نشاط، شرط اساسی برای انجام اعمال مستحبی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام مهدی مردانی، عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم، شب گذشته در سیزدهمین جلسه از سلسله جلسات ضیافت اندیشه دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) که در محل این دانشگاه برگزار شد، به تبیین «اصول زیست عبادی» پرداخت و گفت: ما در حیات خود دارای شؤون مختلفی هستیم که بخشی از آن به عبادات اختصاص پیدا می کند اما مهم است که بدانیم در این ساعات کم یا زیاد باید چه کاری انجام دهیم.

وی در بیان اصول استفاده بهتر و با نشاط بیشتر از لحظات عبادت اظهار کرد: این طور گمان نشود که زمان مربوط به عبادت، دعا و نماز، وقت کسالت و خستگی و ملالت است بلکه با توجه به اصولی مشتاق به استمرار این لحظات می شوید.

عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم، یکی از اصول ضروری برای عبادت را اصل «نشاط» دانست و افزود: باید زمانی به سراغ عبادت رفته و مقداری به عبادت بپبردازیم که آمادگی روحی و قلبی داشته، قلب و جان ما کشش دارد و نشاط روحی داریم؛ با اکراه و اجبار نمی شود عبادت انجام داد؛ ظرف زمانی و مکانی عبادت باید در این موقعیتی باشد که آمادگی قلبی وجود داشته باشد تا به سراغ عبادت برویم.

حجت الاسلام مردانی خاطرنشان کرد: در نامه 69 نهج البلاغه، امیرمؤمنان صراحتا به این اصل توصیه کرده و می فرمایند: «وَخادِعْ نَفْسَکَ فِى الْعِبادَهِ وَ ارْفُقْ بِها و لا تَقْهَرْها وَ خُذْ عَفْوَها وَ نَشاطَها» یعنی نفس خودت را برای واداشتن به عبادت فریب بده؛ با نفست مدارا کن، روی آن قهر و غلبه نداشته باش و زمانی نفست را به عبادت وادار که دارای فراغت و نشاط باشد.

وی در ادامه یادآور شد: تمامی این نکاتی که عرض می کنیم در حوزه مستحبات است، واجبات را اگر نشاط هم نداشته باشی باید انجام دهی؛ از همین رو امیرمؤمنان در ادامه نامه فرمود: «اِلاّ ما کانَ مَکْتُوباً عَلَیْکَ مِنَ الْفریضَهِ» پس اولین اصل عبادی در حوزه امور تشویقی و مستحبات، نشاط است.

عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم در تبیین بیشتر این مسأله به فراز دیگری از نهج البلاغه اشاره کرد و گفت: امیرمؤمنان(ع) در حکمت 312 نهج البلاغه می فرمایند «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَإِدْبَاراً؛ فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَى النَّوَافِلِ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَى الْفَرَائِضِ» یعنی برای قلب ها رو کردن و پشت کردنی است؛ گاهی قلب های ما آماده است و گاه این طور نیست؛ اگر قلب شما علاقه نشان داد و آماده بود، آن ها را بر نوافل و مستحبات وادارید اما اگر آمادگی نداشتید و قلبت کشش و گرایش عبادت را نداشت، فقط به واجبات اکتفا کنید.

حجت الاسلام مردانی ضمن کاربردی دانستن احادیث ائمه اطهار(ع)، در بیان فلسفه توجه به آمادگی درونی برای انجام مستحبات، اظهار کرد: در حدیث دیگری که مکمل همین حکمت است، امیرمؤمنان علی(ع) می فرمایند: «فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ» یعنی اگر قلب آماده نباشد و شما آن را وادار به عبادت کنید، قلب کور می شود و اصطلاحا خاصیت و قابلیت خود را از دست می دهد.

وی با اشاره به دعای شریف «یا الله یا رحمن یا رحیم، یا مُقلِّبَ القُلوبِ ثَبّت قَلبی عَلی دینِک»، آن را یکی از پرمحتواترین و پرفایده ترین ادعیه در عین کوتاهی دانست و افزود: شخص شما مخاطب خاص پروردگار هستید و این طور گمان نکنید که باید فهرستی از کارهایی که گذشتگان گفتند انجام دهیم؛ ببینید دلتان با چه کاری است، مطمئن باشید هدایت خدا هم در همان عمل است./820/پ203/ب5