رویکرد اخلاق اسلامی فضیلت‌گرا است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، درس اخلاق حجت الاسلام والمسلمین رشاد، رییس شورای مدیریت حوزه علمیه استان تهران، با حضور طلاب و اساتید مدرسه علمیه امام رضا(ع) تهران پیش از ظهر امروز برگزار شد.

بر اساس این گزارش حجت الاسلام والمسلمین رشاد با تبریک اعیاد ماه ذی‌الحجه آفت‌های مراء را مورد توجه قرار داد و گفت: مراء این است که کسی به انگیزه‌های ناصواب تحت تاثیر علل و عوامل سوء در مقابل کسی به عیب‌جویی کلام و نقد سلبی مغرضانه کلام او بپردازد.

مراء مقابله، مجادله و مخاصمه لسانی در حوزه کلام

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه به علل و زمینه‌های مراء اشاره کرد و گفت: رذایل هم مناشی درونی و هم مناشی بیرونی دارند یعنی گاه عامل درونی باعث مراء می‌شود و گاه عامل بیرونی.

این استاد اخلاق با بیان این‌که به طور معمول انسان‌ها دچار درجه ای از حسد هستند اظهار داشت: انسان عادی به طور معمول مبتلا به این بیماری  می‌باشد، برای مثال کسی در مجلسی فرد دیگری را تحقیر کند و آن فرد در مجلس دیگر جبران کند که این از عوامل بیرونی مراء است.

حجت الاسلام والمسلمین رشاد افزود: از مواردی که در ایجاد این رذیله اثر دارد علل انفسی و خصلت های ثابت است، برای مثال کسی منبر خوبی دارد و دیگری حسودیش می‌شود و شروع می‌ کند از فرد موفق ایراد گرفتن و به عیب‌جویی و عیب‌گویی می‌پردازد. در روایت آمده که مراء خلق و خوی ابلیس است. حضرت امیر می فرمایند: مشکل ابلیس یک چیز بود؛ او مغرور بود. وای بر ما که هم این بیماری را داریم و هم بیماری های دیگر و این فقط رحمت خداست که مثل شیطان سقوط نکرده‌ایم و شاید هم سقوط کرده‌ایم و نمی‌دانیم.

حب نفس باعث مراء می‌شود

وی با ارزشمند دانستن عنصر انتقاد و روحیه انتقادی ابراز داشت: عیب‌جویی از سر عجب انتقاد نیست. گاه حب نفس باعث مراء می‌شود. حب نفس هم مثبت است هم منفی. اگر حب نفس نبود، کسی غذا نمی‌خورد، ازدواج نمی‌کرد، تشکیل زندگی نمی‌داد و حتی دفع عقاب ناشی از حب نفس است. رسول اکرم (ص) فرمود «کسی که علم یاد بگیرد که توجه مردم را به خود جلب کند، این علم با این که علم است ولی باعث می‌شود این فرد بوی بهشت را نشنود.» با این که علم است ولی جهل بهتر از آن است. در جلسه ای که مراء اتفاق افتاد منشأش شهوت شهرت، جاه و محبوبیت است و امام صادق (ع) فرمود خوی و خصلتی شر‌تر از خصلت مراء در انسان نیست.

کینه ورزی و جهل به حقیقت از عوامل مراء

رییس شورای مدیریت حوزه علمیه استان تهران با تأکید بر این‌که کینه ورزی عامل دیگر مراء است گفت: کسی که کینه‌ای دارد، آن را در هر فرصتی بروز می‌دهد. جهل به حقیقت نیز از دیگر عوامل مراء است. آدم عالم پخته است، موقر است. بزرگی در محفلی منبر می‌رفت. کسی شروع می‌کند به ایراد گرفتن و حتی ایراد توأم با استهزاء. این بزرگ فرمود: آدم خام مثل نخود خامی است که روی آب است. آدم پخته مثل نخودی است که پخته و کف قابلمه و ظرف غذا می ماند. امّا کسی که نه خام است و نه پخته همش بالا و پایین می‌رود. تازه اگر کسی اشتباه کرده همانجا هم نگوییم آُسمان به زمین نمی‌آید. طرف می‌خواهد اشتباه را آن هم جلوی دیگران بگوید و این بسیار اشتباه است. اتفاقا خوب است اشتباه را محترمانه، منطقی و در خفا به کسی گفت و خیلی هم صواب دارد.

رویکرد اخلاق اسلامی فضیلت‌گرا است

وی با اختصاص داشتن بعضی اخلاق به بعضی اصناف تصریح کرد: ما طلبه‌ها در معرض بعضی از خصایل منفی هستیم و یکی از آنها مراء است. اخلاق غیر از هنجار اجتماعی است اما اخلاق می‌تواند هنجار شود. اخلاقی که هنجار شود فرهنگ است. فرهنگ خاصیتش این است که رسوبی شده پایدار می‌شود. با اینکه تصور می‌کنیم غربی‌ها اخلاق گرا هستند، اینگونه نیست. آن هنجار اجتماعی است. منظور دقیق ما از اخلاق، اخلاق درونی است که پیوند بین اخلاق و دین است و غربی‌ها این را قبول ندارند.

متولی مدرسه علمیه امام رضا(ع) با اشاره به این‌که از نگاه ما اخلاق منشأ معنوی دارد ولی از نگاه غربی‌ها اینگونه نیست خاطرنشان کرد: در جامعه بی‌اخلاق همه ضرر می‌کنند. اخلاق اسلامی اساسا منفعت گرایانه نیست و رویکرد اخلاق اسلامی فضیلت‌گرا است./9597/پ202/ب4