«جنگ در منطقۀ خاکستری»؛ کتابی تازه برای فهم نبردهای پنهان قدرتها منتشر شد
کتاب «جنگ ترکیبی؛ امنیت و مناقشۀ نامتقارن در روابط بینالملل» از سوی نشر شناختپژوه منتشر شد؛ اثری پژوهشی که با تحلیل نمونههای واقعی از اروپا تا شرق آسیا، سازوکارهای پیچیدۀ تهدیدهای ترکیبی، نبردهای اطلاعاتی و جنگ سایبری را برای مخاطبان ایرانی تشریح میکند.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب «جنگ ترکیبی؛ امنیت و مناقشۀ نامتقارن در روابط بینالملل» از سوی نشر شناختپژوه منتشر شد؛ اثری پژوهشی که با تحلیل نمونههای واقعی از اروپا تا شرق آسیا، سازوکارهای پیچیدۀ تهدیدهای ترکیبی، نبردهای اطلاعاتی و جنگ سایبری را برای مخاطبان ایرانی تشریح میکند.
تهدیدهای ترکیبی و جنگهای چندلایه، امروز در صدر دغدغه سیاستگذاران امنیتی و پژوهشگران روابط بینالملل قرار دارد؛ پدیدهای نوظهور که مرزهای سنتی میان جنگ و صلح را بهشدت مخدوش کرده و رقابت قدرتها را وارد عرصهای کرده است که متخصصان آن را «منطقه خاکستری» مینامند. در چنین شرایطی انتشار کتاب «جنگ ترکیبی؛ امنیت و مناقشۀ نامتقارن در روابط بینالملل» از سوی نشر شناختپژوه گامی مهم برای فهم عمیقتر این تحولات و تبیین الگوهای نوین فشار و نفوذ در جهان معاصر به شمار میآید.
این اثر ارزشمند که به قلم میکائیل ویزمن، نیکلاس نیلزسون و بیون پالمرتز نوشته و توسط محمدحسین قربانیزواره به فارسی ترجمه شده، حاصل پژوهشی جامع درباره ابزارهای سیاسی، اطلاعاتی، سایبری، رسانهای و اقتصادی است که بازیگران مختلف نظام بینالملل با ترکیب هوشمندانه آنها، بدون ورود مستقیم به جنگ نظامی، قدرت تأثیرگذاری خود را گسترش میدهند.
اهمیت انتشار کتاب در بستر تحولات امنیتی جهان
بنابر آنچه نویسندگان در مقدمه کتاب یادآور میشوند از سال ۲۰۱۴ و همزمان با بحران اوکراین، مفاهیم مرتبط با «تهدیدهای ترکیبی» با سرعتی کمسابقه وارد ادبیات امنیتی غرب شد و اکنون به موضوعی محوری در اسناد ناتو، سیاستهای اتحادیه اروپا و تحلیلهای مراجع امنیتی آمریکا تبدیل شده است. کتاب حاضر کوشیده با گردآوری دیدگاهها، پژوهشها و تجربههای چندین کارشناس برجسته، تصویری چندبعدی از این روند جدید ارائه دهد.
از نگاه این اثر جهان امروز با نوعی «میدان نبرد پنهان» مواجه است؛ جایی که اثرات غیرجنبشی مانند عملیات نفوذ، جنگ روایتها، تحریم اقتصادی، خرابکاری، فشارهای اطلاعاتی و حملات سایبری بهگونهای سازمانیافته به کار گرفته میشوند تا بدون عبور از خط مرزی جنگ، ساختارهای سیاسی، روانی و اجتماعی کشور هدف را فرسوده کنند. این شیوه از رقابت، چنانکه نویسندگان تأکید میکنند، در حال بدلشدن به مهمترین شکل مواجهه قدرتها در دهههای آینده است.
پیچیدگی «منطقه خاکستری»
یکی از بخشهای برجسته کتاب، تشریح ماهیت «منطقه خاکستری» است؛ فضایی میان جنگ و صلح که کنشگران بینالمللی برای فرار از هزینههای جنگ مستقیم، استراتژیهای مبهم و چندلایهای را در آن بهکار میگیرند. نویسندگان با بررسی نمونههای متعدد از اروپا تا شرق آسیا نشان میدهند که چگونه اثرات ترکیبی، کارکردی فراتر از ابزارهای نظامی یافته و اکنون در قالب نقشههای تأثیرگذاری روانی، دخالت در انتخابات، حملات سایبری به زیرساختها، عملیات نفوذ در جوامع محلی و روایتسازی رسانهای بروز مییابد.
در این فصل، مفاهیمی نظیر «سربازان نقابدار»، «اقدامات فعال»، «جنگ سیاسی» و «تحمیل روایت» با مثالهای عینی توضیح داده شده تا خواننده درک دقیقی از ظرافتها و پیچیدگیهای رقابت اطلاعاتی در عصر دیجیتال پیدا کند.
کتاب، بخش قابل توجهی از پژوهش خود را به واکنش بازیگران غربی اختصاص داده است. فصل دوم به بررسی سیاستهای ناتو در قبال جنگ هیبریدی میپردازد؛ از ایجاد مراکز تخصصی برای رصد حملات سایبری تا شکلدهی به ابزارهای بازدارندگی. نویسندگان توضیح میدهند چگونه ناتو در سالهای اخیر بهجای اتکا به توان نظامی صرف، ساختارهای خود را برای مواجهه با تهدیدهای غیرخطی بازطراحی کرده است.
در فصلهای سوم و چهارم نیز بهترتیب رویکرد ایالاتمتحده و اتحادیه اروپا مورد واکاوی قرار گرفته است. آمریکا با درک اهمیت اطلاعات ترکیبی، سیاستهای امنیتی خود را به سمت تقویت تابآوری سایبری و مقابله با عملیات نفوذ تغییر داده و اتحادیه اروپا نیز سامانههایی برای «هشدار زودهنگام» تهدیدهای هیبریدی ایجاد کرده است؛ ابزارهایی که از تحلیل دادههای رسانهای تا پایش فعالیتهای سایبری را شامل میشود.
تحلیل رفتار روسیه، چین و ایران
بخش قابل توجهی از ارزش کتاب، پرداختن به الگوی رفتاری کشورهایی است که بهطور فعال در میدان جنگ ترکیبی ایفای نقش میکنند. فصلهای ششم و هفتم به تحلیل تفکر امنیتی روسیه و چین اختصاص یافته است. در مورد روسیه، مفهوم «گیبرادنایا ویانا» – یعنی ترکیب فناوری، اطلاعات و تاکتیکهای غیرخطی – با تشریح دکترین نظامی این کشور توضیح داده شده است. نویسندگان تأکید میکنند که مسکو در سالهای اخیر با ترکیب عملیات سایبری، جنگ رسانهای و اقدامات نیابتی توانسته تأثیرات ژئوپلیتیکی قابل توجهی ایجاد کند.
در فصل هفتم نیز رفتار چین بررسی شده است؛ از بهرهگیری از قدرت اقتصادی برای نفوذ در کشورهای هدف تا عملیات رسانهای و فعالیتهای سیاسی پنهان در مناطقی چون تایوان. این فصل نشان میدهد که چگونه پکن از ابزارهای متنوعی برای ایجاد فشار چندسطحی بهره میبرد.
یکی از فصلهای مهم کتاب، فصل پانزدهم است که به توانمندیهای جنگ هیبریدی ایران میپردازد. در این بخش نویسندگان ضمن اشاره به ابزارهای اطلاعاتی، رسانهای و منطقهای ایران، به بررسی گستره تأثیرگذاری جمهوری اسلامی در محیطهای پیرامونی پرداخته و تلاش کردهاند از دیدگاهی تحلیلی این الگو را تشریح کنند.
در چند فصل از کتاب، بهویژه فصل چهاردهم، نویسندگان به نقش «روایتسازی» بهعنوان سلاح اصلی جنگ هیبریدی اشاره کردهاند. بررسی وضعیت اوکراین و تلاش این کشور برای ساخت روایتهای ملی، نشان میدهد که چگونه نبرد بر سر ذهن و ادراک جمعی میتواند به اندازه جنگ نظامی سرنوشتساز باشد. این تحلیلها بهویژه برای پژوهشگران رسانه و مطالعات شناختی جذاب است.
در فصل شانزدهم نیز موضوع همهپرسی کاتالان مطالعه شده است؛ رخدادی که نشان داد «اطلاعات تأثیرگذار» چگونه قادر است جنبشهای سیاسی را تقویت یا تضعیف کند و حتی مسیر تصمیمگیری جوامع را تغییر دهد.
لزوم رویکرد جامع برای فهم تهدیدهای ترکیبی
کتاب در فصل پایانی با ارائه یک چارچوب جامع تلاش میکند نشان دهد که تهدیدهای ترکیبی تنها یک مسئله نظامی یا فناوری نیست، بلکه پدیدهای چندوجهی است که ابعاد حقوقی، رسانهای، اقتصادی، شناختی، دیپلماتیک و اجتماعی را دربرمیگیرد. نویسندگان تأکید دارند که کشورها، بهویژه دولتهای دموکراتیک، امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند «تابآوری شناختی، حقوقی، اجتماعی و امنیتی» هستند.
در همین چارچوب، لزوم همکاری میان اندیشکدهها، دانشگاهها، دولتها، نهادهای بینالمللی و مراکز امنیتی بهعنوان یکی از ضرورتهای اصلی مقابله با تهدیدهای ترکیبی مطرح شده است؛ زیرا هیچ کشوری بهتنهایی قادر به مهار چنین تهدیدهای پیچیدهای نیست.
«جنگ ترکیبی» تنها یک متن آکادمیک نیست؛ بلکه یک نقشه راه برای فهم دنیای جدید رقابت قدرتها است. این اثر با ارائه مثالهای واقعی، پروندههای عملیاتی، تحلیلهای ژئوپلیتیک و ارجاعات نظری، بستری فراهم میکند که پژوهشگران امنیت، فعالان رسانه، دانشجویان روابط بینالملل و سیاستگذاران بتوانند با چشمی بازتر به تحولات آینده بنگرند.
نشر شناختپژوه اعلام کرده است که نسخه کامل فهرست کتاب بهزودی در قالب PDF منتشر خواهد شد و علاقهمندان برای دریافت یا سفارش میتوانند از طریق پشتیبانی این نشر اقدام کنند.
جمعبندی
کتاب «جنگ ترکیبی؛ امنیت و مناقشۀ نامتقارن در روابط بینالملل» با توجه به نیاز روزافزون جامعه جهانی به درک سازوکارهای پنهان تأثیرگذاری و رقابت میان قدرتها، یکی از مهمترین آثاری است که در سالهای اخیر در این حوزه به فارسی ترجمه شده است. انتشار این کتاب در فضای علمی کشور میتواند گامی جدی برای ارتقای دانش امنیتی، رسانهای و شناختی پژوهشگران ایرانی و فراهمکردن بسترهای جدید برای تحلیل پیچیدگیهای نظم بینالملل باشد.
ارسال نظرات