میزگرد بررسی فساد سیستمی در ایرن؛ روندها، زمینه‌ها، علل و پیامد‌ها برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، بخش اول «میزگرد بررسی فساد سیستمی در ایرن؛ روندها، زمینه‌ها، علل و پیامد‌ها»، با حضور حسین راغفر و محمد‌امین قانعی راد، اساتید دانشگاه، دو‌شنبه 18 خرداد‌ماه، در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست، راغفر ضمن اشاره به موضوع فساد، گفت: فساد یکی از موانع توسعه در ایران است، در بیان کلی این فساد به این معناست که عده‌ای از منابع عمومی به‌طور خصوصی استفاده می‌کنند، زیرا فساد مساوی با انحصار است، در 100 سال اخیر نیز هر‌گاه در روند اقتصادی کشور ما در زمینه استخراج نفت موفق بودیم، در همان زمان افزون بر رونق صورت گرفته، ما شاهد یک فساد ملایم نیز هستیم.
وی افزود: آن‌چه که در دولت‌های نهم و دهم به وقوع پیوست، بر‌خلاف درآمد بی‌سابقه نفتی ایجاد شده، ما نه تنها شاهد یک رونق نسبی نیستیم، بلکه حتی رکورد بحران نیز زده می‌شود و فساد در بالاترین شکل خود، در مقیاسی بی‌سابقه در تاریخ ایران ظهور می‌کند.
استاد دانشگاه اقتصاد الزهرا ضمن بر‌شمردن عوامل وقوع فساد، تصریح کرد: یکی از عوامل فساد، انحصار مطلق است، زیرا در این شرایط که فضای سیاسی کشور بسته می‌شود، ما شاهد هستیم که فساد‌های بزرگی به وقوع می‌پیوندند، درست مانند اتفاقی که در دولت‌های نهم و دهم رخ داد و جریان‌های رقیب یک به یک سرکوب شدند و حتی ما شاهد بودیم که اساتید دانشگاه‌ها نیز اخراج می‌شدند.
راغفر ضمن اشاره به سرپیچی‌های عجیب دولت نهم و دهم در موضوع قانون، اضافه کرد: ما شاهد بودیم که عملا برنامه‌ها و اهداف بی‌مورد تحقق پیدا می‌کرد و در شرایطی که مجلس باید به وظیفه قانون‌گذاری خود عمل می‌کرد، به دلیل هم‌سو بودن با دولت بسیاری از موارد را نادیده می‌گرفت و بهانه این‌کار نیز این بود که، بهانه‌ای دست گروه‌های رقیب داده نشود.
این اقتصاد‌دان با بیان این مطلب که در اواخر عمر دولت دهم ما شاهد تحرکاتی در مورد مقابله با فساد بودیم، تاکید کرد: در برخی از موراد که عده‌ای می‌خواستند در مجلس خود را از جریان فساد در دولت مبری کنند و بحث طرح سوال و استیضاح را مطرح می‌کردند، باز جریانی در مقابل آن‌ها قرار می‌گرفت و این تحرکات مسکوت می‌ماند.
وی با تاکید بر این نکته که بهترین بستر برای بروز فساد در فضای بسته سیاسی ایجاد می‌شود، گفت: ما شاهد بودیم که دقیقا همین اتفاق در دولت‌های نهم و دهم رخ داد و به به‌دلیل فضای بسته سیاسی در کشور، فساد‌های گسترده‌ای به وقوع پیوست، ضمن این‌که هنوز جریاناتی که در موضوع فساد قدرتمند شدند وجود دارند و از برخی امتیازات استفاده می‌کنند.
راغفر در پایان با بیان این موضوع که راه‌کار برای مقابله با فساد وجود دارد، خاطر‌نشان کرد: مهم‌ترین راه‌کار این است که عظم سیاسی لازم به‌وجود بیاید، زیرا اگر مسأله فساد حل نشود، نه تنها مانعی در مسیر توسعه می‌شود، بلکه در دراز مدت تبدیل به یک تهدید سیاسی نیز برای کشور می‌شود.
در ادامه این میزگرد، قانعی‌راد، با طرح این سوال که، باید دید فساد در کجا و به چه دلیلی وجود دارد، گفت: باید در بحث فساد فاز سیاسی را پشت سر بگذاریم، زیرا این موضوع تنها یک ترفند برای مبارزات سیاسی شده است.
وی افزود: فساد در ایران با فر‌آیند توسعه پیوند خورده است و باید با ایجاد توانایی در نظام و آماده‌سازی در روند توسعه، از مسأله فساد پیوند خورده در فرایند توسعه فاصله بگیریم.
این جامعه‌شناس با سیستمیک خواندن بحث فساد، تاکید کرد: در عین حال که برخورد با موضوع فساد در بیشتر موارد یک خواست عمومی است اما باید در نظر داشت که در برخی از موارد فساد نهادینه شده است و به‌شکل یک امر اجتناب نا‌پذیر در آمده است، و هر‌کسی درون این سیستم قرار بگیرد به طور خودکار آلوده می‌شود.
قانعی‌راد فساد را از منظر جامعه‌شناختی این‌طور تشریح کرد که وقتی در یک جامعه موضوع بیکاری به‌طور فزاینده و گسترده رخ می‌دهد قطعا یک دلیل ساختاری دارد و باید دید کجای این ساختار‌ها دچار ایراد شده است، زیرا فساد سیستمیک از درون خود نظام شکل می‌گیرد.
نتیجه مستقیم فساد، بی‌عدالتی است
وی ضمن بر‌شمردن واکنش‌های مردم در مقابل پدیده فساد، خاطر‌نشان کرد: یکی از واکنش‌های مردم این است که خود آن‌ها نیز درگیر فساد می‌شوند و آلوده این‌کار می‌شوند، واکنش دیگر مردم به شکل انقلاب (شورش و قیام) ظهور می‌کند، درست مانند همان اتفاقی که در سال 57 رخ داد، اما باید توجه داشت که هرچند فساد سیستمیک شده است، اما همین فساد نیازمند راه‌حل‌های سیستمیک نیز می‌باشد.
آموزش عالی ما پولکی شده است
جامعه‌شناس مطرح در حوزه نظریه پردازی، با بیان موضوع فساد آکادمیک، تصریح کرد: امروز صنعت پیشرفته تولید پایان‌نامه و مقالات ایجاد شده است، حال نمی‌توان وقوع این رخ‌داد را به گردن افراد خطا‌کاری انداخت که احیانا در این حوزه فعالیت می‌کنند، زیرا این فساد آکادمیک همه را در بر گرفته است و مهم‌ترین عامل ان نیز، منشا اصلی فساد که همان دانشگاه آزاد و وزارت علوم است، می‌باشد.
وی با اشاره به ورود بی رویه برخی از دانشجویان به دانشگاه‌ها آن‌هم بدون آزمون ورودی، خاطر‌نشان کرد: متاسفانه ما شاهد هستیم که 3000 دانشجو بدون کنکور وارد مراکز آموزش عالی شده‌اند و این پیام را می‌رساند که فساد اقتصادی امروز بر آموزش عالی فشار می‌آورد.
قانعی‌راد دو راه را برای برون‌رفت از موضوع فساد معرفی کرد و گفت: راه اول به انقلاب منتهی می‌شود و راه دوم به آموزش، در راه‌کار دوم که آموزش می‌باشد، دانشگاه نهادی است که می‌تواند با آموزش در مقابل بی عدالتی و ظلم بایستد، زیرا دانشگاه یک نمونه از جامعه اخلاقی است.
جامعه‌شناس حوزه مسایل اجتماعی، عوامل بروز فساد در دانشگاه‌ها را این‌گونه بر‌شمرد: پولی شدن نظام آموزشی، سیاسی شدن آموزش عالی در دانشگاه‌ها، مسأله بورسیه‌ها و سهمیه بندیهای نسنجیده، آیین‌نامه های اجرایی نا‌متناسب، افزایش بی‌رویه پذیرش‌ها، تصویب قوانینی مانند این‌که نمایندگان مجلس باید مدرک کارشناسی ارشد داشته باشند و موضوعات از این دست.
وی در خاتمه بخش اول این مراسم، گفت: متاسفانه هیچ‌کدام از وزاری علوم سابق در دوره‌های مختلف برنامه‌ای مدون در چارچوب مقابله با فساد آکادمیک نداشتند، امروز نیز این مسأله که دانشگاه‌ها با پول و قدرت در حال پیوند خوردن هستند، به‌شدت فضای آکادمیک را تهدید می‌کند./856/پ201/ب4