گزارشی از نشست اساتید حوزه با اعضای شورای عالی

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست شورای عالی حوزه های علمیه با اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم شب گذشته با حضور اعضای شورای عالی و مدیر حوزه های علمیه و اساتید برجسته حوزه علمیه قم در دفتر جامعه مدرسین برگزار شد.در این نشست برخی اساتید حوزه به ذکر مباحث خود پیرامون موضوع اساتید پرداختند که مشروح آن به این شرح است:

حجت الاسلام والمسلمین سید صدرا هاشمی:
امام امیرالمومنین علی(علیه السلام) در خطبه های گرانسنگ خویش در نهج البلاغه از جمله خطبه ۱۷  به ذکر مباحث مهمی پیرامون جایگاه عالمان و طالبان دین پرداخته اند.
اساتید حوزه از مسئولان حوزه انتظار دارند که مراقبت بیشتری از اساتید داشته باشند؛ این گونه نباشد که زمانی که اساتید سخنی را بیان می کنند حمله های زیادی به ایشان می شود.
بسیاری از سخنان از روی دلسوزی است و اگر سخنی از یک استاد صادر شد باید با سعه صدر با آنها برخورد شود؛ نباید اساتید را به لاک تقیه برد و نظرات کتمان شود.
باید مشخص باشد که اساتید حوزه در درون حوزه حضور دارند و باید به آنها توجه شود و نسبت به فعالیت های آنها دقت شود؛ دست های نامرئی که این برخوردها با برخی از اساتید می شود.
مدیریت حوزه بسیار سنگین و سخت است، ولی مدیر حوزه باید خدمت بیشتری به طلاب داشته باشد؛ البته آیت الله اعرافی خدمات بسیار و شایسته ای به طلاب و حوزویان دارد، ولی مشخص کند که چه میزان وقت دارند که در خدمت حوزه باشد.

حجت الاسلام والمسلمین رحیم محمدی ایلامی:
در این سالها تجربیاتی در حوزه پژوهش حاصل شده است، ولی از پس این سالها به این نکته رسیده ایم که در امر ارتقای علمی اساتید باید از  ابزار روز نیز استفاده شود و اساتید نیازمند این ابزار هستند؛ استفاده از ابزار روز در پژوهش می تواند در وقت اساتید و پژوهشگران صرفه جویی کند.
برگزاری دوره های مختلف آموزش رایانه ویژه اساتید و پژوهشگران حوزه و تعیین مشوقاتی جهت مسلح شدن اساتید به ابزار نوین پژوهش از جمله پیشنهاداتی است که در این زمینه مطرح می شود.
فرصت های مطالعاتی، فرصت های گران‌سنگی برای پژوهشگران است که می توان این گونه فرصت های مطالعاتی را برای اساتید خبره حوزه در نظر گرفت تا بتوانند در دانسته های خود تجدید قوا داشته باشند.
مبانی سیاست خارجی و تطبیق آن با فقه شیعه از جمله مباحث مهم علمی در حوزه است؛ برخی هنوز با برخی از سیاست های خارجی ما کنار نیامده اند و اگر در این زمینه کارگاه های نقد سیاست خارجی با رویکرد کامل علمی برگزار شود می تواند نقش ماندگاری در فعالیت های آینده سیاست در کشور باشد ولی در این زمینه متاسفانه کار زیادی انجام نشده است.

حجت الاسلام والمسلمین محمد مسعودی:
وضعیت معیشتی اساتید از نکات بسیار مهم است که باید به آن توجه کرد؛ پس از رفع مشکلات معیشتی می توانیم از اساتید، تکالیفی را انتظار داشته باشیم.
اساتید سطوح عالی باید نرم افزارهای قوی داشته باشند که بتوانند دروس خود را در آن سامان دهی کنند؛ نرم افزار فعلی چندان قوی نیست.
نکته دیگر آن است که دروس حوزه ما ثبات خاصی ندارند، زیرا در برخی از کلاس های درس، حضور طلاب با نوسان همراه است و اگر این مساله ادامه پیدا کند، قطعا در انگیزه اساتید موثر است.
ای کاش می شد که درس های شهریه محور را تعطیل کنیم، یعنی معیار انتخاب درس را شهریه تعیین می کند نه توانمندی و تاثیر گذاری استاد.

حجت الاسلام والمسلمین حسنعلی خزائلی:
برگزاری این برنامه، بسیار شایسته است، زیرا زمینه اعلام نظرات اساتید فراهم شد. این نشست، تکریم و استفاده از نقطه نظرات اساتید حوزه است.
رشد علمی حوزه های علمیه و هر مرکز دیگر علمی بر مبنای متون و اساتید است؛ عملیاتی کردن نظرات اساتید از مهمترین پیش نیازهای توسعه هر مرکز علمی است.
در سیستم آموزشی حوزه که با سیستم تربیتی در هم تنیده و آمیخته است؛ استاد، همراه طلاب است؛ ولی سیستم آموزش حوزوی مقداری به سمت سیستم دانشگاه گرایش پیدا کرده است و به همین دلیل خروجی های حوزه به سمت عناوین دانشگاهی پیش رفته اند.
امسال برخی از دروس اساتید خالی شده بود؛ خوابگاه های متعدد و پایگاه های هدایتی و مشاوره ای تحصیلی خوب است، ولی بدنه سطح عالی حوزه خالی شده است، زیرا در مراکز خوابگاهی نیز دروس برگزار می شود که این کار به نظرم درست نیست.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی نیز روی این مساله تاکید داشتند که باید دروس آزاد و عالی حوزه تقویت شود.
عدم رویه واحد موسسات تخصصی، عدم برخورداری برخی از طلاب از متونی که قرار است توسط استاد تدریس شود از دیگر مشکلات است.
رواج پیدا کردن عناوین دانشگاهی در حوزه از جمله عنوان دکترا، درس خواندن به صورت ارتقایی برای جذب هرچه زودتر در عناوین شغلی و طی شدن دروس سطح و عدم حضور طلاب به بهانه مباحثی چون غیر حضوری  عدم پاسخگویی شناور به طلاب از جمله مشکلات طلاب غیر حضوری است و در آموزش حضوری است که باید به آنها توجه کرد.
ارتباط بیشتر اساتید با مدیریت و ارتباط این دو با طلاب و استفاده از همه نظرات اساتید و تشویق طلاب مستعد و کوشا و تسهیل حضور اساتید و طلاب شهرستانی در قم و.. از جمله مواردی است که باید به آن توجه کرد.

حجت الاسلام والمسلمین علی فرحانی:
برگزاری این چنین جلساتی با اساتید، بسیار مبارک و پرفایده است و این مسیر تا اجرای کامل نیز ادامه خواهد داشت.
طرحی که می تواند به شکل منظومه ای بسیاری از مشکلات را حل شود را عرض می کنیم؛ امروز در مجامع علمی دنیا، برای تبیین نظامات اساتید، یک سری سازوکارهای خاص وجود دارد؛ وقتی در پایان مقطع تحصیلی یک رشته، جمعی از دانش پژوهان وارد فاز شغلی در همان دامنه علمی می شوند و برخی دیگر  جذب امور پژوهشی و تدریسی می شوند.
ناگریز هستیم که تعامل با نظام اجتماعی پیرامون داشته باشیم؛ یکی از علل گرایش طلاب به دانشگاه به این دلیل است که در دانشگاه عناوین شناخته شده خاصی برای جامعه وجود دارد ولی این شناخت در خصوص حوزویان وجود ندارد.
امروزه شاهد ریزش از پایین در حوزه هستیم زیرا عناوین بالادستی تثبیت نشده است؛ بحث ما در خصوص جذب نخبگانی برای تولید علم است؛ نظام ارتقا و رتبه بندی باید در حوزه علمی به این شکل انجام شود؛ اگر درس های آزاد در حوزه کمرنگ شده است به این دلیل است که بسیاری از اساتید جذب موسسات اقماری حوزه می شوند.
در این مجموعه ها به دلیل اینکه مدرک گرایی مورد توجه است طلاب نیز به شکل ناخودآگاه به این سمت می روند زیرا جذب این موسسات نیز در میان افرادی است که چنین عناوین تعریف شده ای دارند.
اگر نظام مدارج اساتید ترسیم شد و اقمار آن را از جمله فصلنامه های تخصصی تعریف شد، قطعا با شکل سنتی این مشکل را حل کرده است؛ کسی از عضو هیئت علمی حوزه سوال نمی پرسد که چه مدرکی دارد. آن زمان است که ریزش نخبگان و مشکل معاش نخبگان نخواهیم داشت.

حجت الاسلام والمسلمین مجید محمدی:
اصل انتخاب آزاد استاد در حوزه باید جدی بماند؛ آیت الله اعرافی و بزرگان حوزه نیز باید این بحث را جدی بگیرند؛ در مراکز و مدارس و مراکز فقهی باید اتنخاب استاد به شکل آزاد انجام شود.
در مرکز و مدرسه ای که در آن فعالیت داریم درس های سال آینده و استاد به خود طلاب واگذار می شود ولی هدایت علمی و تحصیلی طلاب مغفول واقع نمی شود. استاد باید طلبه را پیشنهاد بدهد و مدیر مرکز نیز باید از طلاب دعوت کند که در مرکز آنها حضور یابند.
ارتقای علمی اساتید نیز نیازمند جلسات متعدد است که باید جمع نظرات اساتید حاصل شود تا تصمیم بهتری گرفته شود؛ باید موضوعات و خلأهای اجتماعی و حتی قانونی توسط این اساتید به شکل علمی حل شود.
همه طلاب نباید از یک فیلتر عبور کنند؛ برخی از طلاب چهل سال است در یک درس شرکت می کنند، ولی نتیجه عالی حاصل نمی شود؛ کسانی که می خواهند مجتهد شوند باید دقایق و حواشی را به شکل تخصصی مطالعه کنند ولی کسانی که به دنبال اجتهاد نیستند و یا انگیزه و توانایی این مسیر را ندارند در یک مسیر علمی و آموزشی قرار گیرند.
حمایت از اساتید از مهمترین نیازمندی های امروز آموزشی در حوزه است.
حفظ و ارتقای روحیه انقلابی در میان اساتید بسیار مهم است؛ استادی که در پناه انقلاب و نظام اسلامی فعالیت می کند، نباید با برخی از مسایل نادرست به خصوص نسبت به گذشته اذهان را مخدوش کند.

حجت الاسلام والمسلمین اصغر فاضلی:
نقش اساتید از منظر تربیت طلاب در یک دریچه خاص باید مورد توجه قرار گیرد؛ مثلا برخی از طلاب نقل می کنند که برخی از اساتید متن خوانی مناسبی هم ندارند، ولی به طرق دیگر وارد مدرسه شده اند که این مساله باید بررسی شود.
موقعیت استاد بودن در خود استاد نقش آفرین است؛ برخی از اساتید در چندین مرکز فعالیت دارند ولی برخی از طلاب نخبه فضایی برای فعالیت ندارند که باید در این زمینه نیز دقت شود.
تدرس نقش مهمی در ارتقای روحی و علمی طلاب دارد و نباید فرصت تدریس را از دست بدهند؛ جذب طلاب مستعد در زمینه تدریس به راحتی توسط مدارس قابل انجام است و قطعا اگر این طلاب را پرورش دهیم جذب مراکز دیگر نمی شود.

حجت الاسلام والمسلمین سید محمد امیر احمدی:
افتخار نظام و این کشور آن است که به میزان پیشرفت یکتای خود، از همه کشورها در زمینه علوم حوزوی جلوتر است ؛حوزه علمیه ما نیز به همین سو حرکت کرده است.
روزگاری بود که همگان آرزوی تحصیل در حوزه های دیگر را داشتند؛ ولی امروز دست نیاز به سمت حوزه علمیه قم است که اساتید عالی در قم هستند.
در کل برخی از حوزه های علمیه 20 درس خارج وجود دارد که به سبک 100 سال پیش فعالیت می کند؛ مرکز مدیریت و مرکز خدمات و جلسات این چنین وجود ندارد. به همین دلیل باید در نقدها نیز جانب انصاف را رعایت کنیم.
تعداد بسیاری از طلاب درحوزه علمیه ما تجمیع شده اند که جمع آوری آنها نیز مشکل است و انتقادات بسیاری نیز از جانب آنها انجام می شود. محدودیت در تعداد درس و زمان می تواند زمینه حضور افراد دیگر را فراهم کند.
انتظاری که طلاب از اساتید دارند موارد متعددی را شامل می شود که از جمله آنها می توان به نظم در تدریس، عدم توازن در زمان بندی تدریس و وقت گذاشتن بیشتر اساتید برای طلاب و عدم بیان برخی از مسایل حاشیه ای علمی اشاره کرد.

توجه به حجم این همه انتقادات بسیار مهم است؛ قطعا در این میان باید پل ارتباطی چون اساتید را در این میان تقویت کنیم؛ آیت الله اعرافی باید وقت ملاقات ویژه با اساتید داشته باشد؛ آیت الله اعرافی بیان می کنند که روزی 2 ساعت از طریق فضای مجازی با طلاب ارتباط دارند که باید بخشی از این وقت را به دیدار حضوری اساتید بدهند.
برخی از عناوین اساتید هنوز تعریف نشده است؛ قرار شد که این بحث در جامعه مدرسین حل شود ولی حل نشد.

حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی معلمی:
تکریم اساتید از نکات مهمی است که خوشبختانه این مساله در مقاطعی انجام شده است و این گونه جلسات نیز در همین راستا است.
سالانه برخی از این طلاب با پایه علمی ضعیف وارد قم می شوند و در همان ابتدای تحصیل در دروس سطح دچار نا امیدی می شوند و احساس می کنند که مطالب را به خوبی هضم نمی کنند.
این احساس یاس، خسارت هایی به بار می آورد که در آینده برای حوزه ما گران تمام می شود؛ برخی از این طلاب با خرده سواد حوزوی به سمت دانشگاه می روند و برخی دیگر جذب امور کارمندی می شوند و بدتر از همه آنکه برخی از آنها به دلیل اینکه در فضای سنتی حوزه نا موفق شدند انتقاداتی از فضای حوزه مطرح می کنند که درست نیست و فضای بدی را فراهم می کنند.
آموزش های کاربردی برای تقویت پایه های علمی طلاب بسیار مهم است؛ مرکز آموزش های کاربردی در حوزه ایجاد شده است ولی باید فضایی فراهم کنیم که در محیط آزاد حوزه برخی از اساتید برای آموزش های کاربردی حوزه فعالیت کنند.
مثلا وقتی اصول کاربردی ادبیات به طلابی که در این زمینه ضعیف هستند ارایه شوند می توانند آنها را وارد فضاهای اجتهادی و علمی تر کند.

حجت الاسلام والمسلمین احمد دهقان:
دغدغه معیشت طلاب از مسایل مهمی است که در زمینه ارتقای فعالیت های اساتید نیز نقش آفرین است؛ می توان از برخی از هزینه های دیگر در حوزه بکاهند به برخی از اساتید برسند.
حضور فیزیکی برخی از طلاب مستعد در کلاس های درس به شکل دائمی ضرورت خاصی ندارند؛ این چنین افراد می توانند به جای حضور در کلاس با نظر استاد به امور پژوهشی بپردازند؛ حضور آنها در برخی از کلاس ها مرور بدیهیات است.
انتظارات طلاب از اساتید شامل مواردی چون تفقد اساتید از طلاب و بیان و دانستن نام و احوالات آنها، فروتنی در مقابل شاگردان، نظم اساتید در زمینه حضور در کلاس( بر اساس سیره بزرگان و مراجع حوزه)، پرسش و تشویق شاگردان برای ارایه پاسخ های علمی به سوالات، مشارکت دادن شاگردان در متن خوانی، وفق و مدارا با مشکلات طلاب و... است.

حجت الاسلام والمسلمین محمد هادی جوادی گیلانی:
این سخن درست نیست که علوم حوزوی بی فایده است، ولی مسلما، این علومی که در حوزه تدریس می شود برای بسیاری، هیچ فایده ای ندارد. باید سیاستگذاری درستی در خصوص تحصیل برخی از طلاب در برخی از دروس داشته باشیم.
برخی از این دروس برای نخبگان اجتهادی مناسب است، ولی افرادی نیز هستند که نیازمند حضور دراین دروس هستند تا مدارک حضور را دریافت کنند.
حوزه ما باید نسبت به علوم انسانی و رویکردهای جدید حضوری فعال تر داشته باشد؛ باید حد نصابی از اجتهاد مصطلح حوزه داشته باشیم تا در زمینه تغییر علوم انسانی به علوم انسانی اسلامی نقش آفرین باشیم.
نگاه دقیق به متون آموزشی بسیار مهم است که می تواند مشکلات این چنینی را حل کند.

حجت الاسلام والمسلمین اصغرپور:

این مساله برای ما حل نشده است که اگر می خواهیم مبلّغ باشیم چرا باید کفایه بخوانیم؟ اگر مبلغی می خواهد در ارتش و حوزه تبلیغ وارد شود، نباید در پایه ده درگیر شود.
تخصص های استثنایی در برخی از اساتید وجود دارد که باید از آنها استفاده شود.
نکته دیگر آنکه اساتید باید روابط صمیمی با طلاب داشته باشند و حتی اگر امکان دارد در اردوهای مشترک شرکت کنند.

خاطرنشان می شود:  ادامه نشست های اعضای شورای عالی با اساتید سطوح عالی و خارج پیرامون موضوعات آموزش، پژوهش، تهذیب و تبلیغ در آینده تشکیل خواهد شد و از اساتیدی که در نظرخواهی این موارد را انتخاب کرده اند دعوت به عمل خواهد آمد./829/د101/ب1

منبع: حوزه