پژوهش‌های دینی با اهداف کاربردی و در راستای نیازهای جامعه انجام شوند
حجت الاسلام رجبی رییس دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در زمینه کمیت و کیفیت آثار پژوهش دینی بیان داشت: برای بیان این مطلب لازم است در ابتدا دو واژه دین و پژوهش را تعریف کرد.
وی با اشاره به تعریف دین بیان داشت: نیازهای انسان در سه جهت اعتقادی، فقهی و اخلاقی خلاصه می شوند بنابراین تمام نیازهای انسان در پرتو دین قابل بر طرف شدن می باشند به شرط این که دین شناس باشند و نیازهای خود را بر دین عرضه نمایند و از او پاسخ بگیرند از این رو دین عبارت است از تبیین نیازهای اعتقادی، اخلاقی و فقهی.
حجت الاسلام رجبی در ادامه به تعریف واژه پژوهش پرداخت و گفت: پژوهش عبارت است از تلاش علمی برای حل یک مسأله، که به واسطه تحقیق در رفع ابهام آن مسأله می کوشد؛ برای موفقیت در پژوهش به این معنا به مهارت در علمی که به کمک آن علم، به حل مساله می پردازیم و همچنین راه و روش حل این مسأله نیاز است.
وی ادامه داد: پژوهش های دینی دارای دو نوع مبنایی و اصولی و همچنین پژوهش های رو بنایی که براساس نیازهای روز تهیه می شود هستند؛ پژوهش های دینی باید بتوانند شبهات و اشکالاتی که بر دین یا مذهب وارد می شوند را براساس نیازها و موضوعات روز پاسخ دهند و از شرایط مساله فقهی به روز بودن و کاربردی بودن است.
رییس دانشکده مذاهب داشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به آسیب های موجود در پژوهش های دینی بیان داشت: مهارت نداشتن، روش نداشتن، به روز نبودن، عدم تمرکز پژوهش ها، عدم مدیریت مناسب، تکراری بودن فعالیت های پژوهشی، از آسیب های موجود در پژوهش های دینی است، برای رفع هر یک از این آسیب ها راه حلی وجود دارد که از راه خودش باید استفاده کرد باید پژوهشگران ماهری تربیت کرد، باید مساله شناسی کرد و نیازهای علمی را به عنوان خوراک تهیه نمود.
وی در پاسخ به سؤال مبنی بر جایگاه حوزه علمیه در عرصه نظریه پردازی دینی اظهار داشت: در گذشته تمام علوم در حوزه ها تبیین و تحقیق می شده است همان گونه که امروز علوم دینی و مذهبی از حوزه ها منتشر می شوند؛ نظریه پردازی غیر از این است که شخصی در علوم مختلف اشراف داشته باشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: نظریه پردازی نیاز به نظریه پرداز دارد مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری و بهشتی که در موضوعات مناسب نظریه پردازی کرده اند البته در این زمینه نیروهای علمی خوبی وجود دارد ولی مشکل در ایجاد زمینه ها است بسیاری از متفکرین حوزه به کارهای فردی مشغول اند که اگر زمینه ها پدید آید و شناسایی شوند و برای حضور آنها برنامه ریزی شود برای جامعه می توانند مفید باشند.
وی با بیان مشکلات حمایتی پژوهشگران گفت: یکی از مشکلات امور معیشتی است و اگر پژوهشگر در امور زندگی آرامش داشته باشد می تواند به آثار پژوهشی خوبی دست یابد همان گونه که در سایر رشته ها این اصل مورد توجه است به عنوان مثال اگر یک محقق صنایع در امور زندگی آرامش نداشته باشد فکر علمی او به راه دیگر مشغول می شود.
حجت الاسلام رجبی ادامه داد: هر چند نباید مسائل مادی محور کار باشد ولی اطمینان و آرامش اصل مهمی است و حتی گاهی مسائل جزئی می توانند برای رشد علمی در پژوهش ایجاد مانع کنند؛ لازم است مراکز مناسبی برای حضور و کار آماده شوند و امکانات و ابزار لازم را در اختیار پژوهش گران قرار دهد تا بتوانند به صورت مستمر نتیجه بخش باشند.
وی با اشاره به این که اصل و پایه پیش رفت ها خواه در امور پژوهش یا تبلیغ و امور دیگر توجه نداشتن به مادیات است، بیان داشت: اگر پژوهش برای مادیات باشد کامل نخواهد بود؛ پژوهشگر باید در راستای پیشرفت علم و تبیین دین و مذهب تلاش کند و ارزش کار خودش را با پول و مادیات مقایسه نکند که در این صورت ارزش کار افت می کند.
رییس دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب در زمینه راهکارهای ارتقای فرهنگ پژوهش در میان طلاب بیان داشت: دروس رسمی حوزه علمیه باید همراه با پژوهش باشند و هر یک از اساتید برای شاگردان خود موضوعاتی را در ضمن درس مشخص کنند تا به تحقیق بپردازند و نتیجه را به استاد ارائه دهند.
وی ادامه داد: در امتحانات برای کارهای پژوهشی امتیازی در نظر بگیرند همچنین برای مقالاتی که در مجله های علمی تخصصی و پژوهشی چاپ می شوند و برای کسانی که کتاب های مفیدی تدوین می کنند امتیازات خوبی در نظر گرفته شود بلکه مورد تشویق قرار گیرند.
حجت الاسلام رجبی با اشاره به فعالیت های دولت و سازمان های دولتی در این زمینه بیان داشت: یکی از فعالیت های سازمان های دولتی این است که نیازهای خود را با عناوین و سرفصل ها تدوین و به مراکز پژوهشی ارسال کنند و پس از تحقیق در جهت ارائه اقدام کنند.
وی با بیان این که در حوزه علمیه باید فقه پزشکی، رسانه ای، قضایی و سایر ارگان های دولتی ایجاد شوند، اظهارداشت: چنانچه پژوهش ها با اهداف کاربردی و در راستای نیازهای جامعه قرار بگیرند و سازمان های دولتی نیازهای علمی خود را در حوزه بیابند، جو دیگری در حوزه و ارتباط آن با جامعه پیدا خواهد شد همچنین اگر پژوهش های حوزی در مقایسه با پیش رفت هایی که در غرب و گاه در برخی مراکز علمی در کشورهای عربی صورت می گیرند تدوین شوند جذابیت بهتری برای مخاطب و جامعه خواهد داشت./1324/ت302/ف