قدیمی‌ترین قباله ازدواج با قدمتی ۲۵۰ ساله رونمایی شد

به گزارش خبرگزاری رسا، در موزه کتابخانه وزیری یزد وابسته به آستان قدس رضوی، قدیمی‌ترین قباله ازدواج نگهداری می‌شود که متعلق به دوره زندیه است. این قباله به عقد و ازدواج آقا عبدالحّی فرزند حاج موسی قزوینی با معصومه خانم فرزند حاج علی رضا اشاره دارد که تاریخ عقد در این سند سال 1193 هجری قمری ذکر شده و صداق 40 تومان تبریزی رایج معاملات و موازی پنجاه مثقال طلا آلات و یک نفر کنیزک حبشیه که تقریبا ده تومان قیمت داشته و موازی یک اتاق فرش مشتمل بر قالی و توشک نمد و تمامی سه سهم مشاع از جمله بیست و چهار سهم یک درب حمام واقع در محله داخل حصار دارالعباده یزد موسوم به حمام بکشاه که محدود به خانه حاجی علیرضا بوده .... به عنوان بخشی از مهریه عروس ذکر شده است.

این قباله به 6 مهر و امضا در صدر و حاشیه سند مزین است و به تزئینات هنری از جمله یک سرلوح منقش به زمینه زرپوش با نقوش گل و برگ، یک کتیبه به زبان عربی، عناوین و اسامی به شنگرف، جدول بندی ساده و الوان، دو حاشیه طرفین با نقوش گل و برگ آراسته شده است.

عقدنامه آقا میرزا محمد صراف و خانم خدیجه سلطان با صداق طلای ساخته شده، لوازم خانه، طاق شال ترمه، مس ساخته، دو جره میاه قریه محمد آباد چاهوک، خانه واقع در محله گازرگاه و جمیع صداق مرقومه به مبلغ دویست و ده تومان در تاریخ 1248 هجری قمری دیگر قباله قدیمی متعلق به دوره قاجار است که در این مراسم رونمایی شد.

این سند دارای سرلوح با تزئینات گل و برگ، طلا کاری با اشکال هندسی و یک کتیبه با متن، عناوین و اسامی به شنگرف. بین السطور جدول بندی نسبتا پهن و منقش، دارای یک حاشیه پهن، زمینه زرپوش با نقوش گل و برگ است که 8 مهر در حاشیه سند نیز دیده می شود.

9 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی

ناصر بابایی ندوشن کارشناس مسئول ثبت آثار ملی از میراث فرهنگی یزد، سخنران این مراسم، اسنادی از این قبیل را دارای ارزش تاریخی و فرهنگی عنوان کرد که بخشی از هویت اجتماعی جامعه را بیان می کند.

وی گنجینه موجود در کتابخانه و موزه وزیری یزد را دارای آثاری منحصر به فرد و ارزشمند عنوان کرد که برای ثبت برخی از آنها در فهرست آثار ملی تلاش می شود.

بابایی ندوشن، رساله قیشریه 544 هجری قمری مهمترین ماخذ و منبع در تصوف و عرفان اسلامی، کتاب الاحتجاج طبرسی 736 هجری قمری، مفتاح العلوم 701 هجری قمری، قرآن مجید 712، کتاب مختارات من الرسائل693، کتاب جامع الافتراق و الاتفاق لصنعه التریاق670، نزهه الانفس و روضه المجلس590 به همراه دو سند قباله ازدواج را از جمله این آثار عنوان کرد که تاکنون به ثبت ملی رسیده است.

رهیافتی به سنت های اصیل ازدواج

حمیده شهیدی پژوهشگر اسناد تاریخی آستان قدس رضوی نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم، به بررسی نکاح نامه از دیدگاه سندشناسی پرداخت و اینگونه اسناد را در بردارنده هویت خانواده و هویت ملی و تاریخی جامعه دانست.

وی بررسی اسناد ازدواج را رهیافتی به سنت های ازدواج در میان خانواده های ایرانی دانست و گفت: این اسناد که عناوین مختلفی از جمله صداق نامه برآن اطلاق می شود در زمره اسناد حقوقی و قضایی و یا نوعی از اسناد شرعی جای دارد.

این کارشناس همچنین شکل ظاهری و آرایه های هنری به کار رفته در قباله های ازدواج را نشان دهنده شان و منزلت اجتماعی افراد عنوان کرد.

وی همچنین به تحمیدیه، دیباچه، آیات و احادیث اشعاری در مورد حکمت ازدواج، مشخصات زوج و زوجه و در برخی موارد اشاره به شغل پدر عروس و داماد، تعیین صداق یا همان مهریه، بیان تاریخ دقیق عقد و ثبت مهر عاقد و شاهدان را به عنوان بخش های مختلف یک سند ازدواج اشاره کرد.

شهیدی تصریح کرد: تمامی مراحل تنظیم سند ازدواج و جاری سازی خطبه عقد با حضور فردی آگاه به امور فقهی صورت می گرفت و عبارت عقد مناکحه صحیحه ملیه اسلامیه درج شده در این اسناد بر صحت عقد بر پایه اصول شرعی و به صورت دائمی اشاره دارد.

شایان ذکر است، کتابخانه وزیری یزد در حال حاضر بیش از 5500 جلد نسخه خطی، 6200 نسخه کتاب چاپ سنگی، بیش 100هزار برگ سند تاریخی، حدود 648 شی موزه‎ای،2200 عکس، که 320 شی در موزه به نمایش گذاشته شده است.

کتابخانه وزیری از کتابخانه‌های مشهور در ایران واقع در شهر یزد. این کتابخانه در سال ۱۳۳۴ش توسط علی‌محمد وزیری تأسیس شد و طی سال‌های متمادی، بنای آن با خرید خانه‌های اطراف کتابخانه، وسعت یافت. کتابخانه وزیری در سال ۱۳۴۸ش وقف آستان قدس رضوی گردید و وقف‌نامه آن در یکی از دفاتر رسمی ثبت شد که نسخه‌ای از آن، در آستان قدس نگهداری می‌شود. این کتابخانه به‌دلیل وجود نسخ قدیمی و نفیس خطی، با اهمیت شمرده شده و امروزه در مساحت شش‌هزار مترمربع دارای مخازن متعدد و بخش‌های مختلف کتابخانه‌ای است.