چرا امام علی قاتلان عثمان را مجازات نکرد؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مهدی پیشوایی، کارشناس رادیو معارف در برنامه پرسمان تاریخی در پاسخ به این سؤال که «بحث تقلید در شیعه از چه تاریخی راه افتاد؟» گفت: تقلید از زمان غیبت کبری شروع شد،در زمان حضرت رسول (ص) که از خود ایشان احکام را می‌پرسیدند و در زمان ائمه هم با واسطه یا حضوری از ائمه سؤالاتشان را می پرسیدند.

وی افزود: در زمان غیبت صغری ارتباطات به آن صورت زیاد نبود اما قطع هم نشده بود، مردم سؤالاتشان را به واسطه نواب خاص امام و نایبان وی می‌گرفتند. بعد از آن در غیبت کبری گفته شد که از راویان احادیث و کسانی که صاحب تقوا هستند احکام و سؤالات شریعتی و عبادی را بپرسند.

حجت‌الاسلام پیشوایی اظهار داشت: پس از زمان غیبت کبری بحث تقلید در اسلام شروع شد، بعد از نواب خاص، نواب عام یعنی فقهای عادل معرفی شدند.

هجرت پیامبر

وی در پاسخ به این سؤال که «هنگام هجرت پیامبر اسلام از مکه، چند نفر همراه پیامبر در غار بودند. اگر یک راهنما همراهشان بوده پس سه نفر می‌شدند پس چرا خداوند می‌فرماید ثانی اثنین؟» گفت: هجرت پیامبر از مکه به یثرب دو قسمت داشت.

این کارشناس تاریخی ادامه داد: یکی شب ربیع‌الاول بود که پیامبر از منزلشان در مکه حرکت کردند و به غار رفتند آنجا مخفی شدند چون مشرکان می‌خواستند حضرت را دستگیر کنند، اما حضرت خلاف تصور آن‌ها حرکت کرد آن‌ها صد درصد فکر می‌کردند حضرت به سمت یثرب یعنی شمال رفته، پس به سمت شمال رفتند در حالی که غار در جنوب مکه بود و حضرت آن‌ها را غافلگیر کرد.

وی افزود: در این سفر حضرت یک نفر را همراه داشت که ابوبکر بود ثانی اثنین به اینجا برمی گردد تا چهار روز پیامبر و ابوبکر آنجا بودند و حضرت علی(ع)  به آن‌ها آذوقه می‌رساند و با توصیه پیامبر حضرت علی (ع) دو شتر برای ادامه سفر تهیه کردند. در این سفر بود که حضرت سه نفر دیگر همراه داشت که با رسول خدا (ص) چهار نفر می‌شدند به این صورت که خود حضرت رسول (ص) و ابوبکر بودند و ابوبکر یک نفر همراه داشت به نام آمر ابن فحیره که ترک شتر ابوبکر سوار شد و یک نفر مشرک و غیر مسلمان را به نام عبدالله بن عریقی دیلی را حضرت به عنوان راهنما اجیر کرد که چهار نفر شدند.

علت مجازات نشدن قاتلان عثمان

حجت‌الاسلام پیشوایی در جواب به سؤال یکی دیگر از شنوندگان که پرسید: «چرا امام علی(ع) قاتلان عثمان را مجازات نکرد؟» گفت: قتل عثمان به علت خلافکاری و کارهای خلاف ظاهر عثمان بود. مصریان و کوفیان از عثمان خواستند که کارگزاران را عوض کند و خودش هم دخل و تصرف بی مورد در بیت‌المال نکند و اگر نمی‌تواند استعفا کند، حضرت علی (ع) وساطت کرد و از عثمان قول اصلاحات گرفت تا آن‌ها به دیارشان باز گردند و حضرت علی (ع) عثمان را وادار کرد که به منبر برود و خودش قول دهد و خود حضرت علی (ع) از طرف عثمان قولی نداد.

این کارشناس حوزوی ابراز داشت: گروهی که از مصر آمده بودند چند صد نفر بودند در راه بازگشت به مصر دیدند که یک نفر همراهشان است در یک مسیر می‌رود گاهی عقب می‌افتد و گاهی جلو می‌زند کارهای او مصریان را ظنین کرد او را گرفتند و تفتیش کردند، دیدند که شتر او داغ خلافت خورده و بعد از تجسس فهمیدند که غلام عثمان است و با جستجوی بیشتر از قمقمه او نامه ای کشف کردند خطاب به حاکم مصر که این‌ها آمدند تشنج کردند و شلوغ کردند وقتی که پایشان به مصر رسید پوست سرشان را بکن به درخت آویزانشان کن، مصریان بسیار عصبانی  شدند و از نیمه راه بازگشتند و غلام را نیز آوردند محضر حضرت علی (ع)، حضرت علی با عثمان صحبت کرد، فرمود غلام و شتر مال شماست، گفت بله. فرمود: آیا نامه را شما نوشتید، گفت: نه. فرمود: مهر پای نامه مال شماست. گفت: بله اما نامه را من ننوشتم.

وی افزود:  این‌ها همه دسته گل مروان، داماد و پیشکار عثمان بود. حالا چرا حضرت علی این‌ها را تنبیه نکرد چون این‌ها فوق‌العاده عصبانی شده بودند این بار دیگر وساطت‌های علی (ع)  به جایی نرسید چهل و نه روز خانه عثمان را محاصره کردند و سرانجام از دیوار خانه عثمان بالا رفتند و او را کشتند.

وی در پایان گفت: قاتلان از کوفه و مصر آمده و بسیار خشمگین بودند. حاکم بر مدینه بودند، بعد از قتل عثمان هم اکثریت غریب به اتفاق مردم مدینه که با حضرت علی بیعت کردند به حضرت فشار آورند که قاتلین عثمان را مجازات کند.  امیرالمؤمنین (ع) پاسخی داد که در نهج‌البلاغه هم هست در خطبه 168 گفت: ای برادران من آنچه شما می‌گویید می‌دانم و لکن من چگونه می‌توانم الآن مجازات کنم آن گروه عصبانی که ریختند و این حادثه را به وجود آوردند الآن هنوز مسلط به مدینه هستند و تعدادشان خیلی زیاد است الآن آن‌ها بر ما حکومت می‌کنند نه ما بر آن‌ها، حتی بردگان شما به آن‌ها پیوسته‌اند./919/پ201/ن