به مناسبت روز ملی خلیج فارس؛
ویژه نامه اینترنتی «همیشه فارس» منتشر شد
خبرگزاری رسا ـ ویژه نامه اینترنتی «همیشه فارس» به مناسبت روز ملی خلیج فارس در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ویژه نامه اینترنتی «هیشه فارس» شامل لینک‌های متفرقه، بانک صوت و فیلم و سایر مقالات در پایگاه اینترنتی راسخون منتشر شد.
از جمله مقالات این ویژه‌نامه می‌توان به خلیجی همیشه فارسی، خلیج فارس در آینه تاریخ، خلیج فارس و ناسیونالیسم عربی، جایگاه خلیج فارس در تحولات ژئواکونومی جهان، اهمیت استراتژیک خلیج فارس، سیاست‌های استعماری بریتانیا در خلیج فارس، استعمارگران در خلیج فارس، مرکز رقابت( خلیج فارس)، جایگاه خلیج فارس و دریای عمان در توسعه روابط اقتصادی هزاره های پیش از میلاد و ایالات متحده و خلیج فارس در قرن 21 اشاره کرد.
خلیجی همیشه فارسی
در مقاله‌ای از این ویژه‌نامه می خوانیم : خلیج فارس از سمت شمال با ایران، از غرب با کویت و عراق و از جنوب با عربستان، بحرین و امارت متحده عربی همسایه است، وسعت آن 240 هزار کیلومتر است و پس از خلیج مکزیکو و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان محسوب می‌شود.
این خلیج از سوی تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است و جزایر مهم آن عبارت از خارک، ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، کیش، قشم و لاوان است که تمامی آنها به ایران تعلق دارد.
دریانوردی در خلیج فارس سابقه بسیار طولانی دارد ولی اولین مدارک قطعی در این زمینه به قرن چهارم قبل از میلاد مربوط است.
پس از بسته شدن راه تجارت بین شرق و غرب در دوره عثمانی، پرتغالی‌ها متوجه اهمیت این خلیج شدند، به طوری که سراسر قرن شانزدهم میلادی خلیج فارس را در تصرف خود داشتند، اما پس از آن انگلستان توانست کشورهای رقیب را از آن خارج کند و در آغاز قرن نوزدهم بر آن تسلط یابد، با این حال، در سال‌های بعد نیز کشورهای حاشیه جنوبی آن به تدریج مستقل شدند و انگلستان پایگاه‌های خود را از دست داد.
کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند.
به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای مهم و راهبردی بشمار می‌آید.
زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت‌های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت.
خلیج فارس و سواحل آن معادن سرشار نفت و گاز دارد و مسیر انتقال نفت کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان و امارات متحده عربی است، و به همین سبب، منطقه‌ای مهم و راهبردی به شمار می‌آید، بندرهای مهمی در حاشیه خلیج فارس وجود دارد که از آنها می‌توان بندرعباس، بوشهر، بندرلنگه و بندر ماهشهر در ایران و شارجه، دوبی و ابوظبی را در امارات متحده عربی نام برد.
خلیج فارس نامی است به جای مانده از کهن‌ترین منابع، زیرا که از سده‌های پیش از میلاد سر بر آورده است و با پارس و فارس، نام سرزمین ملت ایران گره خورده‌است، در سال‌های اخیر نام خلیج عربی نیز در برخی منابع به طور محدود بکار رفته که مخالفت ایرانیان و غیرایرانیان را برانگیخته‌است.
سازمان ملل متحد در چندین نوبت در بیانیه‌ها، اصلاحیه‌ها و مصوبه‌های گوناگون و با انتشار نقشه‌های رسمی، نه تنها بر رسمی بودن نام«خلیج فارس» تأکید کرده، بلکه از هیأت‌های بین‌المللی خواسته که در مکاتبات رسمی به ویژه در اسناد سازمان ملل از نام کامل«خلیج فارس» استفاده کنند.
قدمت خلیج فارس با همین نام چندان دیرینه است که عده‌ای معتقدند«خلیج فارس گهواره تمدن جهان یا خاستگاه نوع بشر است»، ساکنان باستانی این منطقه، نخستین انسان‌هایی بودند که روش دریانوردی را آموخته و کشتی اختراع کرده و شرق و غرب را به یکدیگر پیوند داده‌اند.
در زبان عربی خلیج فارس با نام بحر فارس مشخص شده است، آثار عرب زبانان نیز بهترین و غنی‌ترین منابعی هستند که برای شناسایی و توجیه کیفیت تسمیه این دریا می‌تواند در این بررسی مورد استفاده قرار گیرد، در تمام منابع عربی تا قبل از سال 1958 خلیج فارس با نام بحر فارس و یا خلیج فارس ثبت شده‌است، در این منابع و آثار از دریای فارس و چگونگی آن بیش از آثار فرهنگی موجود در هر زبان دیگری گفت و گو شده‌است.
در آثار ابن بطوطه، حمدالله مستوفی، یاقوت حموی، حمزه اصفهانی، ناصرخسرو قبادیانی، ابوریحان بیرونی، ابن بلخی و دیگرانی که اکثر آنان کتاب‌های خود را به زبان عربی نیز نوشته‌اند و همچنین در آثار نویسندگان جدید عرب از نام«خلیج فارس» بدون کم و کاست یاد شده‌است.
اهمیت استراتژیک منطقه خلیج فارس
در مقاله دیگری از این ویژه‌نامه اهمیت استراتژیک منطقه خلیج فارس چنین مطرح شده است: پیشروی آب اقیانوس هند و دریای عمان در شیار هلال گونه ای در جنوب زاگرس، دریای نیمه بسته خلیج فارس را به وجود آورده است، این محدوده در حد فاصل کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان، قطر، بحرین، امارات متحده و عمان قرار دارد و بخشی از منطقه خاورمیانه به شمار می‌آید، مدخل آن در تنگه هرمز، با حدود 85 کیلومتر و بخش پایانی آن در رأس خلیج فارس، با حدود 320 کیلومتر بوده و بیشترین عرض آن، شامل 325 کیلومتر است.
مساحت این خلیج، 226 هزار کیلومتر مربع و ژرفای متوسط آن 35متر ثبت شده است که در پاره‌ای نقاط، به نود تا صد متر نیز می رسد، بنابراین برخلاف بحر احمر یا خلیج العربی که در آن سوی جزیره العرب واقع است، دریای کم عمقی به شمار می آید.
خلیج فارس در منطقه‌ای فرو رفته است که در جنوب آن، فلاتی لم یزرع و در شمال آن، فلات دیگری با نمایی از کوهپایه های زاگرس قرار گرفته است، به گونه ای که تمامی خلیج فارس، یک فلات قاره را تشکیل می‌دهند، به لحاظ زمین‌شناسی، این منطقه از پدیده‌های دوران سوم زمین‌شناسی است و حدود سی میلیون سال قبل به وجود آمده است و آن‌گونه که زمین‌شناسان مطرح می‌کنند، وسعت آن تقریبا دو برابر وسعت فعلی بوده که اثر تحولات زمین شناسی و ریزش رسوبات رودخانه‌ای، پسرفت کرده است.
اهمیت این منطقه، در گذشته‌ای با پیشینه چند هزار ساله ریشه دارد، چرا که محل برخورد تمدن‌های بزرگ باستان بوده و قرار گرفتن در چهار راه ارتباطی سه قاره، اهمیت آن را در قرون میانه بیش از پیش آشکار می‌کرد، گذشتن راه‌های مهم تجاری از این منطقه، عاملی در گسترش تجارت بود، به ویژه تجارت مروارید که اهمیت ویژه ای داشت.
اندک اندک با ورود استعمار و رقابت‌های جهانی، این منطقه به عرصه تاخت و تاز قدرت‌های جهانی تبدیل شد و قدرت‌های پرتقالی، هلندی، فرانسوی، بریتانیایی، روسی و آمریکایی، به ترتیب شانس خویش را در چپاول اقتصاد جوامع آن به بوته آزمایش گذاشتند تا این که در نیمه قرن بیستم، با اکتشاف نخستین چاه‌های نفت، در بحبوحه جنگ‌های جهانی، توجه بیش از پیش کشورهای صنعتی به این منطقه جلب شد.
در سده بیستم با اکتشاف نفت، این منطقه به عنوان گذرگاه شصت درصد ذخایر جهانی نفت، نگاه نیازمندانه جهانیان را به سوی خود کشانده و سرزمین‌های پیرامون خویش را به تب نوسانات اقتصادی، سیاسی جهان پیوند داده است.
کشورهای این منطقه در درون مرزهای زمینی خود کانسارهای پرمایه نفت و گاز دارند، در ر گستره 220 هزار کیلومتر مربعی آب‌های خلیج فارس کانسارهای بزرگ نفت و گاز غنوده است و همین خود پرسمان، «فلات قاره» و «دریای سرزمینی» و در پی آن موضع گیری‌های اقتصادی و سیاسی و نظامی در پیوند با این پرسمان را به میان می کشد.
آری، آن چه خلیج فارس را به شاهرگ حیاتی جهان تبدیل کرد، کشف طلای سیاه بود، کالایی که پس از گذشت قرن‌ها، با وجود پیشرفت علم و فناوری هنوز جایگزین مناسبی برای آن یافت نشده است، اما اهمیت این منطقه، صرفا در وجود منابع گسترده معدنی آن خلاصه نمی‌شود و نقش سیاسی منطقه خلیج فارس، با توجه به اهمیت ایدئولوژیکی، ارتباطی، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک آن متبلور و آشکار می شود.
جایگاه خلیج فارس و دریای عمان در توسعه روابط اقتصادی هزاره‌های پیش از میلاد
در این مقاله از ویژه‌نامه همیشه فارس آمده است: پیدایش نظام‌های سیاسی در بین‌النهرین و علاقه‌مندی به توسعه زمینی و دریایی سبب شناخت بیشتر جزایر و بنادر خلیج فارس و توسعه فنون کشتی‌سازی و دریانوردی با بهره گیری از دستاوردهای ملت‌های دیگر شد.
تأسیس شرکت‌های تجاری و مهاجرنشین‌های اقتصادی، توانمندی زراعی بین النهرین و نیاز شدید به واردات برخی کالاها به ویژه سنگ‌ها و کانیهای فلزی، پیدایش تمدن‌های ماقبل آریایی در کرانه‌های شمالی خلیج فارس و سواحل جنوب شرقی ایران و چند عامل دیگر سبب رونق و بالندگی این منطقه شد.
راه‌های بازرگانی خلیج فارس و دریای عمان به دریای سرخ، زمینه ساز ارتباط میان جنوب آسیا، بین النهرین و هندوستان با آفریقا بود و این ارتباط‌ها سبب اثرپذیری فرهنگی در نتیجة گسترش بازرگانی، داد و ستد مستقیم و مهاجرت‌های انسانی شد.
مجموعه این دگرگونی‌های اقتصادی سبب شد شرق و جنوب شرقی ایران از هزاره چهارم پ.م. به یکی از مراکز پیدایش تمدن در جهان تبدیل شود.
ویژه نامه اینترنتی «همیشه فارس» به مناسبت روز ملی خلیج فارس در پایگاه اطلاع‌رسانی منتشر شده است و علاقه‌مندان به مشاهده و استفاده از این ویژه‌نامه می‌توانند به نشانی اینترنتی www.rasekhoon.net مراجعه کنند./907/ت302/پ
ارسال نظرات