وظیفه حوزه، پاسداری از هویت معرفتی بسیج است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدمهدی حقانی، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر عرصه اندیشه دینی، در مراسم هفتگی هیئت حبیب‌بن‌مظاهر مدرسه علمیه آل‌یاسین که هم‌زمان با هفته بسیج در مدرسه علمیه آل یاسین برگزار شد، در سخنانی مبسوط به تبیین جایگاه بسیج از منظر معارف اسلامی پرداخت و با اشاره به ریشه‌های تاریخی و معرفتی این نهاد، آن را پدیده‌ای برخاسته از متن سنت دینی توصیف کرد.

حجت‌الاسلام حقانی در  ادامه سخنان خود با اشاره به سالروز صدور فرمان تاریخی امام خمینی(ره) درباره تشکیل بسیج، اظهار داشت: در تحلیل ماهیت بسیج باید از سطح نهادسازی‌های معمول فراتر رفت. بسیج یک تشکیلات صرفاً عملیاتی یا یک مجموعه اداری نیست بلکه منظومه‌ای تربیتی، اخلاقی و فکری است که در دل فرهنگ اسلامی شکل گرفته و به همین دلیل توانسته دوام، گستره و اثرگذاری عمیقی در جامعه ایرانی داشته باشد.

وی با بیان اینکه بسیج در ذات خود حامل معنویتی برخاسته از سیره اهل‌بیت(ع) و آموزه‌های جهادی اسلام است، افزود: این نهاد بر خلاف بسیاری از ساختارهای اجتماعی که بیشتر بر مدیریت ظاهری تکیه دارند بر ساختن انسان مؤمن، مسئولیت‌پذیر، بصیر و اهل اقدام تمرکز کرده است. همین هویت انسان‌ساز، بسیج را به یک جریان تمدنی تبدیل کرده است.

پیوند بسیج با روحانیت اصیل شیعی

این استاد حوزه علمیه بخش مهمی از سخنان خود را به تحلیل پیوند میان بسیج و حوزه‌های علمیه اختصاص داد و تصریح کرد: اگر بسیج توانسته از آزمون‌های دشوار چهار دهه اخیر عبور کند و در برابر جنگ‌های سخت، نیمه‌سخت و نرم دشمنان ایستادگی کند علت اصلی این موفقیت اتصال معرفتی و فرهنگی آن با روحانیت اصیل شیعی است.

وی گفت: روحانیت از آغاز نهضت اسلامی تاکنون، در کنار مردم، در خط مقدم مبارزه با ظلم و در میدان دفاع از حقیقت حضور داشته است. این همان ویژگی است که بسیج نیز بر اساس آن شکل گرفت. بسیج بدون الهام از سیره عالمان ربانی و مجاهدت‌های روحانیانی که در میدان‌های دین و جامعه پیشگام بوده‌اند، به چنین جایگاهی دست نمی‌یافت.

روحیه بسیجی در تاریخ علمای شیعه

حجت‌الاسلام حقانی با اشاره به شخصیت‌های برجسته تاریخ تشیع، نمونه‌های متعدد تاریخی از روحیه بسیجی را در میان آنان برشمرد و اظهار کرد: وقتی از روحیه بسیجی سخن می‌گوییم نباید آن را به دوران معاصر محدود کنیم. در طول تاریخ تشیع، علما و بزرگان بسیاری را می‌بینیم که با وجود محدودیت امکانات، با توکل، شجاعت و اخلاص به دفاع از ایمان مردم پرداختند.

وی افزود: شخصیت‌هایی نظیر شیخ مفید که در سخت‌ترین فضای سیاسی و اجتماعی از کیان فکری تشیع دفاع کرد و خواجه نصیرالدین طوسی که با علم، تدبیر و مدیریت در عصر آشفتگی سیاسی تمدن اسلامی را نجات داد مصادیق تاریخی روحیه بسیجی هستند. همین ویژگی‌ها را در علامه مجلسی و علمای دوره صفویه نیز مشاهده می‌کنیم؛ علمایی که برای حفظ هویت دینی جامعه از همه توان خویش بهره گرفتند.

این پژوهشگر دینی در ادامه به دوران معاصر اشاره کرد و گفت: شهید مطهری، شهید صدوقی و بسیاری از علمای شهید انقلاب اسلامی با روحیه جهادی و خطرپذیری خود، الگوی کامل روحیه بسیجی هستند. آنان برای انجام تکلیف الهی از آسایش و امنیت شخصی گذشتند و در دفاع از انقلاب پیشگام بودند. 

جایگاه حوزه در هدایت فکری و اخلاقی بسیج

حجت‌الاسلام حقانی با بیان اینکه حوزه‌های علمیه وظیفه دارند پیوند فکری و معرفتی با بسیج را تقویت کنند، تاکید کرد: بسیج اگرچه اداره، سازماندهی و ساختار دارد، اما جوهره آن ایمانی و ارزشی است. روحانیون باید مراقب باشند که این نهاد از محتوا و ماهیت الهی خود فاصله نگیرد.

وی با اشاره به مسئولیت‌های ویژه حوزه در این زمینه گفت: اگر ارتباط معرفتی حوزه با بسیج کمرنگ شود، ما بخشی مهم از تربیت نیروی انسانی مؤمن، عدالت‌خواه و مسئولیت‌پذیر را از دست خواهیم داد. بسیج نیازمند آموزش‌های عمیق معارفی، اخلاقی و فکری است و حوزه علمیه باید این تغذیه فکری را به صورت مستمر و هدفمند فراهم کند.

مواجهه فرهنگی با غرب و ضرورت بصیرت‌آفرینی

این استاد حوزه علمیه با اشاره به جنگ نرم دشمنان علیه نهادهای دینی و مردمی، بیان کرد: یکی از مأموریت‌های مهم روحانیت در روزگار کنونی، دفاع منطقی و هوشمندانه از هویت بسیج است. امروز غرب با ابزار رسانه، فرهنگ و شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کند نهادهای ریشه‌دار و مردم‌محور را از درون تهی و تضعیف کند.

وی افزود: نسل جوان باید بداند بسیج یک محصول تبلیغاتی یا سیاسی نیست؛ بلکه نتیجه نیاز واقعی جامعه اسلامی به امنیت، عدالت، معنویت و حضور مردم در صحنه است. بدین معنا بسیج فرزند شرایط حساس و نیازهای واقعی انقلاب اسلامی است.

معنویت؛ ریشه حرکت بسیج

حجت‌الاسلام حقانی محور اصلی سخنان خود را بر موضوع «معنویت» متمرکز کرد و با تأکید بر اینکه بسیج بدون معنویت، پدیده‌ای ناقص و بی‌روح خواهد بود، اظهار داشت: آنچه بسیج را از دیگر نهادها متمایز می‌کند روحیه اخلاص، توکل، تقوا و تهجد نیروهای بسیجی است. این سرمایه معنوی، قدرت نرم بسیج را تشکیل می‌دهد.

وی با اشاره به تأثیر هیئت‌های مذهبی در تربیت معنوی و جهادی جوانان گفت: هیئت‌ها، مجالس عزاداری و فضای تربیتی اهل‌بیت(ع) جایگاهی است که در آن روحیه فداکاری، ایثار، مقاومت و توحید در دل‌ها شکل می‌گیرد. بسیاری از رزمندگان دفاع مقدس و نیروهای بسیجی از همین مجالس برخاستند و در میدان‌های نبرد الهی خوش درخشیدند.

نقش هیئت‌های مذهبی در پرورش روحیه جهادی

حجت الاسلام با اشاره به اینکه هیئت‌های مذهبی در طول تاریخ، پایگاه تربیت نسل‌های مؤمن بوده‌اند، تاکید کرد: مدرسه علمیه آل‌یاسین با برگزاری این مراسم‌ها در واقع در حال احیای همان پیوند تاریخی میان هیئت‌ها و حرکت‌های ایمانی و جهادی است. این کار نه یک اقدام فرهنگی معمول، بلکه نوعی استمرار سنت تاریخی شیعه است.

وی افزود: وقتی طلاب جوان در فضای معنوی هیئت شرکت می‌کنند، علاوه بر دریافت معارف دینی، روحیه مسئولیت‌پذیری و ارتباط با مردم نیز در آنان تقویت می‌شود. این همان چیزی است که حوزه‌های علمیه برای ادامه نقش تاریخی خود به آن نیاز دارند.

 تأکید بر استمرار مسیر

حجت‌الاسلام حقانی در بخش پایانی سخنان خود، بر ضرورت تقویت همکاری میان حوزه‌های علمیه و بسیج تأکید کرد و گفت: امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند پیوند میان معرفت دینی، معنویت، مردمی بودن و حضور میدانی هستیم. این پیوند را بسیج و حوزه علمیه در کنار هم می‌توانند احیا و تقویت کنند.

وی اظهار داشت: اگر روحانیت، هیئت‌ها، بسیج و جریان‌های مؤمن مردمی در یک مسیر مشترک قرار گیرند، جامعه اسلامی در برابر انواع تهدیدات داخلی و خارجی مقاوم و پویا خواهد بود.

مهدی الهی