به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا حبیبی در مراسم جشن میلاد امام حسین علیه‌السلام که با حضور کارمندان جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد، عنوان کرد: یکی از مباحثی که رهبر معظم انقلاب مدظله العالی در بیانیه گام دوم انقلاب مطرح کردند معنویت و اخلاق است.
رئیس گروه تهیه و تدوین متون و منابع درسی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام افزود: رهبر فرزانه انقلاب در این بیانیه فرمودند: «معنویّت به معنی برجسته کردن ارزشهای معنوی از قبیل: اخلاص، ایثار، توکّل، ایمان در خود و در جامعه است، و اخلاق به معنی رعایت فضلیت‌هایی چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتماد به نفس و دیگر خلقیّات نیکو است. معنویّت و اخلاق، جهت‌دهنده‌ی همه‌ی حرکتها و فعّالیّتهای فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتّی با کمبودهای مادّی، بهشت میسازد و نبودن آن حتّی با برخورداری مادّی، جهنّم می‌آفریند».
لزوم توجه به ابعاد معنویت‌گرا در دین
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی تصریح کرد: حضرت آیت‌الله العظمی خامنه ای مدظله العالی در بیانیه، محورهای زیادی را مورد توجه قرار ندادند و اگر موضوعی را به عنوان توصیه عملیاتی برای تمدن سازی اسلامی مطرح می‌کنند، نشان می‌دهد که این موضوع از اولویت‌های خاص است که ایشان در سطوح عالی نظام به آن رسیده اند.
وی تأکید کرد: اگر قرار است معنویت را به عنوان راهبرد اصلی و جهت گیری رویکرد اسلامی سازی تمدن قرار دهیم، باید به این موضوع توجه کنیم که ابعاد معنویت سازی دین اسلام چیست و چه جنبه‌هایی از مکتب اصلی تشیع و ابعاد برجسته دین وجود دارد تا قرائت معنویت‌گرایانه از دین ارائه می‌کنیم.
محبت و عاطفه در آموزه‌های دینی از توصیه‌های در صدر است
استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام بیان داشت: یکی از ابعاد مهم در قرائت معنویت‌گرایانه از دین، توجه به موقعیت حب و محبتی است که در دین و از منظر تشیع به آن توجه شده است؛ چنانچه در حوزه مباحث دینی، قرائت‌های مختلف داشتیم، اما بعد تأکید دین بر عنصر محبت و اینکه محبت کانون اصلی جهت گیری دینی است، مورد توجه قرار نگرفته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی افزود: متأسفانه امروز حالت خشن و جدی نسبت به دین مطرح می‌شود و بعد محبت و عاطفه مورد عنایت قرار نگرفته و این در حالی است که در آموزه‌های دینی این مسئله از توصیه‌های در صدر است.
وی به روایتی اشاره کرد که در آن، شخصی از خراسان و با سختی زیاد به سمت مدینه و دیدار امام محمد باقر علیه‌السلام می‌رود، در دیدار حضرت، نعلین خود را درمی آورد و پاهای خود را به امام نشان می‌دهد و می‌گوید: مرا به اینجا نکشاند مگر محبت شما؛ به گونه ای که آرام و قرار را از من گرفت تا شما را ملاقات کنم، حضرت فرمودند: «هَلِ الدِّینُ إِلَّا الْحُبُّ فِی الله وَ الْبُغْضُ فِی الله؛ آیا دین غیر از محبت نسبت به خدا و در راه خدا و دشمن داشتن به خاطر خداوند و دوری از دشمنان خداوند متعال است؟».
محکم ترین پایه ایمان، محبت الهی است
رئیس گروه تهیه و تدوین متون و منابع درسی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام ادامه داد: پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم از صحابه خود سؤال می‌کنند که محکم ترین پایه ایمان چیست و برای استواری ایمان چه باید کرد؟ هر یک از صحابه پاسخ‌هایی می‌دهند، حضرت می‌فرمایند: محکم ترین پایه ایمان و آنچه که انسان‌ها را در موقعیت‌های دشوار نگه می‌دارد و در صحنه‌های عاشورا از امام خود جدا نمی کند، گره خوردن بند دل انسان به محبت خداوند و اهل بیت علیهم‌السلام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی اضافه کرد: یکی از محورهای اصلی که مورد تأکید قرار گرفته و انسان را ثابت نگه می‌دارد، پیوند قلبی عمیقی است که بین انسان و خداوند و اهل بیت علیهم‌السلام برقرار شده است.
یکی از آثار محبت، توانایی فاصله گرفتن از گناهان و تبعیت از دستورات الهی است
وی در ادامه با بیان اینکه در ادعیه درباره آثار محبت تأکیدات ویژه وجود دارد، عنوان کرد: ما در دورن خود در حال کشش هستیم یعنی در درون انسان امیالی وجود دارد که دو سمت دارد یا به سمت و سوی خداوند و یا هواهای نفسانی است.
استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام افزود: ما در مناجات شعبانیه می‌خوانیم: «إِلَهِي لَمْ يَكُنْ لِي حَوْلٌ فَأَنْتَقِلَ بِهِ عَنْ مَعْصِيَتِكَ إِلا فِي وَقْتٍ أَيْقَظْتَنِي لِمَحَبَّتِكَ؛ خدايا برايم نيرويى نيست كه خود را بوسيله آن از عرصه نافرمانی ات بيرون برم، مگر آنگاه كه به محبّتت بيدارم سازى»؛ ما اسیر هواها و تحت سلطه کشش‌های نفسانی هستیم، مگر اینکه خداوند ما را از موقعیت‌های گناه آلود بیدار کند و آن محبت که در ما شکل گرفت، غلبه محبت به خدا نسبت به کش‌ها باعث می‌شود که انسان از گناه دور شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی تصریح کرد: یکی از بهترین و مهم‌ترین آثار محبت، توانایی فاصله گرفتن از گناهان و روی آوردن به بندگی و تبعیت از دستورات الهی است.
راه ورود به حلقه اهل بیت علیهم‌السلام برای دیگران بسته نیست
وی یادآور شد: ما روایت «سلمان منا اهل البیت علیهم‌السلام» را زیاد شنیدیم و همواره نسبت به حضرت سلمان غبطه می‌خوریم، امام محمد باقر علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند: «مَن أحَبَّنا فَهُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ؛ هر كه ما را دوست بدارد، او از ما اهل بيت است»؛ راه ورود به حلقه اهل بیت علیهم‌السلام برای دیگران بسته نیست و کسانی که در این راه قدم برمی دارند می‌توانند در این حلقه ورود پیدا کنند.
رئیس گروه تهیه و تدوین متون و منابع درسی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام تأکید کرد: محبت خدا و اهل بیت علیهم‌السلام باعث می‌شود که انسان به تدریج به مقاماتی ورود پیدا کند که در وهم او هم نمی گنجد.
یکی از ابعاد معنویت‌گرا در حوزه دین، قرائت بعد عاطفی و احساسی دین است
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی در ادامه گفت: مسئله دیگر درباره محبت، بحث شفاعت است، در دعای ابوحمزه ثمالی می‌خوانیم: «وَ حُبِّی لَکَ شَفِیعِی إِلَیْکَ»؛ یعنی کسانی که از ما شفاعت می‌کنند، نفس محبتی است که ما نسبت به خداوند داریم و قلبی که با ایمان به خداوند و حب به خداوند رشد و پرورش پیدا کرده است در عذاب جهنم نمی‌سوزد.
وی با اشاره به فراز «وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِي النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّي أُحِبُّكَ؛ و اگر مرا وارد دوزخ كنى، به اهل آن آگاهى دهم كه تو را دوست دارم» در مناجات شعبانیه، عنوان کرد: یکی از ابعاد معنویت‌گرا در حوزه دین، قرائت بعد عاطفی و احساسی دین است و اگر بتوانیم حس عاطفی را در درون خود تقویت کنیم، با یاد خداوند دل ما آرام می‌گیرد.
استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام توصیه کرد: وقتی با مردم برخورد می‌کنیم، از موضع محبت برخورد کنیم و اگر امر به معروف می‌کنیم رویکرد اصلاح فرد و در مواجهه با امر به معروف و نهی از منکر، رویکرد اخلاقی داشته باشیم.
توحید در کشش‌ها و امیال را در زندگی خود داشته باشیم/لزوم مدیریت احساسات و عواطف
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی در ادامه با اشاره به بحث رویکرد معنویت‌گرایانه با توجه به ابعاد عاطفی و احساسی، عنوان کرد: یکی از ابعاد معنویت‌گرایی دین بحث توجه به بعد عاطفی و مدیریت احساسات و عواطفی است که دین در حوزه نوع مدیریت کشش‌ها در ما ملاحظه کرده است.
وی با اشاره به هوش تحصیلی و استعدادها، افزود: ما علاوه بر هوش علمی، هوش هیجانی داریم که ناظر به عواطف و احساسات و کشش‌ها است، ما چه کنیم که احساسات خود را جهت دهیم؟ اگر ما بتوانیم نسبت به کشش‌ها و تمایلات خود رویکرد درستی داشته باشیم و با محبت الهی، احساسات تجمیع شود و جهت واحدی پیدا کند، در مسیر دستیابی به قرب الی الله خواهیم بود.
رئیس گروه تهیه و تدوین متون و منابع درسی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با تصریح بر اینکه توحید در کشش‌ها و امیال را در زندگی خود داشته باشیم، گفت: در مدیریت احساسات، دو بعد باید مورد توجه قرار گیرد، توجه بر اینکه آنچه که حال و هوای ما را با دین تحکیم می‌بخشد و باعث می‌شود که در زندگی توأم با شور و نشاط و احساس برخورد کنیم بحث محبت است و دیگر اینکه بحث کشش‌ها در یک راستا است و آن محبت و کششی است که خداوند برای ما می‌خواهد.
لزوم توجه به آموزه‌های دینی و معنویت در ادعیه
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی در ادامه یادآور شد: بعد دیگر در دین که بحث معنویت در آن موج می‌زند، بحث ادعیه است که ادعیه و مناجات در زندگی، نیت‌ها و کارکردهای مختلفی دارد، از جمله ساده ترین نیت‌ها این است که دعا می‌کنیم تا حاجتی از ما برآورده شود، اما آموزه‌هایی که در ادعیه وجود دارد، فضایی را مطرح می‌کنند تا نسبت خود را با خداوند تنظیم کنیم.
وی بیان داشت: یکی از مشکلات که قشر دیندار سر و کار دارند، مشکل حس و حال دعا خواندن است، گاهی انسان حس و حال مناجات ندارد، یکی از منابعی که در این زمینه به تفصیل بحث کرده است مناجات ابوحمزه است که طرح مسئله و بعد علت‌شناسی می‌کند.
استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام افزود: ما در دعای ابوحمزه ثمالی می‌خوانیم: «وَعَنْ خِدْمَتِكَ نَحَّيتَني اَوْ لَعَلَّكَ رَاَيتَني مُسْتَخِفّاً؛ بِحَقِّكَ فَاَقْصَيتَني اَوْ لَعَلَّكَ رَاَيتَني مُعْرِضاً عَنْكَ فَقَلَيتَني اَوْ لَعَلَّكَ؛ ... فَاِنْ عَفَوْتَ يا رَبِّ فَطالَ ما عَفَوْتَ عَنِ الْمُذْنِبينَ قَبْلي لاَِنَّ كَرَمَكَ اَي رَبِّ يجِلُّ عَنْ مُكافاتِ الْمُقَصِّرينَ وَاَ نَا عائِذٌ بِفَضْلِكَ هارِبٌ مِنْكَ اِلَيكَ؛ و از خدمتت دورم كرده‌اي يا شايد ديده‌اي سبك شمارم؛ حقت را پس دورم كرده‌اي يا شايد ديده‌اي از تو رو گردانده‌ام پس خشمم كرده‌اي يا شايد مرا در جايگاه دروغگويانم ديده‌اي پس رهايم كرده‌اي يا شايد ديده‌اي سپاسگزار نعمت‌هايت نيستم ... پس اگر از من بگذري پروردگارا بجاست چون بسيار اتفاق افتاده كه از گنهكاران پيش از من گذشته‌اي زيرا كرم تو پروردگارا برتر از كيفر كردن تقصيركاران است و من پناهنده به فضل توام و از ترس تو به‌سوي خودت گريخته‌ام».
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی در ادامه ابراز داشت: روایات در آستانه شهادت اهل بیت علیهم‌السلام برای ما تعیین کننده است و نکات خاصی در آن وجود دارد، امام صادق علیه‌السلام در آستانه شهادت دستور دادند همه جمع شوند و حضرت فرمودند: «کسانی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کنند، مشمول شفاعت ما اهل بیت علیهم‌السلام نخواهند شد»، یعنی دست کم گرفتن دستورات الهی، انسان را از چشم خداوند می‌اندازد تا جایی که امکان شفاعت از فرد سلب می‌شود.
وی تأکید کرد: ادعیه می‌تواند از منظر صرفا ابزار حاجت طلبی درآید و به عنوان منبع آموزه‌های مهم انسان شناختی تربیتی باشند.
رئیس گروه تهیه و تدوین متون و منابع درسی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام بیان داشت: یکی از منابع گرانقدر و عظیم که می‌توانیم با تکیه بر آن راهبرد رهبری را پیگیری کنیم، آموزه‌های اخلاقی است که در ادعیه وجود دارد و برخی از این آموزه‌ها تنها در یک دعا وجود دارد.
راه‌های کشف ابعاد معنویت‌گرا در زندگی
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی تصریح کرد: انجام گناهان، فاصله انسان را با خدا زیاد کرده و پای انسان سست می‌شود و کاری از انسان برنمی‌آید و تنها خداوند است که با رویکرد و توجه خاص می‌تواند حس برگشتن را در انسان ایجاد کند، یکی از راه‌ها برای رسیدن به مرحله دوم از تمدن سازی اسلامی، بحث معنویت‌گرایی دینی است.
وی اضافه کرد: برای کشف ابعاد معنویت‌گرا چند راه وجود دارد، از جمله قرائت عاطفی و قرائت محبت نسبت به دین است، همچنین آموزه‌های معرفتی و اخلاقی و تربیتی و قرآن کریم و در رأس همه آنها محبت امام حسین علیه‌السلام است که موضوعیت خاص خود را دارد.
استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام گفت: حس و حال اهل بیت علیهم‌السلام به امام حسین علیه‌السلام نیز متفاوت است و کارکردی که توجه به زیارت به امام حسین علیه‌السلام و محبت به امام حسین علیه‌السلام دارد، خاص است و یکی از موضوعات که می‌تواند محور بحث و تعامل و رفتارهای ما قرار گیرد، بازخوانی امام حسین علیه‌السلام و بحث عاشورا است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیبی در پایان اظهار امیدواری کرد که انس با دعا را تجربه کنیم، اهل دعا باشیم و توفیق مناجات با خدا را کسب کنیم./1324/د102/ب1