علامه مصباح؛ پیشگام پایهریزی و نهادینهسازی علوم انسانی اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجتالاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، امروز سهشنبه ۲۵ شهریورماه در نشست خبری همایش بینالمللی «علوم انسانی اسلامی و بزرگداشت آیتالله مصباح یزدی(ره)» اظهار داشت: ۱۲ دیماه که سالگرد وفات علامه مصباح است، بهعنوان «روز علوم انسانی اسلامی» تعیین شده و این انتخاب علاوه بر تأکید بر مقام ویژه این رشته، بر رابطه تنگاتنگ این حوزه علمی با اندیشهها و شخصیت آیتالله مصباح دلالت دارد.
وی با تأکید بر اینکه علوم انسانی در همه جوامع نقش بسیار مهمی در جهتدهی به روابط، رفتارها و شیوه اداره امور ایفا میکند، افزود: مسائل اقتصادی را علم اقتصاد، نحوه حکومتداری را علم سیاست و حتی اصول حقوق و مناسبات بینالملل را علوم انسانی مشخص میسازد. حتی در زمینههایی مانند کشاورزی که بهظاهر علمی غیرانسانی است، هنگام اتخاذ تصمیمات، قواعد مدیریتی و روانشناختی علوم انسانی وارد عمل میشوند.
دبیر علمی همایش بینالمللی علوم انسانی اسلامی ادامه داد: علوم انسانی ستون فقرات اداره جامعه است، زیرا بستر نظری برای نظریهپردازی و سیاستگذاریهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فراهم میآورد. تفاوت میان مکاتب سوسیالیسم، لیبرالیسم و سایر اندیشهها نیز ناشی از آن است که هر کدام بر جنبهای از وجود انسان تأکید کرده و از نگاه همهجانبه غفلت میکنند؛ تجربه معاصر نشان داده هیچیک از این مکاتب نتوانستهاند آرمان انسانی را بهطور کامل محقق سازند.
حجتالاسلام والمسلمین مصباح یزدی اظهار داشت: رویکرد اسلامی بهدلیل اینکه از جانب خالق انسان عرضه شده، میتواند پایهای مستحکم و قابل اتکا برای علوم انسانی فراهم کند؛ اسلام حقیقت و نیازهای انسان را در ابعاد مادی و معنوی میشناسد و هدف علوم انسانی اسلامی پاسخگویی به مسائل فردی و اجتماعی بر اساس مبانی وحیانی و عرضه این پاسخها به زبانی قابلپذیرش برای همگان است. این دغدغه از زمانهای دور نزد متفکران مسلمان و حتی اندیشمندان سایر ادیان موجود بوده است.
دبیر علمی همایش یادآور شد: در میان مسلمانان، شخصیتهایی مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری، شهید بهشتی و بهویژه آیتالله مصباح از نیمقرن گذشته پیگیر رفع این چالش بودند و با مدیریت مدرسه حقانی و سپس تأسیس مؤسسه «در راه حق» نخستین گامها را در تربیت کارشناسان متخصص در علوم انسانی اسلامی برداشتند.
وی افزود: پس از انقلاب فرهنگی و با تأکید امام خمینی(ره) بر استفاده دانشگاهها از ظرفیتهای حوزه، مسئولیتی سنگین بر دوش آیتالله مصباح(ره) گذاشته شد. آن مرحوم در ادامه با تأسیس بنیاد فرهنگی باقرالعلوم(ع) و پس از آن مؤسسه امام خمینی(ره) این مسیر را در گسترهای وسیعتر دنبال کرد. امام خمینی(ره) پس از دریافت گزارش عملکرد ایشان، دستور توسعه این برنامه را صادر کردند و حتی در دشوارترین روزهای جنگ تحمیلی نیز حمایت از آن ادامه یافت؛ رهبر معظم انقلاب نیز پس از امام(ره)، همان راه را پی گرفتند.
دبیر علمی همایش بینالمللی علوم انسانی اسلامی اضافه کرد: آیتالله مصباح(ره) صرفاً بانی این نهادها نبود، بلکه خود در عرصه نظریهپردازی نیز فعال بود؛ دوره «معارف قرآن» مرحوم مصباح در حقیقت تفسیر موضوعی علوم انسانی اسلامی است که موضوعات مختلف را براساس قرآن سامان میبخشد. همچنین آثار ماندگاری در زمینه فلسفه علوم انسانی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و تعلیم و تربیت از ایشان برجای مانده است.
حجتالاسلام والمسلمین مصباح یزدی در پایان تأکید کرد: نامگذاری روز وفات آیتالله مصباح(ره) بهعنوان روز علوم انسانی اسلامی فرصتی برای بازنگری این ایده در دانشگاهها و حوزهها، پاسخ به شبهات و گسترش این گفتمان فراهم میآورد. بیتردید علوم انسانی اسلامی یکی از زیربناهای اصلی اداره جامعه بر مبنای آموزههای اسلام و تحقق اهداف انقلاب اسلامی است.