جایگاه علما در حفظ کشور از چنگال استعمارگران/ آینده نگری امام در منشور روحانیت

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی منشور روحانیت امام خمینی(ره) در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با ارائه حجت الاسلام مهدی ابوطالبی برگزار شد.

در این نشست، حجت الاسلام مهدی ابوطالبی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، با اشاره به بخشی از متن منشور روحانیت که پیرامون هشدار امام(ره) به پرهیز از افکار و جریان های سکولار است، به تبیین چگونگی شکل گیری این جریان پرداخت و گفت: کشور ما حدود 500 سال حاکمیت شیعی داشته است، و همانند همه کشور های اسلامی، مورد هجوم استعمار قرار گرفت و دارای حکومت استبدادی بود؛ امروز می بینیم که بسیاری از کشور های منطقه هنوز هم حکومتی استبدادی دارند و بسیاری از آنها دچار استعمار شدند، اما در ایران نه استبداد وجود دارد و نه تا به حال مستعمره شده ایم.

وی در توضیح اینکه چرا ایران از معدود کشورهایی است که تحت استعمار قرار نگرفت، بیان کرد: اندیشمندان، مهم ترین دلیل مستعمره نشدن ایران را وجود علمای شیعی و دقت نظرشان در جزئی ترین مسائل سیاسی  می دانند.

حجت الاسلام ابوطالبی با ذکر مثال هایی در تبیین جایگاه علما در حفظ کشور از چنگال استعمارگران بیگانه ادامه داد: در دوره ناصر الدین شاه قاجار، قراردادی با عنوان «رویتر» با انگلیسی ها منعقد شد؛ مرحوم آیت الله ملا علی کنی، بلافاصله پس از با خبر شدن از مفاد این قرارداد استعماری، نامه ای صریح و دستوری به ناصرالدین شاه می فرستد که این نامه قبل از اینکه شاه به تهران برگردد به دستش می رسد و طبق خواسته ملا علی کنی، قرارداد فسخ شده و صدر اعظم برکنار می شود.

وی به نقش علما و روحانیون و فتاوای آنها برای جهاد و اخراج اشغالگران در جنوب ایران اشاره کرد و به بیان حرکت روحانیون در مقابله با استبداد پرداخت و اظهار داشت: از دیگر مثال های محافظت روحانیون از کشور، در قضیه اشغال جنوب کشور توسط انگلیسی ها بود، که با فتوایی مبنی بر جهاد با اشغالگران و اخراجشان از کشور این قائله هم ختم به خیر شد؛ در مقابل با استبداد هم همینطور بود و تا جایی که علما توان و امکانات داشتند به مقابله با آن می پرداختند، و مشروطه مثال خوبی برای این امر است.

حجت الاسلام ابوطالبی مهم ترین عنصر تمام تحولات مهم سیاسی پس از مشروطه را «ولایت» بیان کرد و در توضیح معنای ولایت افزود: عنصر اصلی همه تحولات سیاسی مهمی که بعد از مشروطه رخ داده است، «ولایت» است، یک معنای ولایت، همان ولایت و نیابت علما از امام زمان و دیگری حب اهل بیت در میان عموم مردم می باشد.

وی از مصادیق نقش ولایت به معنای ولایت فقیه را فتوا برای مقابله با حمله روس، نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، نهضت ملی شدن نفت و نهضت انقلاب اسلامی برشمرد و تصریح کرد: اسناد تاریخی وجود دارد که این عالمان بزرگوار، در متن فتاوا به متولی امر سیاست بودن به عنوان نایب امام زمان تصریح کرده اند.

این عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، به تبیین معنای دیگر ولایت؛ «ولایت به معنای حب اهل بیت» پرداخت و توضیح داد: این حب مردم به اهل بیت و  شرکتشان در مراسمات محرم و صفر و روشنگری روحانیون در این مراسمات باعث سرعت گرفتن و گسترش نهضت می شد.

حجت الاسلام ابوطالبی در ادامه با اشاره به پیکار استعمارگران با جریان ولایت، از تغییر رویکردشان پس از نهضت تنباکو خبر داد و ابراز داشت: اما بعد از نهضت تنباکو، دشمن متوجه قدرت ولایت شده و سعی در از بین بردن آن داشت، به همین دلیل رضا شاه را روی کار آورد، اما به نتیجه مناسبی دست پیدا نکرد و مجبور تغییر رویکرد شد و در دوره پهلوی دوم، دست به نفوذ در دستگاه روحانیون زد؛ روحانیونی پا به عرصه گذاشتند که مخالف فعالیت سیاسی و دیانت را در دوری از اینگونه مسائل می دانستند.

در بخش دیگر این نشست، حجت الاسلام ابوطالبی به بیان اینکه چرا عده ای از علمای تراز اول، با نهضت امام خمینی(ره) همراهی نمی کردند پرداخت و گفت: اولا ما در سطح علمای تراز اول، کسی را نداریم که علیه امام و نهضت امام موضع گیری داشته باشد، بلکه برعکس تقریبا به اتفاق همه حمایت کردند، اما اینکه عده ای همراهی فعالانه ای نداشتند، دلایل مختلفی دارد، از جمله اینکه در بعضی از حدود ولایت از نظر فقهی اختلافاتی داشتند، به همین سبب سکوت کرده تا جامعه دچار دو دستگی نشود و همین سکوتشان بیشترین کمک را به انقلاب اسلامی کرده است.

وی در ادامه توضیح دلایل همراهی نکردن برخی از علمای تراز اول، به جو سازی رسانه ای و عدم دقت نظر برخی از روحانیون در کشف واقعیت اشاره کرد و افزود: برخی که از تضعیف نهضت امام سود می بردند، به جو سازی و شایعه پردازی، حول مخالفت علما با ولایت فقیه و نهضت می پرداختند؛ اما عده ای از علما به سبب اتفاقاتی که پس از نهضت مشروطیت افتاد و منجر به شهادت شیخ فضل الله نوری شد، با احتیاط بیشتری در نهضت ها و مسائل سیاسی دخالت می کردند تا موجب تضعیف اسلام و اتفاقات ناگوار نشود و بعضی این نگرانی و احتیاط را حمل بر عدم همراهی شان می کردند.

حجت الاسلام ابوطالبی در تبیین اینکه بعضی به روایاتی مبنی بر نفی قیام و تشکیل حکومت استدلال می کنند، اظهار داشت: بله روایاتی با این مضامین وجود دارد، اما بنده با تفحض کتب فقهی از زمان شیخ مفید تا به امروز، ندیده ام فقیهی بر اساس این روایات حکمی صادر کند و اثری بنویسید، اما برعکس در رد این روایات کتب بسیاری نوشته شده که نشان دهنده عدم اعتبار این روایات است.

در پایان حجت الاسلام ابوطالبی آینده نگری امام در منشور روحانیت را مورد تاکید قرار داد و افزود: امام در این منشور از عبارات تند و بی سابقه ای استفاده کرده اند؛ واقعیت این است که امام مشاهده می کردند جریان های تحریف، ممکن است در آینده از صحبت های ایشان سوء استفاده کنند، به همین دلیل آنچنان بی پرده و صریح سخن گفتند که خدشه ناپذیر و غیرقابل تحریف باشد.