نشست علمی رویکردهای آموزش و مطالعه فلسفه و عرفان برگزار شد

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست علمی رویکردهای آموزش و مطالعه فلسفه و عرفان در حوزه و دانشگاه با حضور معاونت و مدیریت آموزش و پژوهش دانشکده هدی و 12 نفر از اساتید و دانشجویان 10 کشور جهان (انگلستان، اسپانیا، هند، کانادا، اتریش، ترکیه، ایتالیا، پاکستان، سریلانکا و جمهوری بروندی) دوشنبه 16 اسفند در سالن جلسات ریاست دانشکده هدی وابسته به جامعه الزهرا(س) برگزار شد.

در این نشست نخست دکتر مسعود اسماعیلی معاون آموزش و پژوهش دانشکده هدی، رویکردهای آموزش و مطالعه فلسفه و عرفان در حوزه را تشریح کرد و سپس خانم دکتر شریف مدیریت آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشکده به معرفی و بیان تفاوت های نظام آموزشی دانشگاه و حوزه در صوص فلسفه و عرفان پرداخت.

در ابتدا حجت الاسلام دکتر اسماعیلی بعد از خیر مقدم به میهمانان بحث خود را این گونه آغاز کرد:

سابقه حوزه شیعی به قرن 2 هجری یعنی حلقات درسی امام محمد باقر (ع) و امام صادق(ع) برمی‌گردد؛ سه محور اساسی حوزه شیعی: نقش استاد، محفل درس، حضور گرم شاگردان است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه افزود: حوزه در قرن 4 از سوی علمای شیعی رونق بیشتری یافت و حلقات بزرگ درسی و مباحثی که توسط خود استاد تدریس می‌شد و نیز حضور شاگردان و طرح بحث و مسأله سبب به وجود آمدن مکاتب بزرگ فقهی و فلسفی شد.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: محورهای درسی حوزه علمیه را می‌توان به دو صورت تقسیم کرد: روشی: (منطق، ادبیات، علوم قرآن، حدیث و رجال) و محتوایی: (فقه، اصول فقه، کلام، تاریخ، فلسفه وعرفان).

وی به چند اصل اساسی در نظام حوزه اشاره کرد و گفت: استاد محوری و محفل درس و شیوه برگزاری درس که در حقیقت ترکیب خوانش متن و توضیح و تفصیل مباحث و سوم تربیت عملی شاگردان که شامل معاشرت و نحوه ی برخورد اجتماعی و سلوک معنوی و آداب دینی است.

استاد حوزه و دانشگاه در بخش دوم شخنان به مقاطع تحصیل در حوزه اشاره و بیان کرد: مقاطع تحصیلی حوزه به سه بخش مقدمات، سطح و خارج تقسیم می شود که در مقدمات به مدت 6 سال و با هدف آشنایی با مبانی اسلام و فهم معارف اسلام طلاب به تحصیل می پردازند. مقطع سطح به طول 4 سال و با جهت گیری اصلی نقد و تحلیل است و در درس خارج که حداقل 5 سال به طول می انجامد با محوریت نظریات استاد، طلاب به نظریه پردزای و ارتباط گرفتن با متون به طور شخصی می پردازند و  شروع به نوشتن تقریرات  می نمایند. این نظام سبب می شود که طلاب دارای انگیزه شخصی کافی جهت تولید نظریه علمی جدید باشند.

وی درباره نظام فلسفی حوزه ابراز کرد:  فلسفه به خاطر پیچیدگی در فهم متن، تفکر و شیوه استدلال و نظریه پردازی در حوزه بسیار با اهمیت است زیرا بستر اصلی حوزه شیعی، تعقل و استدلال است. از سوی دیگر عرفان نیز به ذلیل تأکید ائمه اطهار بر امور باطنی و زی عارفانه خود ایشان، جایگاه بسیار والایی در حوزه شیعی دارد. این دو اهمیت تا آنجاست که تربیت عملی در حوزه در مورد کسانی که در خصوص فلسفه و عرفان تحصیل و تحقیق می کنند به نحو شدیدتری اعمال می شود. اکنون درمکتب فلسفه نوصدرایی و درعرفان دوره ی صدرایی مورد بحث است.

بخش دیگر این نشست سخنرانی مربوط به صحبت های خانم دکتر شریف مبنی بر معرفی و تفاوت‌های نظام آموزشی دانشگاه با حوزه بود.

مدیریت آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشکده هدی گفت: در نظام آموزشی اسلامی قدمت تاریخی شکل گیری علوم اسلامی هم در دانشگاه و هم در حوزه به ائمه اطهار(ع) بازگشت می‌کند، ما شخصیت های مشترک در حوزه و دانشگاه مثل فارابی، ابوعلی سینا، خواجه نصیر، غزالی، شیخ اشراق و ملاصدرا داریم که پدران علم محسوب می شوند.

عضو هیأت علمی جامعه المصطفی(ع) در ادامه ا به تفاوت های نظام آموزشی حوزه و دانشگاه اشاره کرد و گفت: نخستین تفاوت نظام اجرایی آموزش است که در حوزه استاد محور و در دانشگاه فرایند محور است و زمانبندی مشخصی دارد؛ زیرا نظام آموزشی در دانشگاه مبتنی بر واحد، ترم و مدرک است که این نظام لوازم خود را در پی دارد، برای مثال نحوه ارزشیابی دروس علوم انسانی در دانشگاه محدود به مدل های خاص امتحان کتبی است. در حالی که در حوزه استاد به فهم متعلم از درس درجه می دهد. 

وی ابراز کرد: البته مقاطع تحصیلی در دانشگاه شبیه تفکیک مقطعی حوزه و با همان اهداف و البته با تفاوت در سنوات هستند. نقد و انتقادی که در حوزه رایج است و طلاب در طی ارائه درس به بحث های تفصیلی با استاد می پردازند درنظام ترمی دانشگاهی تا حدی که مانع زمان بندی نشود اعمال می گردد و عمده نظریه پردازی درطی نگارش پایان نامه اتفاق می افتد.

شریف اظهار کرد: تفاوت دوم در تنوع رشته ای است که در دانشگاه چشمگیر است ولی در حوزه گاه متداخل باهم ارائه می شود. به عنوان مثال تفکیک رشته ای در فسلفه عبارتست از: حکمت اشراق، حکمت متعالیه، فلسفه هنر اسلامی و ادبیات عرفانی، تفسیر عرفانی، عرفان و تصوف، فلسفه ذهن این در حالی است که در حوزه چنین تفکیک رشته ای در نظام آموزشی وجود ندارد و تفاوت پایانی در اصرار حوزه بر تربیت عملی است که در دانشگاه اینطور نیست.

عضو هیأت علمی جامعه المصطفی(ع) ابراز کرد: در نهایت باید دانست که هم به لحاظ متون و هم به لحاظ اساتید میان حوزه و دانشگاه در علوم فلسفی و عرفانی اشتراکات بسیاری وجود دارد و البته شکل گیری دوره های آموزشی عرفان در حوزه زودتر از دانشگاه است./102/998/ب1