۳ سند از اعتراض احزاب به جدایی بحرین از ایران

با مطرح شدن مساله بحرین در فروردین 1349ه.ش و ارائه گزارش از سوی دولت هویدا در خصوص ارجاع این موضوع به سازمان ملل، به نوعی زمینه های جدایی جزیره بحرین از ایران فراهم شد. در این میان، جدا از حزب پان ایرانیست به رهبری محسن پزشکپورکه با فعالیت های خود در بیرون مجلس از طریق برگزاری نشست ها، میتینگ ها و مطالب اعتراضی در روزنامه خود با نام خاک و خون و در درون مجلس شورای ملی از طریق استیضاح هویدا و درخواست پاسخگویی وی در ارتباط با این موضوع، احزاب و جمعیت های سیاسی دیگری نیز آشکارا یا به صورت مخفیانه از طریق انتشار اعلامیه ها و شب نامه ها، مخالفت خود را با پذیرش جدایی بحرین توسط رژیم ابراز داشتند و آن را خیانتی جبران ناپذیر و نابخشودنی به کشور برشمردند.[1]

از جمله این گروهها می توان به جبهه ملی سوم و حزب ملت ایران به رهبری داریوش فروهر اشاره کرد. به منظور توجه به فعالیت‌های آنان در ارتباط با مساله بحرین، به سه سند ساواک در این خصوص که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی موجود است، اشاره می نماییم. لازم به ذکر است که اسناد دوم و سوم ارائه شده در این متن و بیانیه های اعتراضی اعضای این حزب، منجر به دستگیری داریوش فروهر و زندانی شدن وی به مدت سه سال[2] و 9 نفر از افراد حزب گردید که به اسامی آنها اشاره می نماییم.

انتشار فوق العاده نشریه خبرنامه ارگان جبهه ملی سوم در خارج از کشور

-اخیرا نشریه فوق العاده‌ای تحت عنوان «خیمه شب‌بازی مراجعه به آرای عمومی در بحرین» از طرف تهیه‌کنندگان نشریه مزبور در خارج از کشور چاپ و بین دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور توزیع گردیده است. در این نشریه ادعا شده هیئت حاکمه ایران که همگان با اسرائیل اشغالگر به کارشکنی و مبارزه با نهضت‌های آزادیبخش ادامه می‌دهد، یکی از عوامل ادامه‌دهنده سلطه انگلیس در خلیج فارس و تسلط زورگویی شیوخ مرتجع شیخ‌نشین‌های خلیج فارس بوده و می‌باشد و هنگامی که قرار بر این شد انگلستان ظاهرا خلیج فارس را ترک گوید، همکاری حکومت ایران و شیخ‌نشین‌های مرتجع و مزدور عربی خلیج فارس مطرح می‌شود و این دو دسته حاکم بر سر مساله‌ای توافق می نمایند که اصلا مربوط به مردم ایران می باشد و برخلاف تمام موازین به اصطلاح بین‌المللی، مساله را به سازمانی ارجاع می‌نمایند که تحت نظر امریکا و دولت‌های بزرگ انجام وظیفه می‌نماید. در پایان، این نشریه به دستگیری داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران اشاره شده و از مردم و همه کسانی که به اصطلاح به خاطر برقراری حکومت حق و عدالت می‌جنگند، برای آزادی او یاری خواسته شده است.

ارزیابی خبر: مطالب بالا در نشریه فوق‌العاده خبرنامه جبهه به اصطلاح ملی در خارج از کشور درج شده است.[3]

اعلامیه شماره  1- 12 فروردین ۱۳۴۹

پاینده ایران

هم میهنان:

نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی و پایمال شدن حقوق اساسی مردم به هیات حاکمه ایران این فرصت را داده است که بی‌اعتنا به خواست‌های ملی تنها برای ادامه زمامداری خود تن به هرگونه سوداگری سیاسی با هر بیگانه‌ای بدهد. گزارش روز نهم فروردین ماه وزیر خارجه پیرامون سرنوشت بحرین به دو مجلس شورای ملی و سنا که کرسی نشینان آنها خلق شده انتخاباتی نادرست و فرمایشی هستند و به ناچار نمی‌توانند عنوان نمایندگی ملت را داشته باشند نمونه آشکاری از طرح یک توطئه جدید علیه حق حاکمیت ملی ایران بود. در زمان شکوفایی آئین ملت‌گرایی که مفهوم استقلال در یگانگی ملی و تمامیت ارضی تجلی می‌کند و در سراسر گیتی ملتها برای زیست آزاد و پایان دادن به سلطه بیگانه سرسختانه تلاش می‌کنند، دولت گستاخانه به خود اجازه داده است که به جای کوشش هرچه بیشتر برای استیفای حقوق از دست رفته ایرانیان، راه قانونی و منطقی حل مساله بحرین را کسب تمایل باطنی و آمال واقعی مردم آن به وسیله سازمان ملل متحد اعلام نماید. بحرین سالیان دراز است زیر سلطه شوم امپریالیسم انگلستان و خاندان غاصب آل خلیفه قرار دارد و هرگاه که مردم بحرین برای ریشه کن ساختن استبداد و استعمار به پاخاسته‌اند، به سختی سرکوب و گروه گروه از زادگاه خود آواره و به زندان ها و شکنجه‌گاه‌ها فرستاده شده‌اند. ایرانی‌های بومی بحرین و سایر ایرانی‌هایی که در پنجاه سال گذشته از کناره‌های شمالی خلیج فارس به این جزیره کوچ کرده‌اند، از مدت ها پیش در زیر فشارهای پلیس قرار گرفته‌اند و تلاش می شود که هرگونه پیوند آنها با هم میهنانشان گسسته گردد. هم اکنون زندان‌های شیخ خودفروخته بحرین که ارتش اشغالگر بریتانیا پاسدار اقتدار مضطرب آنست انباشته از مبارزان ضد استعمار می‌باشد و حتی بعضی از این مبارزان به زندان‌های دورافتاده جزیره سنت هلن فرستاده شده‌اند. در چنین وضعیتی چگونه سازمان ملل متحد که خود بارها دستخوش دسیسه‌های استعمارگرانه بر ضد حق حاکمیت ملت‌ها شده است، می‌تواند خواست واقعی مردم بحرین را روشن سازد. حزب ملت ایران که همواره برای دست یافتن به استقلال کامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور کوشیده است اعلام می دارد که قرار و مدارهای دولت کنونی با امپریالیسم انگلستان حتی با پادرمیانی سازمان ملل متحد نمی‌تواند اصل حق سیاست ملی را نادیده انگارد و بحرین برای همیشه ایرانی باقی خواهد ماند و پیوند جاودانه مردم آن با سایر ایرانیان گسستنی نیست. در این هنگامه فضیلت‌سوز حزب ملت ایران از همه مردم و همه مبارزان ضد استعمار همه حزب‌ها و سازمان‌های ملی می‌خواهد علیه این توطئه شوم بانگ اعتراض بردارند؛ باشد که در هم شکستن آن خود سرفصل پیکاری گسترده‌تر برای رهایی همه ایرانیان از بندهای گران استعمار و استبداد گردد.

چهارشنبه دوازدهم فروردین ماه یک هزار و سیصد و چهل و نه، کمیته مرکزی حزب ملت ایران[4]

اعلامیه شماره  ۲- ۲۱ فروردین ۱۳۴۹

پاینده باد ایران

هم‌میهنان مبارز

به طوری که اطلاع دارید کمیته مرکزی حزب ملت ایران طی اعلامیه‌ای به تاریخ ۱۲ فروردین ماه ۱۳۴۹ پرده از نیرنگ‌های هیات حاکمه ایران در مورد بحرین برداشت و ضمن روشن کردن ماهیت این توطئه امپریالیستی به چنین

روش ایران بر باد ده، اعتراض نمود. حزب ملت ایران با آگاهی بر این امر که هیچ نیروی ملی و در خدمت آرمان‌های استقلال‌طلبانه و آزدی‌خواهانه ملت ایران نمی‌تواند در برابر چنین توطئه‌هایی سکوت نماید، کوشید تا همه مردم ایران را با واقعیت این دسیسه آن‌طور که هست و نه آن‌طوری که «اردشیر زاهدی» وزیر خارجه خودفروخته حکومت از خلال کلمات آراسته، ولی دروغین به نمایندگان مجالس فرمایشی شورا و سنا اعلام کرد با ملت ایران در میان گذارد. اما هراس دستگاه حاکمه ایران از این افشاگری و اعتراض موجب گردید که ماموران سازمان امنیت در ساعت ۱۰ بامداد روز دوشنبه ۱۷ فروردین ماه به خانه و دفتر حقوقی آقای «داریوش فروهر» دبیر حزب ملت ایران حمله بردند و مدت چهار ساعت به تفتیش اثاثه خانه و پرونده‌های موکلان و کتابخانه شخصی پردازند و پس از ضبط ده‌ها کتاب و ماشین‌تحریر دفتر، در ساعت ۲ بعدازظهر خود ایشان و «منوچهر احمدی» یکی از وابستگان حزب ملت ایران را بازداشت نمایند. این چهاردهمین بار است که دبیر حزب ملت ایران به دلیل پایداری از نگاهداشتن سنت‌های ضداستعماری و ضداستبدادی نهضت ایران روانه زندان می‌شود.

هم‌میهنان
دستگاه حاکمه ایران می‌خواهد با قطعیت بخشیدن به جدایی بحرین از ایران، نهایت خوش‌خدمتی خود را به امپریالیست‌ها نشان دهد و در ازای آن حمایت امپریالیست‌ها را به ادامه زندگی ننگین خود جلب نماید. در چنین هنگامه‌ای ضرورت مبارزه ضداستعمار و ضداستبداد بیش از هر زمان دیگر به چشم می‌خورد و اتحاد همه نیرو‌های ملی و معتقد به استقلال و آزادی ایران را ایجاب می‌نماید. ما در این لحظات حساس تاریخی به وحدت عمل همه نیرو‌های ملی تاکید می‌کنیم و همه وفاداران به نهضت ملی ایران را به یک مبارزه خلاق بنیادی فرا می‌خوانیم. باشد که این وحدت توطئه‌ها را در هم بشکند و راه آینده آرمان‌های ملی را گشانیده گردد.

21فروردین ماه یک هزار و سیصد و چهل و نه

دفتر اروپایی سازمان برون‌مرزی

حزب ملت ایران

بازداشت داریوش فروهر و یک نفر دیگر از اعضای حزب ملت ایران

به دنبال مطرح شدن مساله بحرین در مجلس شورای ملی، داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران ضمن تماس با برخی از افراد فعال جبهه به اصطلاح ملی سابق و احزاب وابسته به آن، جامعه سوسیالیست‌های نهضت به اصطلاح ملی و حزب پان ایرانیست، فعالیت‌هایی را به منظور اعتراض به تصمیم دولت در مورد بحرین آغاز نمود و بدین مناسبت اعلامیه‌ای تهیه و قصد توزیع آن را داشت که در تاریخ 49/1/17 اعلامیه مورد بحث از منزل نامبرده جمع آوری و وی به اتفاق یکی از همدستانش به نام منوچهر احمدی بازداشت و جریان امر تحت رسیدگی می‌باشد. در اعلامیه مورد بحث با ذکر این که نبودن آزادی‌های فردی و اجتماعی و پایمال شدن حقوق اساسی مردم به هیئت حاکمه ایران این فرصت را داده است که بی‌اعتنا به خواست‌های ملی تنها برای ادامه زمامداری خود به هرگونه سوداگری سیاسی با هر بیگانه‌ای تن بدهد، مخالفت حزب مذکور با تصمیم اخیر دولت درباره بحرین اعلام و ضمن حمله شدید به دولت انگلستان در این مورد، اضافه شده حزب ملت ایران از همه مردم، مبارزان ضد استعمار، همه احزاب و سازمان‌های ملی می خواهد علیه این توطئه شوم بانگ اعتراض بردارند و با در هم شکستن آن سرفصل پیکار گسترده ای را برای رهایی همه ایرانیان از بندهای گران استعمار و استبداد فراهم آورند.[5]

خسرو سیف از اعضای سابق حزب ملت ایران در تایید اعلامیه‌های مذکور و دستگیری داریوش فروهر و دیگر افراد حزب در مصاحبه ای اظهار نمود که «موقعی که در سال ۱۳۴۹ مسئله بحرین پیش آمد، ما در حزب ملت ایران اعلامیه‌ای اعتراضی صادر کردیم که منجر به بازداشت شماری از اعضای حزب ملت ایران شد. در تاریخ ۱۲ فروردین ۱۳۴۹ صادر شد؛ یعنی چند روز بعد از این‌که اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجه، گزارش اقدامات دولت را در مورد بحرین به مجلس برد و  از تقاضای ایران از سازمان ملل برای کسب آرای مردم بحرین خبر داد که چند وقت بعد به ارائه گزارش ساختگی نماینده سازمان ملل در بحرین انجامید... در وهله اول یعنی یکی دو روز بعد از صدور اعلامیه چند تن از اعضای حزب از جمله داریوش فروهر، منوچهر احمدی، آقای محمدی و... بازداشت شدند... من تهران نبودم، در اهواز یک کار اداری داشتم. اتفاقا آقای فروهر یک نفر را فرستاد دنبال من منتها من گفتم کلاس دارم و نمی‌توان کلاسم را رها کنم. وقتی آمدم تهران آقای فروهر و آن چند نفر بازداشت شده بودند. بعد از این قضیه ما در تاریخ ۲۱ فروردین اعلامیه مجدد دادیم پس از صدور اعلامیه مجدد، باز چهار نفر دیگر را بازداشت کردند؛ که عبارت بودند از: فرزین مخبر، منصور رسولی، دکتر نصرت‌الله  جمشیدی و بهرام نمازی، قبل از دستگیری این چهار نفر، علی‌اصغر بهنام را، که تقریبا معاون آقای فروهر در حزب به شما می‌رفت، بازداشت کردند که این در پی شلوغی مدارس پایتخت بود. بسیار هم مرد جاافتاده‌ای بود و من شنیدم که ایشان را در اوین شلاق زده‌اند. جرم‌شان هم همین بود که به جدایی بحرین از ایران اعتراض کرده بودند. بعد از ایشان آن چهار نفر را گرفتند. در اعتراض به این بازداشت‌ها دفاتر ما در اروپا و آمریکا هم اعلامیه‌های مفصلی صادر کردند...».[6]

منابع و ماخذ:

[1]تکمیل همایون، ناصر( 1383)، خلیج فارس، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران، ص 104

[2] پرتوی مقدم، عباس(1385)بحرین چرا و چگونه از ایران جدا شد؟، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره 15، ص 17

[3]آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده: 306؛ شماره کاربرگه: 15؛ کد پرونده: 3-12133

[4] آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده: 306؛ شماره کاربرگه: 4؛ کد پرونده: 3-12133

[5] آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده:306؛ شماره کاربرگه: 7؛ کد پرونده: 3-12133

[6] https://www.entekhab.ir/fa/news/550515/