در رژیم سفاک پهلوی که احکام دین به سخره گرفته می شد و در احکام قرآن بدعت گذاشته می شد و مورد تغییر قرار می گرفت، با یک مبارزه جدی، مقاومت می کردند و در مقابل این خلاف ها و در مقابل بدعت ها می ایستاد و هر گونه سختی و فشاری به ایشان وارد می شد، مقاومت می کرد.

حتی ایشان در آن زمان دستگیر شد و به زندان رفت و مورد شکنجه قرار گرفت، اما همه این موارد را تحمل می کرد و باز از زندان که آزاد می شد، از همان روز مبارزه را ادامه می داد؛ ایشان نه تنها خودشان تخلفات و انحرافات رژیم شاه را با صحبت ها و سخنرانی ها و منبرهای باشکوهش برملا می کرد، بلکه مبلغان دیگر و فضلای دیگر را تشویق می کرد تا آنها نیز در سخنرانی هایشان و مبارزاتشان تخلفات رژیم را برملا کنند و آنها را برای مردم افشا کنند.

از اول نهضت حضرت امام(ره) که ایشان نهضت خودشان را شروع کردند، ایشان به عنوان یک فرد مبارز، فاضل و عالم در کنار آن رهبر کبیر انقلاب اسلامی بود؛ ایشان در صحبت ها، سخنرانی ها و مجالس باشکوهی که در قم یا سایر شهرستان ها منعقد می شد، مردم را به پیوستن به نهضت امام(ره) و ادامه راه نهضت و انحطاط رژیم سفاک پهلوی تشویق می کرد.

ایشان بسیار روشن و با جدیت این راه را دنبال می کرد و ما با جدیت می توانیم بگوییم؛ ایشان یک فرد بسیار سرشناس در مبارزات برای از بین بردن رژیم پهلوی به شمار می رفت؛ ایشان در این زمینه روشنگری های بسیاری داشت و در استقرار و شروع نهضت امام(ره) و تشکیل جمهوری اسلامی نقش بسیار مؤثری داشتند.

رسا ـ یکی از مباحث مغفول درباره آیت الله یزدی روحیات اخلاقی و زهد و ساده زیستی ایشان است که در این باره هم بیشتر توضیح بفرمایید.

روحیه ایشان تواضع و فروتنی و پرهیز از شهرت است که از آغاز جوانی تاکنون پایبند به آن هستند؛ ایشان اگر جایی مسؤولیت را می پذیرفتند خوشحال نمی شدند که آن موضوع در رسانه ها اعلام شود؛ ایشان مسؤولیت ها را از باب وظیفه قبول می کرد و از اعلام شدن آن اصلاً خوشحال نمی شدند و همواره با دیگران با روحیه تواضع و فروتنی و تواضع رفتار می‌کردند.

همچنین ساده زیستی نیز از ویژگی های بارز ایشان است که همواره نسبت به آن تقید دارند؛ ایشان دوست دارند به صورت ساده از لباس و مسکن و منصب هایی که قبول می کنند استفاده کنند.

همواره با دوستان شان متواضعانه برخورد می کنند؛ روحیه تواضع و فروتنی و اخلاق بسیار عالی اسلامی که ایشان دارد؛ از همین جهت هیچگاه رساله عملیه چاپ نکرده و درصدد مرجعیت نیز برنیامده اند؛ ایشان زیر سایه همین روحیه تواضع و ساده زیستی مقامات دنیوی و مشاغل را به سلامت و به خوبی گذرانده‎اند.

رسا ـ با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در زمینه انقلابی گری و تقویت روحیه انقلابی حوزه و روحانیت، در مورد شخصیت انقلابی آیت الله یزدی و اقداماتی که در این راستا برای تقویت روحیه انقلابی گری بین فضلای حوزه داشته اند توضیح دهید.

ایشان در جامعه مدرسین نقش بسیار بالایی برای حفظ انقلابی گری حوزه داشته است تا حوزه علمیه، انقلابی بماند؛ ایشان در این زمینه اقدامات بسیار مؤثری داشته و تلاش کردند تا جامعه مدرسین بتواند وظیفه خودش را در برهه های مختلف و در حفظ حوزه و انقلاب ایفا کند؛ ایشان در این زمینه نیز اقدامات مؤثر، سخنرانی های متعدد و جلسات بسیاری داشته اند که بحمدالله آثارش در حوزه و نظام بسیار روشن است.

به طور کلی اگر بشود نظرات و استدلالات ایشان برای اسلامیت قوانین در جلسات شورای نگهبان پیاده شود و در اختیار حوزه های علمیه قرار دهند، بسیار مفید و مؤثر خواهد بود؛ این استدلالات قوی و محکم و علمی در زمینه اسلامیت قوانین می تواند بسیار در زمینه مباحث فقه حکومتی در حوزه های علمیه مؤثر واقع شود.

رسا ـ درباره نقش و جایگاه ایشان در نظام اسلامی، اخلاص و لیاقت و قاطعیتی که در مدیریت‎های حساس کشور از خودشان نشان دادند؛ توضیح بفرمایید.

ایشان در همه مراحل، همراه، حامی و مروج راه امام خمینی(ره) بود و با قبول مسؤولیت های سنگین و پر اهمیت در جمهوری اسلامی از این راه نیز خدمت به نظام و انقلاب را وظیفه خود می دانست؛ در جامعه محترم مدرسین که یک نهاد علمی و سیاسی است هم در حمایت از امام و رهبری و جمهوری اسلامی ایران نقش بسیار بالایی داشت.

اول در کنار مرحوم آقای مشکینی که ریاست جامعه مدرسین به عهده ایشان بود، همکاری و حمایت بالایی از آن مرحوم داشت و به عنوان قائم مقام آن عالم وارسته، تلاش و فعالیت می کرد و بعد از رحلت ایشان، ریاست جامعه مدرسین را قبول کرد و آن را به نحو خوب و کامل اداره کرده است؛ جامعه مدرسین یک نهاد علمی، سیاسی و انقلابی در حوزه علمیه است که برای خدا کار می کند و همیشه از انقلاب و دین، کیان اسلام و نظام جمهوری اسلامی حمایت می کند.

رسا ـ حضرت آیت الله یزدی دو دوره هم ریاست دستگاه قضا را عهده دار بودند، با توجه به سابقه حضرتعالی و مسؤولیتی که در این عرصه داشتید، قدری هم درباره خدمات و تلاش های ایشان در این سنگر بفرمایید و اگر خاطره ای در ذهن دارید برای ما و خوانندگان بفرمایید؟

ایشان در جاهای متعددی قبول مسؤولیت فرمودند که یکی از آنها ریاست قوه قضاییه بود؛ رهبر معظم انقلاب که از نزدیک با روحیات، خصوصیات و امتیازات ایشان آشنا بودند از ایشان خواستند تا ریاست قوه قضاییه را بپذیرند و ایشان نیز با آن روحیه ای که دارند که تبعیت و اطاعت از رهبری را در عمل وظیفه خودشان می دانند و خودشان را تابع رهبری می دانند، علیرغم اینکه برای ایشان از لحاظ مزاجی مشکل بود در مسؤولیت سنگین و پرمشغله قوه قضاییه قرار بگیرد، از رهبری اطاعت کردند و در این سنگر قرار گرفتند.

حتی خود بنده که چند سال عضو شورای عالی قضایی بودم بعد از شهادت مرحوم آیت الله بهشتی و شهادت مرحوم آیت الله قدوسی که عضو شورای عالی قضایی بودند، انتخاباتی میان قضات کشور برگزار شد و شورای عالی مجدد کار خود را شروع کرد؛ شورای عالی قضایی نیز در خدمت و معیت ایشان خدمت خود را آغاز کرد.

بنده قصد داشتم از شورای عالی قضایی کناره گیری کنم، چون چندین سال در این مسؤولیت قرار داشتم؛ بعد از این که در قوانین بازنگری صورت گرفت و تغییراتی در شوراها از جمله شورای عالی قضایی حاصل شده و بنا شد تا برای دستگاه قضایی رییس تعیین شود و آیت الله یزدی از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان ریاست قوه قضاییه منصوب شدند، می خواستم از شورای عالی قضایی بیرون بیایم و در حوزه مشغول ادامه تحصیل حوزوی باشم. ایشان به عنوان رییس قوه قضاییه به منزل ما آمد و گفتند من تازه به حوزه قضایی وارد شده ام و با توجه به سوابق شما در قوه قضاییه، از شما می خواهم در این قوه بمانید و کارها را با هم پیش ببریم، بنده نیز اطاعت کردم و به عنوان رییس دیوان عالی کشور کار خود را آغاز کردم.

ایشان در قوه قضاییه تلاش و فعالیت بالا و ابتکارات خوبی داشتند و توانستند نظم و انضباطی بعد از منحل شدن شورای عالی قضایی به امور ببخشند؛ ایشان در آن اوضاع نابسامانی که با انحلال شورای عالی قوه قضاییه به وجود آمده بود، به گونه ای به امور نظم بخشیدند که هم ریاست بتواند وظایف خود را پیاده کند و مسؤولان دیگر هم بتوانند نقش آفرینی داشته باشند.

ایشان در سمت عضو فققهای شورای نگهبان که یک مسؤولت بسیار با ارزش و مهم در نظام محسوب می شود و در مسؤولیت حفظ اسلامیت احکام مصوب قانونی که بسیار مهم است، بحمدالله نقش بسیار سازنده و تأثیرگذاری در حفظ اسلامیت در قوانین مصوب ایفا کردند؛ ایشان در این زمینه بحث های مهمی در حمایت از اسلامیت احکام داشتند و تأکید می کردند قوانین باید طبق موازین شرعی وضع شود.

ایشان با نظریات قوی و محکم و مستدل از اسلامیت احکام قانونی دفاع می کردند و همواره تلاش می کردند تا قوانین طبق شرع مقدس اسلام تصویب شود.