پرهیز از جزم اندیشی و وادادگی فکری در پژوهش دینی

حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا بیان داشت: در زمینه انجام پژوهش باید نخست تعریف پژوهش روشن شود و اقسام آن همچون پژوهش بنیادی، توسعه‌ای و کابردی تبیین شود، زیرا ندانستن این تعاریف و عدم شناخت کامل از این اقسام موجب می‌شود تحقیق بایسته و شایسته‌ای انجام نشود.

وی با اظهار تاسف از اینکه عدم تمرکز بر نیازها و سوال‌های مورد نیاز جامعه در تحقیقات دینی مشاهده می‌شود، ادامه داد: غالب پژوهش‌ها انتزاعی است و معطوف به نیازهای پیمایشی و میدانی نیست و بر آمار و ارقام تکیه ندارد.

وی با اشاره به اینکه ارائه آمار و اطلاعات دقیق از سوی سازمان‌های آماری و پیمایشی ضروری است، گفت: امروز باید حساب شده عمل کرد و نیازهای پژوهشی را شناسایی و موضوعات منقح شده به عرصه پژوهش وارد شود.

این پژوهشگر علوم اسلامی بیان داشت: متاسفانه امروز پژوهش با موضوعات دقیق و ساماندهی شده و با توجه به نیازهای پیمایشی نیست بلکه غالب موضوعات تحلیلی و انتزاعی است که با حضور کارشناسان اثبات و نفی می شود.

وی خاطرنشان کرد: بی‌اطلاعی مراکز پژوهشی از پروژه‌های تحقیقی انجام شده از دیگر آفت‌هایی است که دامنگیر پژوهش دینی شده است و متاسفانه محصولات پژوهشی محققان در حوزه دین پژوهی به صورت آرشیو در کتابخانه ها باقی می‌ماند.

این محقق علوم اسلامی با بیان اینکه امروز اگر یک تحقیق کمترین تفاوت را نسبت به باورهای سنتی داشته باشد به راحتی عرضه نمی‌شود و بازار آن را طلب نمی‌کند، افزود:  در پاره‌ای از موارد، در محیط های آکادمیک و مراکز پژوهشی، گروه‌های مرجع این نوع تحقیقات چالش‌زا را ارائه نمی‌دهند و در عمل این گونه تحقیقات به حاشیه می‌رود.

این پژوهشگر علوم انسانی اظهار داشت: کانالیزه بودن پژوهش و محدویت‌های محیطی موجب می‌شود پژوهشگران رغبت خود را از دست دهند و عملا فضای لازم برای پژوهش فراهم نشود.

وی یکی دیگر از آفت‌های پژوهش را جزم اندیشی نسبت به تحقیات غربی عنوان کرد و بیان داشت: برخی از پژوهشگران دارای دلدادگی و وادادگی به غرب هستند و سخن‌های غربی‌ها را وحی منزل تلقی می‌کنند.

حجت الاسلام حسینی با بیان اینکه افرادی که استقلال فکری ندارند و همه علوم را در غرب می‌بینند به تقلید از کتاب‌های غربی و ترجمه نویسی و ترجمه خوانی افتخار می‌کنند، اظهار داشت: خودکم بینی و سرخوردگی در فضای دانشگاه‌ها باید از بین برود و برنامه‌ای برای ایجاد اصلاح تهیه و تنظیم شود تا بتوانیم شاهد تحول جدی در نظام آموزشی کشور باشیم.

وی بیان داشت: تقلید از غرب و بی توجهی به ارائه نظریات جدید نوعی تحجر در دنیای پژوهش محسوب می شود، از سوی دیگر متاسفانه برخی خط قرمزها وجود دارد که ما را دچار توقف کرده است و نمی گذارد پتانسیل های قوی علمی جامعه ما بروز و ظهور کند. /909/ت302/ع