حوزه باید مرزهای علم کلام را برای مواجهه با الحاد نوین گسترش دهد

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، مراسم افتتاحیه سال تحصیلی جدید مرکز تخصصی کلام مؤسسه امام صادق(ع) عصر شنبه برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور با گرامی‌داشت یاد و خاطره شهدای مقاومت به‌ویژه شهدای جنگ ۱۲ روزه و با تقدیر ویژه از خدمات علمی و معنوی حضرت آیت‌الله سبحانی سخنان خود را آغاز کرد و این مرکز را یکی از سرمایه‌های ارزشمند حوزه در عرصه علوم کلامی دانست.

وی در محور نخست سخنان خود با اشاره به سوره مبارکه «اعلی» بیان داشت: این سوره یادآور جایگاه عظیم پیامبر اکرم(ص) در تبلیغ معارف الهی است؛ شأنی که پس از ایشان به حوزه‌های علمیه منتقل شد تا عهده‌دار رساندن پیام غیب و معارف الهی به بشر باشند.

سه شرط اصلی تبلیغ معارف دینی

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در ادامه سه رکن بنیادین برای تبلیغ و تبیین معارف اسلامی را چنین برشمرد: «تزکیه و طهارت نفس»، «آگاهی و دانش عمیق» و «بهره‌گیری از حکمت و روش‌های صحیح».

وی در ادامه تاکید کرد: حوزه‌های علمیه امروز در برابر امواج گسترده فکری و فرهنگی قرار دارند و بدون این سه شرط نمی‌توانند در میدان جهانی نقش‌آفرینی کنند.

عضو فقهای شورای نگهبان افزود: هیچ تردیدی نیست که آینده حوزه و جامعه با پیچیدگی‌ها و چالش‌های بیشتری روبه‌رو خواهد شد؛ از این رو نباید منتظر شرایط بمانیم بلکه باید آتش به اختیار در مسیر هدایت انسان‌ها قدم برداریم. هر طلبه و استاد باید خود را به این سه عنصر مجهز کند تا بتواند در تحقق اهداف بلند اسلامی سهیم باشد.

گسترش دایره‌های علم کلام

آیت‌الله اعرافی در ادامه با تبیین گستره علم کلام گفت: مرزهای کلام باید بسیار وسیع دیده شود. این علم در گام نخست باید پاسخ‌گوی نیازهای درون‌مذهبی و جامعه اسلامی باشد؛ در گام دوم در سطح جهان اسلام با انواع اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها مواجه است و باید معارف اسلامی را عرضه کند. در گام سوم، کلام باید در عرصه گفت‌وگوی ادیان توحیدی وارد شود و مباحث بنیادین خود را مطرح کند. در گام چهارم، عرصه ادیان به معنای عام قرار دارد که در آن پرسش‌ها و شبهات متعددی شکل می‌گیرد و باید پاسخ‌های عالمانه داده شود. و سرانجام در گام پنجم، حوزه‌ای عام و فرادینی پیش روی ماست که جریان‌هایی مانند الحاد نوین در آن حضور دارند و نیازمند مواجهه جدی و اندیشه‌ورزانه‌اند.

وی تصریح کرد: مرزهای کلام باید به تمامی این حوزه‌ها کشیده شود و برای هر کدام، متخصصان و متفکرانی در حوزه تربیت شوند تا بتوانند در سطح جهانی سخن اسلام را عرضه کنند.

ضرورت حضور رویکرد کلامی در همه علوم

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر اینکه «روح نظام اسلامی کلام اسلامی است»، اظهار داشت: باید رویکرد کلامی در همه علوم اسلامی مورد توجه قرار گیرد. حوزه باید نظامات اسلامی را با تکیه بر مبانی کلامی تبیین کند.

وی در ادامه افزود: این رویکرد باید در علوم بشری نیز جاری شود. همان‌طور که فلسفه‌های جدید در حوزه‌های مختلف اثرگذارند حوزه نیز باید با نگاه کلامی وارد میدان شود. برای نمونه در موضوعاتی چون هوش مصنوعی نباید تنها به آن به چشم ابزار نگاه کرد؛ چرا که می‌تواند منشأ مسائل جدید باشد. بلکه باید به عمق آن نفوذ کرد و ارتباط‌های گوناگون میان این فناوری نوین و علوم اسلامی را بررسی نمود.

مرکز تخصصی کلام؛ کانون معیار حوزه

آیت‌الله اعرافی با اشاره به جایگاه مرکز تخصصی کلام مؤسسه امام صادق(ع)، گفت: این مرکز کانون معیار حوزه در عرصه علم کلام است؛ هرچند همه حرکت‌های علمی دیگر نیز ارزشمندند اما باید درس‌های خارج کلام از اینجا رشد یابد و الگوسازی شود.

وی تأکید کرد: ضرورت دارد یک برنامه پنج‌ساله قوی برای این مرکز طراحی و اجرا شود تا مباحث کلامی به‌صورت مجتمع و منسجم گسترش یابد. همچنین در کنار توجه به مباحث علمی باید به مسائل اخلاقی نیز اهتمام بیشتری داشت؛ چراکه اخلاق پشتوانه اصلی تبلیغ و تبیین معارف است.

آینده‌نگری حوزه در مسیر جهانی

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در پایان با اشاره به مسئولیت خطیر حوزه در دنیای پرچالش امروز، گفت: ما باید مرزهای اندیشه اسلامی را توسعه دهیم، آینده را بشناسیم و برای آن آماده شویم. حوزه علمیه نه‌تنها باید پاسخ‌گوی نیازهای جامعه اسلامی باشد، بلکه باید در عرصه جهانی از ادیان توحیدی گرفته تا جریان‌های الحادی حرفی نو و متقن ارائه دهد. این رسالت تنها با تجهیز طلاب به تزکیه، علم و حکمت تحقق می‌یابد.