قرآن مساوات ذاتی را با تفاوت های مرد و زن تحکیم می بخشد

به گزارش خبرگزاری رسا، امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان طی یادداشتی که در مقدمه کتاب «فاطمه زهرا(س) وتر فى غِمد» نوشته سلیمان کتانى منتشر شده است، به نکاتی قابل تامل درباره جایگاه و شخصیت زن اشاره می کند.

امام صدر در این مقدمه با اشاره به آمیخته شدن برخی عادات با تعالیم اسلامی می نویسد: روشن کردن موضع اسلام در قبال زن در این عصر، خالى از مشکلات و دشواریها نیست، زیرا در این باره آثار دینى و اسلامى گوناگونى به چشم میخورد، که در نگاه نخست متفاوت و مخالف با یکدیگر به نظر مى‏آیند. این مشکل هنگامى بزرگ‏تر مى‏نماید که برخى از عادات، که همواره در نزد برخى از ملل اسلامى وجود داشته و دارد، در این امر نیز پاى مى‏نهد. این عادات با تعالیم اصیل اسلامى نیز به گونه‏اى آمیخته که پژوهشگر خیال مى‏کند این‏همه از اسلام است.

امام موسی در بخشی از این مقدمه آورده است: وقتى به نظریات شرق‏شناسان، حتى آنان که حسن نیت داشته‏اند، مى‏نگریم یا برخى از نوشته‏هاى مؤلفان اسلامى را مى‏خوانیم، چنین مى‏یابیم که موضع حقیقى اسلام در برابر زن بسیار پیچیده و ناشناخته است، به طورى که بسیارى از آنان در این باره نظریات دور از حقیقت و ناصواب ارائه داده‏اند. عده‏اى از آنان نیز گمان کرده‏اند زن در اسلام مظلوم و تحت ستم واقع شده است. حقیقت آن است که دو میراث مختلف در نزد مسلمانان به چشم مى‏خورد: یکى تعالیم دینى مستقیم و مستند و دیگر عادات موروثیى که هیچ نشانى از آنها در آثار دینى دیده نمى‏شود. باید با دقت و اهتمام ویژه‏اى هریک از این دو را از دیگرى متمایز ساخت. از طرف دیگر، آثار دینى مربوط به زن نیز خود دو نوع است: نوعى درباره زن و شئونات زن که در مرحله‏اى معین از تاریخ سخن مى‏گوید و نوع دیگر تعالیمى که بنیادین و جاودان محسوب مى‏شود.

وی با اشاره به نگاه منصفانه اسلام به زن در ادامه می نویسد: آیاتى که، در بیان احکام یا قانون‏گذارى یا پند و اندرزها، زن را به مرد ملحق مى‏سازد بس فراوان است، بدون آنکه مقام زن را تنزل دهد یا او را تحقیر کند و شأن او را کمتر از مرد بداند.

امام صدر همچنین با تاکید بر توجه عادلانه اسلام به نقش زن ومرد در خانواده می افزاید: در زمینه زندگى زناشویى و براى حفظ کیان خانواده و نیز براى آنکه زن و مرد بتوانند به امور مربوط به زندگى مشترک خود به درستى بپردازند، خداوند به مرد، نسبت به همسرش، نه دیگر زنان، برترى داده و این برترى، پس از هنگامى است که خداوند حقوق واجب زن را در آیه « وَ لَهُنَّ مِثلُ الّذى عَلَیهِنّ بِالمَعرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَیهنّ دَرَجة »(بقره228)(و براى زنان حقوقى شایسته است همانند وظیفه‏اى که بر عهده آنهاست ولى مردان را بر زنان مرتبتى است)بیان کرده، درجه و رتبه‏اى است که قرآن از آن در جاى دیگرى چنین تعبیر کرده: « اَلرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّه بَعضَهُم عَلَى بَعضٍ وَ بِما اَنفَقُوا مِن اَمْوالِهِم » (نساء34) (مردان، از آن جهت که خدا بعضى را بر بعضى برترى داده است، و از آن جهت که از مال خود نفقه مى‏دهند، بر زنان تسلط دارند) کسى که در قرآن تعمق مى‏کند درمى‏یابد که تفاوتهایى که قرآن میان مرد و زن قائل شده، مساوات ذاتى میان آن دو را تحکیم مى‏بخشد و توجهى عادلانه و یکسان به هر دو دارد.

امام موسی صدر درباره حجاب در اسلام نیز آورده است : موضوع حجاب در اسلام به منظور تحقیرِ زن یا حبس یا بزرگداشت و تمجید بیش از حد او صورت نگرفته است، آنچنان که نزد برخى از ملل چنین دیدگاهى متعارف است، بلکه حجابْ سلاح زن در جلوگیرى از طغیان حالت زنانگى اوست، تا مبادا این حالت و این جنبه زن بر دیگر تواناییهاى او غلبه کند. این مقصود در آیات قرآنى، که زنان را از نرمش در سخن گفتن یا پاى کوفتن به هنگام راه رفتن یا زینت‏نمایى بازمى‏دارد، به خوبى و روشنى آشکار است.

وی می افزاید: حقیقت این است که آشکار کردن زیباییهاى زن به طغیان و سرکشىِ جنبه زنانگى او بر وجود زن منجر مى‏شود و زن را تنها به یک تابلوى هنرى بدل مى‏سازد. این مسأله حقارت زن و انکار توانمندیهاى اوست و باعث ازبین‏رفتن عمر و وقت و فرصتهاى گرانبهاى او مى‏شود. خصوصا این مسأله به محرومیت زن و جامعه از خدمت مادرى او مى‏انجامد.

گفتنی است کتاب «زن در اندیشه امام موسی صدر» نوشته فاطمه صوان هیدوس از سوی انتشارات دارالامیر للثقافه و العلوم در لبنان به زبان عربی در 256صفحه و پنج فصل منتشر شده که در آن به موضوعاتی چون زن در سیاق تاریخی قبل از اسلام، فلاسفه و زن، زن در شرایع آسمانی، زن در اسلام، معرفی زندگی حضرت فاطمه زهرا و حضرت زینب حورا (س) و زن در قرن بیستم از دیدگاه امام موسی صدر پرداخته شده است.902/ب911/ک