حمایت مراکز حوزوی و علما سبب تشویق طلاب به هجرت می شود

حجت الاسلام والمسلمین علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، پیرامون لزوم هجرت طلاب از مراکز حوزه به شهرستانها با قرائت آیه «فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ‌ » بیان داشت: حوزه های علمیه از آغازین روز فعالیت خود تلاش کرده اند تا بتواند در راه پیش برد اهداف و منویات اسلام عزیز و پیامبر گرامی اسلام کار کنند.

وی افزود: می توان به تعبیری تاسیس حوزه های علمیه را از زمان پیامبر اکرم به حساب آورد و امیرمؤمنان، اباذر، سلمان و مقداد و دیگر یاران پیامبر شاگردان این حوزه های علمیه بودند بنابراین پیامبر اکرم(ص) می فرمودند انا مدینه العلم و علی بابها فمن اراد المدینه و الحکمه فلیاتها من بابها»

استاد حوزه علمیه ادامه داد: پیامبران رسالتشان رساندن پیام الهی به جوامع بشری بود «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَ أَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَ الْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» بخش اعظمی از مسؤولیت پیامبر اکرم (ص) تبلیغ بود «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» معنای رسالت و معنای نبوت و بعثت و امامت مفهوم و محتوای واقعی امامت و رسالت چیزی غیر از تبلیغ دین ارشاد و هدایت جامعه و آموختن آموزه های دینی به آحاد جامعه اسلامی نبوده و نیست.

قدمت حوزه و رسالت علما در هجرت و سفرهای تبلیغی

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه بیان داشت: حوزه های علمیه ای که به شکل امروزی اداره می شوند نزدیک به 1000 سال از طول عمرشان یعنی از زمان شیخ طوسی می گذرد در این مدت تعداد زیادی از بزرگان و زعمای بزرگ در حوزه های علمیه تحصیل کردند به درجات عالی علمی و فقهی نائل آمدند اجتهادشان مسلم شده است و بعضا به حوزه های مختلف سراسر جهان اسلام هجرت کردند و هر کجا که تشخیص دادند بهتر می توانند خدمت گذار صادقی برای دین اسلام باشند در همان جا اقامت گزیدند یا تمام عمرشان را تقریبا به هجرت و مسافرت و تبلیغ در سفر سپری کردند.

استاد حوزه علمیه افزود: شخصیتهای بزرگی بودند که در طول عمرشان یک جا را برای سکونت انتخاب نکردند بخشی از عمر در یک نقطه و بخش دیگری را در نقطه دیگر و بعضا عمرشان را در نقاط مختلف جهان اسلام سپری کردند هر جا که می دانستند تاثیر کلامشان و قلم و بیانشان و تاثیر حوزه درس و تدریسشان کارآمدتر، مفیدتر و مؤثرتر است همانجا سکونت گزیدند.

وی ادامه داد: در حقیقت وظیفه اصلی خود را تبلیغ و رسالت دین و آموزه های دینی به حساب می آوردند بنابراین برای آنها مکان و جا مشخص و معین ملاک نبود. شیخ طوسی از طوس به نجف می رود شیخ صدوق مسافرت می کند. سید رضی و سید مرتضی سفر را برمی گزینند خیل عظیمی از بزرگان که بعضا حتی شهر به شهر و دیار به دیار می گردند مرحوم اسد آبادی شهرها را می گشت مرحوم سلطان الواعظین بلادهای مختلف را طی می کرد. در عصرما امام خمینی (ره) فرمودند اگر فرودگاههای کویت را به روی من ببندند فرودگاه به فرودگاه خواهم رفت و تبلیغ دین و انقلاب خواهم کرد.

حجت الاسلام والمسلمین تقوی گفت: این هجرت و تبلیغ رسالت بزرگ علما است یعنی جا و مکان و جغرافیا نمی شناسند علم و تقوا و اجتهاد و فقه و فقاهت دنیا را در نوردیده است و آنجا که صلاح و لازم بوده است آنجا رحل اقامت گزیده است از دیرباز هم این چنین بوده است.

وی افزود: نقل می کنند که در یکی از شهرستانهای کوچک به کسی گفتند که شما به درجه اجتهاد رسیده و مجتهد هستید و در این شهر جز تراز اولها از نظر علم هستید ایشان فرمودند 25 نفر از من جلوتر هستند یعنی در یک شهرستان کوچک نشان دهنده این است که در تراز اجتهاد 25 مجتهد در یک مقطع زمانی حضور داشته اند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: در همین اواخر که هنوز خیلی از گذر زمان عبور نکرده است یعنی در همین شش دهه گذشته تقریبا اکثر شهرها و روستاها و بلاد سراسر کشور از مجتهدین و علما و بزرگان ما خالی نبود و هر شهری و روستا که می رفتیم عالمی در آن دیار سکونت داشت که یا غریب الاجتهاد بود یا مجتهد بود یا شخصیتی بس عظیم و بزرگ بود که حوزه های بزرگی مثل حوزه های  امروز را توان اداره و مدیریت علمی و فقهی و معنوی را دارا بودند.

دغدغه رهبری و علما نسبت به خلأ وجود عالم در شهرستانها

حجت الاسلام والمسلمین تقوی بیان داشت: امروز متاسفانه کار به جایی رسیده که بزرگان و مراجع عظام تقلید و مقام معظم رهبری دغدغه این را دارند که چرا شهرستانهای کوچک و محیطهای شهرستانی و روستایی و استانهای مختلف از علمای بزرگ تخلیه شده و علما سکونت در قم و مشهد و اصفهان و شیراز را بر شهرستانها ترجیح می دهند.

وی افزود: حتی برخی ائمه جمعه هم که مجبور به ماندن در شهرستانها هستند مسافرتها و رفت و آمدهای متعددی دارند که در شهر برای تقریبا اکثریت مردم قابل دسترسی و قابل ملاقات و دیدار نیستند یا مشغله کاری اداری و سیاسی آنقدر بالا است که فرصت تدریس و رسیدگی به حوزه علمیه شهرستان و فرصت دیدار مفصل با مردم در اوقات مختلف وجود ندارد.

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه بیان داشت: منازل علما همیشه درب آن به روی مردم باز بوده است بیوت علما همیشه و در همه ساعات شبانه روز مشکل گشای مردم بوده و پناه مردم بودند. مردم در تمام مسائلشان به علما پناه می بردند خیلی از امور مردم کدخدا منشی به دست عالم روستا یا محل مرتفع می شده است خیلی از شکایتها کار نه به دادگاه کشیده می شد و نه به دادسرا و پاسگاه و نیروی نظامی و انتظامی. بلکه با زبان لطیف، با بیان ملایم روحانی محل، امام جماعت محل و یا عالم آن دیار حل و فصل و صلح و صفا در مناطق مختلف حاکم می شد.

وی افزود: در هر منطقه ای که عالمی قوی حضور داشته اختلافات قبیله ای نبوده و اختلافات و درگیریهای داخلی وجود نداشته یا در حد اقل و بسیار در سطح پایینی بوده است. حضور یک عالم بزرگ و حضور یک عالم تحصیل کرده و عارف به مسائل دینی می تواند در شهرستانها و قصوات و روستاها راه را برای پیشرفت و هدایت همگان باز کند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: نقصان بزرگی است که شهری عالمی بزرگی نداشته باشد یا مسجدی ساخته شود و امام جماعت نداشته باشد نقصان بسیار سخت و سنگینی است که شهرستانی با جمعیت فراوان حوزه علمیه نداشته باشد امروز خیلی از شهرستانها دانشگاه و دبستان و راهنمایی و دبیرستان و بیمارستان دارند مراکز آموزشی ورزشی فراوان دارند اما دریغ از یک حوزه علمیه و یا وجود یک عالم زبردست تحصیل کرده که بتواند پاسخگوی شبهات و نیازهای مردم باشد.

حمایت همه جانبه از اهل هجرت

حجت الاسلام والمسلمین تقوی بیان داشت: در حوزه های بزرگ هم متاسفانه آن طور که باید و شاید و توقع هست جوابگوی نسل جوان نیستیم. کمتر مراکز و بیوت علمای بزرگ و شخصت ها هستند که به روی مردم باز باشد تا مردم بتوانند همه مشکلات و همه هم و غمشان را با علما به مشاوره بنشینند و جواب دوستانه و صبورانه و مخلصانه ای را از آنان دریافت کند.

وی افزود: اما چه باید کرد و چه می شود تا علما به مراکز روستاها و مراکز شهرستانهای کوچک برگردند. خیلی از موارد هست که سخت و دشوار نیست جهت انجام آن مدیران و مسئولان حوزه علمیه و مدیریت های کلان حوزه علمیه می توانند به راحتی از این موانع عبور کنند و این بحران را برطرف کنند شاید عالمی نیاز به مسائل مادی زیاد نداشته باشد یا خیلی دنبال مسائل مادی نباشد اما بسیار نیاز به محبت دارد نیاز به حمایت دارد نیاز به کمک دارد نیاز به برخوردهای عاطفی از سوی مسئولین و بزرگان دارد.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: عالمی که با علم بالا با امکانات خوبی که در حوزه های بزرگ دارد این ها را رها می کند و به شهرستان سفر می کند توقع بی مهری از سوی مسؤلان اعم از فرماندار، استاندار، بخشدار، دهدار، شورا بسیج و انواع و اقسام تشکلهایی که امروز هست را ندارد عالمی که حاضر شده است در محیط کوچکی تدریس و تبلیغ کند و ترویج دین کند نیاز به این دارد که همه ارگانها و نهادها دست به دست هم بدهند و او را مشوق و راهنما و همراه باشند اگر کمک مادی نمی کنند حداقل مشکلی برای او پیش نیاید.

انتقاد از قطع شهریه و ایجاد مشکلاتی در راه تحصیل/ لزوم ایجاد شورای حل اختلاف در هر حوزه

عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان بیان داشت: حوزه های بزرگ هم سعی کنند پشتیبان باشند به این معنا که هر روحانی که هر کجا برای تبلیغ می رود چه در محیطهای شهری و روستایی، چه در محیطهای اداری و چه حتی در ارگانهای مختلف به صورت استخدامی در می آید باید نان خور حوزه علمیه و وابسته به حوزه باشد وابستگی را نباید قطع نه تحت عنوان شهریه و نه تحت هر عنوان دیگری قطع کرد. ارتباط علما را با حوزه قطع نکنیم ارتباط طلبه ها را قطع نکنیم به بهانه های مختلف مشکل تراشی بر سر راه طلبه ها به وجود نیاوریم.

وی افزود: یکی از پیشنهاداتی که من بارها مطرح کردم و الان از محضر مقام معظم رهبری در خواست می کنم دستور دهند مبنی بر اینکه در حوزه های علمیه چه کوچک و چه بزرگ از حوزه علمیه بزرگ و کهن قم گرفته تا حوزه های کوچک شهرستانها یک هیأت حل اختلاف یا گروه حل اختلافی از خود حوزویان تشکیل شود که اگر مشکلی برای یکی از علما و یا طلبه ها پیش می آید در درون این شورای حل اختلاف حل و فصل شود دوستانه و پدرانه طرفین دعوا را دعوت کنند و به گفت و گو بنشینند و اگر امکان صلح و صفا بود صلح و صفا برقرار کنند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: اگر هیأت حل اختلاف و یا هیأت مصالحه یا این شورایی که برای مصالحه بین طلاب به وجود آمده نتوانست حل اختلاف کند آنگاه به دادگاه ویژه روحانیت معرفی شوند اینگونه نباشد که برای بعضی مسائل جزئی مثلا اگر در شهرستانی مقداری اختلاف راجع به بلندگوی پشت بام همسایه روحانی پیش آمده و یا ماشین او به ماشین دیگری برخورد کرده و تصادفی پیش آمده لازم باشد به دادگاه ویژه روحانیت کشیده شود و آنجا پیگیری و پرونده سازی شود.

لزوم رفع موانع هجرت

حجت الاسلام والمسلمین تقوی گفت: این را من در تجربه 45 ساله ای که در حوزه بودم به دست آوردم که اگر این شورای حل اختلاف و یا گروه دو سه نفری بتواند با کدخدا منشی و ریش سفیدی از افراد مسن حوزه و افراد فاضل حوزه در حد سه نفر تشکیل شوند در هر حوزه علمیه ای اول اختلافات را بررسی کنند و طرفین را وادار به مصالحه کنند و اگر این مصالحه جواب نداد بعد آنها را به دادگاه معرفی کنند. این هم می تواند یکی از راهکارهای تردد حوزویان در مناطق مختلف کشور و شهرهای مختلف کشور باشد.

وی افزود: بارها بوده است که همین مسائل طلاب را از تبلیغ و هجرت منصرف کرده است چرا که سعی کرده اند خود را به دردسر نیاندازد به هر وسیله ممکن مدیران حوزه ها و مسؤولان تلاش کنند و از علما بخواهند که هر کدام در همان منطقه خود یا منطقه ای که خود دوست دارند و یا انتخاب می کنند  مشغول تدریس و تبلیغ شوند و آنها حمایت خود را در همه جوانب داشته باشند تا مبلغ  روحانی با آسایش و آرامش به وظیفه خود عمل کند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: قطعا اگر موانع هجرت برطرف شود مناطق ما خالی نخواهند بود اما اگر مدت زمانی که به این شکل سپری می شود بگذرد و روستاها و مناطق از حضور علما خالی شود ما روزهای سخت و خطرناکی را در پیش داریم.

ارائه پیشنهاد در ارتباط با رفع معضل عدم هجرت طلاب

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه در پایان به ارائه چند پیشنهاد در این باره پرداخت و گفت: لزوم برنامه ریزی در جهت استفاده از معلومات و کارایی و اخلاق و علم و عمل و عدم اصرار بر مدرک تنها و مدرک گرایی صرف مورد نیاز است و نیز تشکیل هیات حل اختلاف که بیان شد و در کنار عدم الزام عالم برای هجرت به منطقه ای خاص در صورت عدم تمایل وی، چرا که کارایی او ضعیف شده و نتیجه لازم را ندارد و حتی الامکان استفاده از علمای بومی در دستور کار قرار گیرد.

وی افزود: هجرت های مقطعی حتی اجباری به عنوان مثال طلبه ساکن در حوزه های بزرگ ملزم به حضور حداقل 45 روز در سال در یکی از مناطق محلی یا روستای باشد هرچند در 2 مرحله مثل محرم و ماه مبارک رمضان باشد. در این باره بسیج همگانی بشدت نیاز است احساس خطر می شود همت جمعی لازم است کار یک ارگان نیست حوزه های بزرگ، مراجع عظام، علما و دانشمندان، جامعه مدرسین، ارگانها، ادارت و نهادها وبازاریان و نیز خود اهالی شهرها و قصبات همه باید دست به دست هم در جهت رفع این معضل و نگرانی اقدام کنند.

رفع مشکل استقرار عالم

حجت الاسلام والمسلمین تقوی ادامه داد: یکی از مسائلی که معمولا برای حوزویان کمی مشکل ایجاد می کند فرزندان آنها و نیاز به محیطهای علمی برای آنهاست بنابراین با تدبیر و مدیریت باید کاری کرد که هر روحانی مربوط به هر منطقه است هست زادگاه او هر جایی هست یا مثلا در اطراف آن منطقه مقری را برای او تعیین کنند و از حوزه به او ماموریت داد که در ماه یک هفته در آن روستا و شهرستان و منطقه مستقر شود و اگر لازم است خانه عالمی ساخته و در اختیار او قرار داده شود یا اگر مثلا منطقه ای هست که چندین روحانی دارد این رفت و آمدها تقسیم شود که هیچگاه آن منطقه از حضور روحانیان و علما خالی نباشد.

وی افزود: برای حوزه های علمیه شهرستان های کوچک علما و روحانیان و فرزانگانی که هم دارای درجات عالی علمی باشند و هم دارای درجات اخلاقی و حتی اگر شده دارای تجربه باشند به هر طریقی که حوزه ها مصلحت می دانند آنها را به آنجا اعزام کنند اگر به طور دائم نمی شود ماهیانه، هفتگی یا 45 روزه حضور این علما سبب می شود اگر طلبه های حوزه ها در ماه پنج روز در محضر یک عالم بزرگ بنشینند و تلمذ کنند به اندازه یک ماه تمام که گاهی نتوانند از محضر عالم بزرگ بهره مند شوند بهره علمی و اخلاقی و معنوی می برند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: روحانی باید همیشه به حوزه که خانه و مهد علم اوست مرکز امید و پایگاه اوست وابسته باشد اینکه ما شهریه حوزه را قطع کنیم و طلبه را به نوعی از حوزه محروم کنیم به اعتبار اینکه او شاغل است نمی تواند جوابگو باشد حوزه باید بداند او حوزوی است و عالم هم باید همیشه بداند حوزوی بوده و هست و خواهد بود چه اشکالی دارد عالمی که در روستای سیستان و بلوچستان تبلیغ می کند و هجرت کرده و در آنجا سکونت گزیده خود را طلبه حوزه علمیه قم بداند و مدارک و مستندات او و شهریه او ثبات جایگاه او در حوزه علمیه قم باشد اگر قرار است از طریق ادارات کمی حقوق هم در اختیار عالمی قرار گیرد همان هم از طریق حوزه انجام گیرد و از محیط  حوزوی در اختیار عالم قرار بگیرد.

جهت دهی به تبلیغ در مقابل هجمه دشمن

عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان بیان داشت: در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه مشهد می توان فصول مطلب روشن شود مثلا به همه روحانیان گفته شود بحث این هفته سراسر کشور بحث حجاب، تفسیر قرآن یا این هفته بحث دروغ یا غیبت مطرح شود و این یعنی هجمه تبلیغی سراسری علیه تبلیغات دشمن و شبیخون فرهنگی که علیه ما در حال انجام است.

وی افزود: یکی از مشکلاتی که در مسیر راه حوزویان است گاهی الزام و اجبار می شود که به فلان محله برود. اگر عالمی خودش و با اختیار خودش منطقه ای را انتخاب و شناسایی کند و خود تشخیص داده که بهتر می تواند فعالیت کند یا مردم منطقه عالمی را پسندیده اند و مورد استفاده و استقبال آنها قرار گرفته آن را در همان منطقه نظارت کرده و حمایت کنند قطعا این موثر است و جواب بهتری خواهد داد.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان در پایان بیان داشت: هجرت علما بطور موقتی و سفرهای مراجع عظام به روستاها و شهرستانهای کوچک هرچند به صورت گشت و گذار و یا حضور علما و ائمه جمعه مراکز استانها در شهرها و روستاهای مختلف چه اشکالی دارد؟ به عنوان مثال امام جمعه مرکز استان اعلام کند که این هفته شب جمعه تفسیر را در مسجد فلان روستا بیان می کنم چه اشکالی دارد که ائمه جمعه استانها هر هفته یا هر ماه در یکی از مناطق شهرستانها جلسات درس و نماز و تبلیغ برگزار کنند. به هر حال امیدوارم این معضل هر چه زودتر بر طرف شود تا آسیب ناشی از آن هم از بین برود./300/933/ب1