پاسخ استاد حوزه علمیه به شبهات یک روحانی نما

در پی حرمت شکنی و اهانت شخصی معمم و ملبس به لباس روحانیت از اعضای مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه به آستان امام رضا علیه السلام و انتشار و بیان شبهاتی بی اساس پیرامون عقائد اثبات شده دینی توسط او، برخی اساتید حوزه علمیه در جهت نصیحت وی و جواب به ادعاهای مطرح شده صحبت هایی کردند. برای تبیین بهتر موضوع، خبرگزاری رسا سراغ استاد حوزه و دانشگاه حجت الاسلام محمد علی لیالی رفته است.

حجت الاسلام محمدعلی لیالی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، اظهار داشت: خداوند در آیه 32 سوره حج می فرماید: «مَن يُعَظِّم شَعَـائِرَ ٱللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقوَى ٱلقُلُوبِ»؛ بحث حفظ شعائر الهی، تعظیم شعائر الهی و عظمت شعائر الهی را از نشانه‌های تقوا و متقین می‌داند و این مسئله‌ای اثبات‌شده از ادله عقلی و نقلی است که باید شعائر الهی را تعظیم کنیم و بزرگداشت داشته باشیم.

وی افزود: بخشی از شعائر ما، متون، سنت و میراث هویت شیعی ما هستند که نماد امامت، نماد ولایت و نماد تداوم اندیشه قرآن و اندیشه نبوت هستند و لذا طبیعی است که یکی از راه‌های تعظیم شعائر اهل‌بیت، شناخت مناقب اهل‌بیت و به تبع آن، برگزاری مراسم و مناسبات برای بزرگداشت اهل‌بیت تحت عنوان مراسم عزا، مراسم جشن و موارد مشابه باشد که اتفاقاً ادله عقلی و نقلی بسیاری در این باب وجود دارد و طبیعتاً نوعی شعائر الهی و در جهت تقوای الهی است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به فضای مجازی به عنوان زمینه گسترش شبهات ابراز داشت: ما در همه دوران، به‌ویژه پس از انقلاب و به‌طور خاص در این ایام که با فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مواجه هستیم، با شبهات سنگینی در باب عزاداری، بزرگداشت‌ها، مناقب، رسیدگی به مراقد و عتبات عالیات، زیارت اربعین، محرم، عاشورا و مجالس مربوطه مواجه بوده‌ایم که این شبهات وجود داشته، وجود دارد و وجود خواهد داشت.

این استاد حوزه تصریح کرد: گفته می‌شود که پیامبر، ائمه، امیرمؤمنان و اهل‌بیت هرگز اقامه عزا نداشتند و عزاداری نکردند. مثلاً گفته می‌شود که امیرمؤمنان و اهل‌بیت هیچ‌گاه برای ائمه بقعه، بارگاه و مرقد نساختند. یا گفته می‌شود که اقامه عزا برای صدیقه طاهره، فاطمه زهرا(س)، توسط امیرمؤمنان و اهل‌بیت انجام نشد. یا گفته می‌شود که زیارت اربعین و راهپیمایی اربعین در متون تاریخی سابقه نداشته است. و یا گفته می‌شود که هزینه‌هایی که برای احیای عتبات عالیات، گنبد و این موارد صرف می‌شود، اگر صرف فقرا و محرومین جامعه شود، امام رضا(ع) راضی‌تر هستند تا اینکه صرف ضریح و مرقد ایشان شود. این شبهات بسیار است.

وی با بیان اینکه وجود شبهات بسیار، طبیعی است، اظهار داشت: گاهی این شبهات از طرف دشمن و دشمنان مطرح می‌شود که می‌توان به آنها پاسخ داد؛ دشمن ممکن است بی‌دین، لائیک، سکولار یا از جریان نواصب و دشمنان اهل‌بیت باشد. اما متأسفانه گاهی اوقات این شبهات از درون حوزه‌های علمیه و از کسانی مطرح می‌شود که این موضوع مایه تعجب و تأسف است. طبیعتاً زمانی که این شبهات توسط برخی از خودی‌ها و کسانی که ادعای روحانیت و معارف دین دارند مطرح شود، پاسخ دادن به آنها سخت‌تر می‌شود.

حجت الاسلام لیالی خطاب به گروه دوم و معممان شبهه پراکن گفت: نکته اول این است که با اعتقادات مردم بازی نکنیم. شما که دائم از مردم سخن می‌گویید، این‌ها نیز اعتقادات و باورهای مردم است که نه‌تنها امروز، بلکه سابقه‌ای هزارساله و بیش از آن دارد و مردم برای این باورهایشان هزینه می‌کنند، هدایا و نذورات می‌دهند و با ساحت مقدس اهل‌بیت ارتباط دارند. با مقدسات مردم بازی نکنیم.

این سخنران ادامه داد: نکته دوم این است که من احساس می‌کنم بسیاری از این حرف‌هایی که توسط برخی از خودی‌ها مطرح می‌شود، به جای منبر، مِمبر است و به دنبال شهرت، دیده‌شدن و مخالف‌خوانی هستند. خودشان هم می‌دانند که این حرف‌هایی که مطرح می‌کنند، حرف‌های درست و حسابی نیست و پاسخ‌های روایی، قرآنی، کلامی و تاریخی دارد. به نظر می‌رسد کسانی که این شبهات را مطرح می‌کنند، متأسفانه از مبانی روایی، حدیثی و گزاره‌های تاریخی، نه‌تنها تاریخ تشیع، بلکه حتی از منابع برادران اهل سنت نیز آگاهی ندارند.

حجت‌الاسلام لیالی در بخش دیگر از سخنان خود با اشاره به اهانت شخص مزبور به ساحت امام رضا علیه السلام، تأکید کرد: خواهش من از دوستانی که در وسط بحث‌های خود درباره گلابی و گیلاس، سخن از امام رضا(ع) به میان می‌آورند، این است که به خود بیایند. اولاً مملکت را با گلابی و گیلاس نمی‌توان اداره کرد. ما مملکت را در اختیار گلابی و گیلاس دادیم که هم گلابی و هم گیلاس، خراب درآمدند، فاسد شدند و متأسفانه بخشی از جامعه را نیز به فساد کشاندند. باید با گلابی‌ها و گیلاس‌های فاسد مقابله کرد، زیرا محصول این گلابی‌ها، فتنه است. خواهش من از این عزیزانی که قصد دارند از معارف دین سخن بگویند، این است که از گلابی و گیلاس حرف نزنند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با تعجب از مصاحبه این روحانی نما با شبکه های تلویزیونی معاند و وهابی ابراز داشت: تکلیف این آقایان باید مشخص شود، به صراحت باید عرض کنم هیچ آخوند شیعه این نوع شبهاتی را که دشمنان اسلام و اهل بیت بیان می کنند را مطرح نمی کند. نمی دانم شاید اینها وهابی مسلک شده اند که در شبکه های وهابی چون کلمه، وصال و نور و... مصاحبه می کنند و شبهات را در آنها مطرح می کنند.

وی افزود: این حرف ها هزینه آفرین است، اگر شبهه ای دارید بیایید در کرسی های آزاداندیشی و فضای علمی گفت و گو و بحث کنید نه اینکه در رسانه های عمومی و خصوصا در رسانه های معاند چنین شبهاتی مطرح کنید. مردم بی ادبی به ساحت اهل بیت را تحمل نمی کنند، مردم نمی توانند بپذیرند که کسی برای امام رضا علیه اسلام از واژه مترف، متخلف و... استفاده کند.

حجت الاسلام لیالی بر لزوم اعلام انزجار از رفتارها و گفتارهای این معمم توسط دیگر روحانیان و خصوصا نزدیکان او تأکید کرد و گفت: لازم است از نهاد مرجعیت گرفته تا نهاد روحانیت و خصوصا افرادی که با ایشان در یک سو و جریان سیاسی قرار دارند اعلام انزجار خود را از این سخنان بی سوادانه و گمراه کننده اعلام کنند. این افرادی که با ایشان نشست و برخاست دارند حتما به وی تذکر دهند و اعلام برائت کنند.

وی در ادامه به ارائه پاسخ‌های مفصل به شبهات مطرح‌شده پرداخت و گفت: نکته بعدی این است که افراط و تفریط در هر امری مذموم است، به‌خصوص در امر عزاداری و امر جشن و سرور. نباید افراط کرد، باید اعتدال داشت و میانه‌روی کرد. ما شیعیان به این معنا هستیم که در خوشی‌های اهل‌بیت خوشحال و در ناراحتی و عزاهای آنان محزون هستیم.

این استاد حوزه افزود: نکته دوم این است که جشن و سرور و عزا متناسب با عرف، آداب و رسوم زمان و مکان برگزار می شود. ممکن است در زمان اهل‌بیت عصمت و طهارت در مدینه، حجاز، عراق، کوفه، بغداد و سامرا یک مدل برگزار می‌شد. امروز در ایران هم در مجلس عزای امام حسین(ع) مدل‌های مختلفی داریم که بستگی به آداب و رسوم اقوام و طوایف مختلف دارد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با رد ادعای عدم سابقه عزاداری در سیره معصومین، اظهار داشت: اصل عزاداری از شعائر الهی و از مناسک دینی است؛ چرا که تقرب به خداست. قرب الهی، تقوای ائمه و بزرگان و بعد از ائمه، علما، مراجع و روحانیت بر عزاداری و برگزاری جشن و سرور تأکید داشتند. اصل عزاداری، اصل روایی و تاریخی دارد.

وی در این زمینه به نمونه‌های تاریخی استناد کرد و گفت: در منابع تاریخی شیعه و سنی آمده است که پیامبر اکرم(ص) دستور داد برای حضرت حمزه سیدالشهدا عزاداری کنند. همچنین نقل شده که پیامبر(ص) در مرگ فرزندش ابراهیم سیاه پوشید و گریه کرد. پس گریه کردن و عزاداری، سنت نبوی است.

این سخنران ادامه داد: در منابع زیادی آمده که وجود مبارک امیرالمؤمنین(ع) برای شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) هم سیاه پوشید و بلند بلند در فراق فاطمه(س) گریست. همچنین فرزندانش حسن(ع) و حسین(ع) برای مادرشان سیاه پوشیدند. ائمه(ع) در عزاها سیاه می‌پوشیدند و مجالس عزا می‌گرفتند و همچنین دستور خاص امام رضا علیه اسلام به شیعیان برای گریه بر امام حسین علیه السلام نیز از دیگر قرائن اهمیت عزاداری است.

حجت‌الاسلام لیالی در پاسخ به این شبهه که «چرا اهل‌بیت مراسم عزاداری عمومی برگزار نمی‌کردند؟» توضیح داد: واقعا بی سواد هستید. وضعیت ائمه(ع) چگونه بود؟ ائمه در محدودیت بودند؛ دست‌های ائمه بسته بود. ائمه نمی‌توانستند مجالس عزا برگزار کنند چون قدرت نداشتند، چون امکان نداشت. ائمه یا در زندان بودند، یا در جنگ، یا در تعقیب و گریز، یا در هجرت و مهاجرت. حکومت، حکومت بنی‌امیه بود و بعدها حکومت بنی‌العباس. ائمه چگونه می‌توانستند مراسم عزا بگیرند؟ چگونه می‌توانستند مرقد و بارگاه درست کنند؟

وی با اشاره به شهادت حضرت زهرا(س) افزود: بر اساس منابع تاریخی شیعه و سنی، تشییع و تدفین صدیقه طاهره(س) شبانه انجام شد. چرا قبر ایشان پنهان است؟ چرا قبر مبارک امیرالمؤمنین(ع) تا زمان امام صادق(ع) مخفی بود؟ زیرا اگر آشکار بود، جریان رقیب حمله می‌کرد و از بین می‌برد. وقتی به اهل‌بیت زنده رحم نکردند، به جنازه آنان نیز ممکن بود جسارت کنند. اهل‌بیت قدرت و توان اقامه عزای عمومی را نداشتند.

این استاد حوزه با اشاره به تاریخچه احیای عمومی عزاداری گفت: از منابع تاریخی برمی‌آید که شیعه از قرن چهارم و با روی کار آمدن حکومت شیعه‌ی آل‌بویه توانست عزای عمومی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را احیا کند. در منابع تاریخی آمده که آل‌بویه در روز عاشورا و روز غدیر در بغداد اعلام تعطیلی و برگزاری مراسم می‌کردند.

حجت السلام لیالی درباره هزینه‌های مرتبط با عتبات عالیات بیان کرد: بازسازی مراقد اهل‌بیت در نجف، کربلا، سامرا و مشهد مقدس، توسط حکومت‌های شیعی و گاه حتی توسط حکام اهل سنت انجام شد. امروز نیز این کار توسط نذورات و هدایای مردم انجام می‌شود.

وی در پاسخ به این ادعا که «این هزینه‌ها باید صرف فقرا شود» گفت: اولاً چه کسی گفته برای فقرا هزینه نمی‌شود؟ همین مردمی که برای بازسازی عتبات کمک می‌کنند، به فقرا و محرومین نیز کمک می‌رسانند. این هزینه‌ها از نذورات مردم تأمین می‌شود. اتفاقاً همین مردم فقیر هستند که درد فقرا را می‌فهمند و به فکر آنان هستند.

استاد حوزه و دانشگاه، گزارش‌های مطرح‌شده درباره میزان هزینه‌های صرف شده در بازسازی عتبات را غیردقیق خواند و افزود: این آمارها از کجا آمده است؟ بازسازی ضریح مطهر ائمه چقدر طلا دارد؟ اصلاً این‌ها طلا نیست، فلز فولاد است که آب طلا بر روی آن کشیده شده است. آیا اگر این هزینه صرف فقرا شود، تمام فقرای ایران و عراق و جهان اسلام تأمین می‌شوند؟ چرا برای هزینه‌های لوکس دیگر که عده ای سرمایه دار که برای خوشگذرانی به اروپا و... می روند دلتان نمی‌سوزد، اما برای مراقد مطهر اینچنین می‌سوزد؟

حجت الاسلام لیالی پیرامون هزینه های آستان مقدس امام رضا علیه السلام توضیح داد: حرم امام رضا علیه اسلام، فقط حرم نیست، متشکل از حوزه های علمیه، دانشگاه، مراکز فرهنگی نظر موزه، کتابخانه و مسجد و درمانگاه و... است.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به تاریخچه ساخت حرم مطهر و گسترش آن پرداخت و اظهار داشت:

این مرقد مطهر اولین بار توسط خود مأمون عباسی ساخته شد و بعد از آن در قرن 8 و 9 گسترش قابل توجهی را توسط تیموریان داشتیم که مسجد گوهرشاد که همسر شاه تیموری بود از یادگارهای آن زمان است.

بعد از آن صفویه بعد نادرشاه افشار و بعد در عصر پهلوی نیز برای گسترش و نگهداری آن هزینه می شد، آقایی که می گویی جمهوری اسلامی برای حرم هزینه می کند، هزار و اندی سال است که برای حرم هزینه می کنند.

وی با مقایسه این موضوع با هزینه‌های سایر کشورها برای اماکن میراثی خود گفت: آیا این‌ها میراث فرهنگی ما نیستند؟ سایر کشورها برای میراث خود چه می‌کنند؟ آیا آل سعود برای گسترش حرمین شریفین هزینه نمی‌کند؟ این یک وظیفه است. جمعیت زائران افزایش یافته و باید امکانات لازم فراهم شود.

حجت‌الاسلام لیالی در پایان با تأکید بر قدرت هویت‌بخش شعائر شیعی، خاطرنشان کرد: محرم، عاشورا، تاسوعا، سفر اربعین و زیارت امام رضا(ع) امروز قدرت و هویت شیعی است. چرا دارید این قدرت را می‌زنید؟ راهپیمایی اربعین با حضور میلیون‌ها نفر، زیارت امام رضا(ع) با ده‌ها میلیون زائر، این‌ها قدرت شیعه است. تهیه امکانات برای این زائران نه‌تنها حق مردم است، بلکه برای حاکمیت ضروری است. تمام این هدایا را مردم با جان و دل می‌دهند. این نذورات و هدایا، هزینه حاکمیت نیست. محبت بین شیعیان و اهل‌بیت ناگسستنی است؛ با این محبت بازی نکنیم.

وی از مراکز قضایی و امنیتی در خواست کرد به وظایف خودشان در قبال مسائل فرهنگی و اعتقادی عمل کنند و همچنین بار دیگر از دستگاه روحانیت و خصوصا مرتبطین این شخص خواست تا وی را نصیحت کرده و در صورت موثر نبودن نصیحت، اعلام برائت خود را اعلام کنند.

استاد حوزه دانشگاه گفت و گو و بحث در مورد شبهات را اقدامی مثبت و مرسوم در حوزه علمیه دانست و شرط آن را وجود فضایی علمی و به دور از احساسات و بی ادبی خواند.