نقدی بر یک تفاهم نامه فرمایشی پیرامون حوزه علمیه خراسان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، همه دوست دارند دیگران را نقد کنند اما از نقد شدن فرار می کنند همان کسی که تاب و تحمل انتقاد نسبت به رفتار و کردار و یا افکار خویش را ندارد وقتی از او بخواهیم دیگران را نقد کند ابتدا خود را فردی نقد دوست معرفی می کند که از نقد شدن استقبال می کند و بر این اساس از دیگران نقادی می کند. در این حالت ممکن است ناجوانمردانه همه نیکی ها را نیز با عینک منفی بنگرد خطاب و عتاب تندی داشته باشد اما اگر به او اعتراض شود پرچم توبیخ طرف را مبنی بر عدم نقد پذیری علم می کند.

اخیرا موضوع نقد در حوزه علمیه خراسان به بحث داغی بدل شد که عده زیادی از طلاب را درگیر خود کرده و همه منتظر نتیجه این انتقادها از حوزه و مدیریت آن بودند که از سوی یک کانال با عنوان نقد انقلابی حوزه مطرح شده بود و بر خلاف رویه همیشگی اش از نقد فعالیت ها و برنامه های حوزه، به شخص مدیر حوزه با عنوان مدیریت قبیله ای نقدی وارد کرده بود مبنی بر آنکه چرا دوتن از پسران و داماد و نوه وی بدون تخصص در پست های حساسی مشغول به فعالیت هستند.

ایجاد کانال نقد انقلابی حوزه و روند فعالیت تا برخورد با آن

این کانال که از سوی مدیر اسبق تبلیغ همین مدیریت حوزه در روزهای ابتدایی آذر 98 ایجاد شده بود در ابتدا مطالبی را پیرامون نقد و اهمیت آن و نقد در کلام رهبری منتشر کرد در ادامه پیام هایی از سوی مخاطبین کانال به عنوان تشویق و تایید این حرکت در حوزه بارگذاری شد و نقدهای دریافتی از بدنه حوزه و زیر مجموعه ها مبنی بر مباحث تبلیغ و آموزش و پژوهش را به نمایش گذاشت و نیز از ترس عده ای از طلاب و اساتید نسبت به همراهی با این کانال در نقد نیز اشاراتی داشت تا این که با انتشار یک فیش حقوقی با مبلغ حدودا 10 میلیون از یکی از مسؤولان مرکز بدون نام، توجه بیشتری را به خود جلب کرد و در مقایسه با شهریه های نهایت 700 هزارتومنی طلاب و مشکلات معیشتی آنها پاسخگویی مسؤولان را مطالبه می کرد.

مدیر کانال در ابتدای کار نظر مسؤولانی همچون دبیر محترم شورای عالی حوزه، تولیت آستان قدس رضوی، رئیس اوقاف و امور خیریه و مدیران برخی نهادهای حوزوی و یا منتسب به آن را مبنی بر اعلام آمادگی شنیدن نقدها و پاسخگویی به پرسش ها را مطرح کرد تا اینکه در همان ایام خبر از ایجاد اختلاف در روند نقادی بین این کانال و مدیریت حوزه داد و اینکه برای کسب تکلیف به آیت الله علم الهدی مراجعه شده و با حمایت وی و موافقت مدیر حوزه، قرار بر ایجاد مرکزی با عنوان نقد و مطالبه در حوزه شده که مدیریت آن به مدیر کانال نقد سپرده شود تا در فضای حقیقی با برگزاری جلسات پاسخگویی و نقادی، مطالبه گری و نقد را در سطح وسیع تری به انجام برساند.

مدیر کانال نقد انقلابی حوزه در روزهای پایانی اسفند 98 مدعی شده بود که طی سه ماه گفت و گو با مدیر حوزه توانسته نظر وی را مبنی بر ارائه انتقادها از مجموعه وی و مسؤولان حوزه جلب کند و بعد از اطمینان بخشی و رفع نگرانی وی از جریان نقد، دستور همکاری زیرمجموعه اش با این کانال را برای پاسخگویی گرفته است بر این اساس در ادامه فعالیت چند پیام دریافتی از اعضای کانال مبنی بر تمجید از مدیر در بلند نظری بر نقد پذیری و همکاری در این امر را کار کرد و داستان نقد به همین شکل در آرامش جریان داشت تا این که اخیرا با انتشار خبری مبنی بر ایجاد درگاه ارتباط مجازی و مستقیم با مدیر حوزه علمیه خراسان در کانالی با 9 هزار ممبر، این کانال که گویا جایگاه و اعتبارخویش را در خطر می دید نسبت به آن واکنش انتقادی نشان داد مبنی بر اینکه چرا پیش تر، از این کار پرهیز داشتید و مدعی نا امنی فضای مجازی بودید اما اکنون مرتکب شده اید در حالی که ماهیت 9 هزار ممبر این کانال را نمی شناسید و اگر غیر حوزویان در این کانال عضو بوده و از انتشار مطالب و پاسخ های مدیر سوء استفاده کنند چگونه می توانید مانع شوید؟!

اوج نقادی این کانال و دیده شدن مطالب آن، جهش از انتقاد نسبت به فعالیت های حوزه و مسؤولان، به مدیر حوزه علمیه خراسان پیرامون انتصاباتش از اعضای خانواده با عنوان مدیریت قبیله ای بود که توجه بیشتری را به خود جلب کرد در این نقد ضمن اینکه خواستار پاسخگویی نسبت به بیان دلیل این انتصابات و ارائه مستندات تخصص های مرتبط منصوبین منسوب به وی، با این پست ها شدند در کل با توجه به انتصاب مستقیم مدیر حوزه از سوی رهبر معظم انقلاب، درخواست عمل به سیره ایشان مبنی بر عدم انتصاب یا هرگونه فعالیت دولتی و غیره اعضای خانواده رهبری در نظام را تاکید کرد.

این نقادی و انتشار پست که به بیرون از فضای حوزه خراسان کشیده شد و برخی اهالی خبر خراسان و به اصطلاح شاخ های توییتر و اینستاگرام نیز بدان پرداختند وارد فاز جدید برخورد حوزه شد تا آنجا که از مدیر کانال شاکی شدند و نیز افراد غیر حوزوی در فضای مجازی که اقدام به انتشار این انتقاد داشتند از سوی برخی افراد در روابط عمومی یا دیگر بخش های حوزه مورد بازخواست و تهدید قرار گرفتند.

برخی بزرگان حوزوی و نهادهایی از درون حوزه اقدام به میانجیگری کردند و در نهایت قرار به امضای تفاهم نامه ای بین مدیر حوزه علمیه خراسان و مدیر کانال نقد انقلابی  و ختم غائله شد که متن این تفاهم نامه از سوی حامیان دوطرف مورد انتقاد شدید قرار گرفت.

مفاد تفاهم نامه نقد حوزه

عنوان این تفاهم عبارت است از«تفاهم نامه فیمابین حوزه مدیریت محترم حوزه علمیه خراسان و مدیر کانال نقد انقلابی حوزه» که در ادامه تعهدات طرفین را نیز ارائه می کنیم: تعهدات حوزه مدیریت محترم؛ راه اندازی کارگروه نقد و مطالبه متشکل از نمایندگانی از مرکز مدیریت و دبیرخانه شورای عالی و جریان نقد انقلابی و گروه های جهادی، اعلام موجودیت کارگروه نقد به زیرمجموعه و دستور به همکاری و پاسخگویی، حمایت مرکز از کارگروه جهت برگزاری جلسات حضوری نقد با حضور مسؤولین مربوطه پس از تصویب در کارگروه، عدم پیگیری قضائی پرونده ایجاد شده و رفع محدودیت ها.

در طرف مقابل مدیر کانال نقد انقلابی حوزه نیز متعهد شده است که ادمین کانالش توسط اعضای کارگروه مشخص شود و هیچ مطلبی بدون هماهنگی کارگروه در کانال قرار نگیرد!!؟ تغییر کاربری کانال بعد از تصویب در کارگروه و راه اندازی جلسات حضوری، احصاء نقدها و انتقال به کارگروه جهت بررسی و پاسخگویی توسط مسؤول مربوطه، و عدم طرح نقدها در فضاهای غیر حوزوی از تعهدات مدیر کانال نقد انقلابی است.

اعتراضات حامیان دو طرف

حامیان مجموعه مدیریت حوزه معتقدند نباید این تفاهم صورت می گرفت و شان مدیریت حوزه بالاتر از آن بوده که با مدیر یک کانال پای میز تفاهم بنشیند و ممکن است فردا این نقد و انتقادها  از سوی کانال و شخصی دیگر صورت بگیرد و از سوی دیگر حامیان کانال نقد نیز مدعی هستند آنچه از نقد و انتقاد انتظار داشته اند برآورده نشده است چرا که بر اساس این تفاهم تیزی نقد و اثرگذاری آن کم شده و نقدی که با نظر کارگروه بخواهد منتشر شود دیگر نقد نیست چرا که طبق میل آقایان فعالیت می کنند. آنها مدعی هستند کارگروه مذکور در تفاهم نامه، خنثی عمل می کند و روند نقد انقلابی مختل شده است و این گامی رو به عقب است در حالی که هیچ پاسخی از سوی مجموعه مدیریت حوزه نسبت به نقد مدیریت قبیله ای صورت نگرفته و در عمل همچون سابق فعالیت آنها ادامه دارد.

نقد کانال نقد انقلابی حوزه و موضع گیری مرکز مدیریت حوزه

از بررسی آنچه در این مدت گذشته و گفت و شنودهای رایج در بین حوزویان خراسان در کل ایجاد این کانال و فعالیت تا زمان تفاهم، سبب ایجاد فضای جدید بیان نقد و نظر و شکستن تابوی سکوت در مقابل هر تصمیمی از سوی مدیران و مسؤولان حوزه بود حوزه ای که خود پرچم نقد دیگر نهادها و مسؤولان در نظام در دست دارد اما از تیغ نقد درون سازمانی تحریک شده و سعی می کند آن را هرچند دردناک بپذیرد.

البته این کانال نیز پیش از افشای اینگونه و با این نوع ادبیات، آن هم در سطح وسیع و فضای بیرون از حوزه می توانست با کمک عده ای از دلسوزان و نهادهای حوزوی که عدم هرگونه وابستگی به مجموعه مدیریت حوزه را در خود نشان داده اند با مدیر حوزه اتمام حجت کرده و هدف و نیت خویش را در صورت عدم پذیرش و پاسخگویی ابلاغ کند تا بعدا حمایت های بیشتری را در بدنه حوزه و بین طلاب و روحانیون جلب کند. از سوی دیگر مجموعه مدیریت حوزه نیز می توانست اقدام به پاسخگویی کند هرچند که در حوزه روابط عمومی بشدت ضعف دارد و کارهای رسانه ای خنثی و عدم فراگیرش کاری از پیش نمی برد اما همین زمزمه های اطرافیان در توجیه این انتصاب ها از سوی مدیر کمی فضا را تلطیف کرده و کار به بیرون از فضای حوزه رخنه نمی کرد.

از زمزهه های پاسخگویی نسبت به انتصابات چنین شنیده می شود که اگر مدیر مرکز مشاوره و آموزش حوزه، تحصیلات مرتبط ندارد در عوض حجت الاسلام آزادی، دارای مدرک دکترای روانشناسی، مدیریت فنی این مجموعه را بعهده دارد و این نقیصه را در برنامه ریزی و فعالیت جبران می کند و از سوی دیگر از آنجایی که این بخش حساسی در حوزه است و اهمیت در امانت داری اطلاعات طلاب و نیز لزوم به روز بودن همسان با تغییر و تحول جامعه در آن احساس می شود لازم است یک فرد معتمد مدیر حوزه در آنجا فعالیت کند بر این اساس نیروی جوانی همچون فرزندش بهتر می تواند این بخش را مدیریت کند. و یا فرزند دیگر مدیر حوزه در هیئت اندیشه ورز اقتصاد جایگاه علمی حضور در این هیئت را دارد و در کنار دبیری یک روحانی با مدرک مرتبط فعالیت می کند. البته با وجود این زمزمه های پاسخگویی و حتی پذیرش لیاقت منصوبین منسوب، همچنان بخش دوم اعتراضات مبنی بر عدم توجه به سبک و سیره رهبری در انتصابات به قوت خویش باقی است.

لزوم پیش قراولی یک نهاد حُر حوزوی در موضوع نقد/ سرنوشت مجمع نمایندگان طلاب مشهد

در کل نمی توان به روند نقد در حوزه با این تفاهم نامه زیاد خوش بین بود چرا که حریت و شجاعت در بیان و ارائه راهکار جایگزین خطا یا اشتباه لازمه کار است که این هم از سوی نهادهای قوی حوزوی حُر مورد انتظار است که کارگروه های نقد مطالبه فرا حوزوی و کشوری طبق مبانی رهبری دارند و اعضایشان هر کدام جدا از مسؤولیت یا عناوینی که دارند دارای شخصیت یا کرسی درس معتبر در حوزه و صاحب نظر در امور هستند که می توانند قرص و محکم جلوی اشتباهات و یا انحرافات قد علم کرده و فریاد اعتراض تا اصلاح وضعیت را سر دهند و پیش قراول موضوع نقد و مطالبه گری در حوزه باشند.

شاید اگر مجمع نمایندگان طلاب که حدود 15 سال است که در حوزه علمیه مشهد منحل شده و اکنون حضور و فعالیتش بشدت احساس نیاز می شود، وجود داشت می توانست به عنوان یک نهاد حُر از مرکز مدیریت حوزه و بالاتر از شورای عالی حوزه علمیه خراسان مطالبه گری و نقادی داشته باشد. اینکه چرا در این سالهای پس از تعطیلی این مجمع کسی به فکر احیای آن نبوده جای سوال و بررسی دارد که در آینده نزدیک ضمن مطالبه از شورای عالی حوزه علمیه خراسان بدان می پردازیم...!/933/ی702/ب1

نویسنده: مسلم صریح القلم