بهترین راه مقابله با جریان‌های سکولار بازگشت به سبک زندگی دینی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، سیدحسین همایون مصباح، محقق و پژوهشگر علوم دینی، امروز در نشستی پیرامون تأثیر انسان‌گرایی نوین و سکولار بر اعمال، رفتار و مناسک دینی(سبک زندگی) اسلامی به سخنرانی پرداخت و گفت: تأثیر انسان‌گرایی سکولار بر سبک زندگی دینی زیر مجموعه و ادامه بحث مهم و مطرح و به‌روز، دین و مدرنیته است.
وی به مؤلفه‌های مدرنیته اشاره کرد و افزود: مدرنیته دارای دو مؤلفه کلی است؛ مؤلفه‌های فکری و مؤلفه‌های رفتاری، به بیان دیگر یا ساحت نرم‌افزاری یا ساحت سخت‌افزاری. مؤلفه‌های فکری مدرنیته برساخته از ناسیونالیسم، سکولاریسم، اومانیسم و علم‌گرایی است.
پژوهشگر حوزه علمیه دلیل اهمیت بحث انسان‌گرایی سکولار بر سبک دینی را تبیین کرد و گفت: یکی از دلایل مهم طرح این مسأله، نقش میان‌رشته‌ای آن است و از حوزه جامعه‌شناسی و فلسفه و انسان‌گرایی به این مقوله نگریسته شده و توجه‌پذیر است. از سوی دیگر مؤلفه‌های دیگری که برای مدرنیته بیان شده‌اند در ذیل این عنوان بازتاب داشته‌‌اند.
مصباح به انواع انسان‌گرایی اشاره کرد و افزود: انسان‌گرایی را می‌توانیم به دو قسمت انسان‌گرایی دینی و انسان‌گرایی غیردینی تقسیم کنیم. انسان‌گرایی غیردینی شامل انسان‌گرایی رنسانس، روشنگری، مدرن و سکولار است و آخرین مرحله تقسیم‌بندی را می‌توان انسان‌گرایی فرابشریتی عنوان کرد، یعنی عصری که اکنون در آن به‌سر می‌بریم عصر انسان‌گرایی تکنولوژیکی است.
وی درباره وجه مشترک انواع انسان‌گرایی سکولار گفت: اصل تأسیسی در این زمینه وجود دارد که بر مبنای تغییر و تکامل، انسان را دنبال می‌کند. اگر پیشینه انسان‌گرایی را بررسی کنید در انسان‌گرایی رنسانس و سنتی نگاه هنری و ادبیاتی وجود داشته است اما در مدرنیته و معاصر مهمترین نگاه، همان اصل تأسیسی تکامل و تغییر انسان بنیان است. انسان خودآفرین و خودتدبیر در این مرحله شکل می‌گیرد. می‌توان گفت انسان‌گرایی از حالت هنری و ادبی خارج می‌شود و ابعاد معرفت‌شناسی و هستی‌شناختی و انسان‌شناختی در انسان‌گرایی به عنوان یک اصل پیگیری می‌شود.
مصباح در تبیین روش‌های تحقق انسان‌گرایی سکولار افزود: سکولار برساخته چند معیار است؛ الف) عقلانیت مدرن، ب) دموکراسی و تربیت اخلاقی، ج) انسان علمی و فنی، که مهمترین آن‌ها عقلانیت و علمی بودن است. عقلانیت مدرن نیز دارای شاخه‌های مختلفی است.
وی درباره شعائر و مناسک دینی گفت: از شعائر و مناسک دینی تعاریف متنوعی صورت گرفته است. برخی می‌گویند؛ رفتار منظم زمانمند، مکانمند که در رابطه با امور و نیروهای رازآلود انجام می‌گیرد. گروهی از جامعه‌شناسان نیز شعائر و مناسک را اینگونه تعریف کرده‌اند؛ رفتار احترام‌آمیز انسان‌ها در مقابل امور مقدس. تعریف‌های دیگری نیز در این زمینه وجود دارد.
مصباح به ویژگی‌های شعائر و مناسک دینی اشاره کرد و افزود: شعار دینی دارای دو ویژگی هستند؛ ساختار و کارکرد مناسب خود را دارند. از نظر ساختار، عاطفی و احساسی و جمعی نیز هستند. ویژگی مهم ساختاری، درون‌سنجشی بودن آن است؛ یعنی اگر بخواهند درستی یا نادرستی شعائر و مناسک دینی را بسنجند طبیعتاً با معیارهای درونی آن را بررسی خواهند کرد.
وی در ادامه به کارکردهای مناسک دینی پرداخت و گفت: مناسک دینی کارکردهای گوناگونی دارند، مانند؛ آموزش، انسجام‌بخشی، تلطیف عواطف و احساسات، تحول در بینش و نگرش انسان‌ها، که هر کدام از این موارد به توضیحات فراوانی نیاز دارد.
محقق امور دینی با بیان اینکه سبک زندگی دینی همواره با مناسک دینی همراه است، افزود: اگر بخواهیم با جریان‌های سکولار مقابله داشته باشیم باید به سبک زندگی و ساختار دینی بازگردیم. تعاریف گوناگونی برای سبک زندگی صورت گرفته است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب دراین‌باره فرمودند که سبک زندگی، رفتارهای انسان‌ها براساس تفسیرشان از زندگی است. بعضی افراد نیز سبک زندگی را مجمو‌عه‌ای از عملکردهای فراهم آورنده نیازهای جاری مردم در تثبیت هویت افراد می‌دانند. افرادی نیز هستند که اعتقاد دارند در ذهن هر فردی بر اساس شرایط و اوضاع اجتماعی سبک زندگی شکل می‌گیرد./862/202/ب3