تغییر نگاه فقها به هنر نیاز امروز جامعه/ ضرورت تبیین فقه اجتماعی در دروس خارج

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، امروز در همایش فقه و هنر که در مرکز همایش‌های غدیر قم برگزار شد، اظهار داشت: در روش اجتهادی در باب فقه هنر می‌توان نقاط جدیدی را به وجود آورد که در حل هنر موجود نقش داشته باشد و مشکلات را بتوانیم با این روش اجتهادی تأمین بکنیم.

وی با بیان این که این مباحث یک احتمال است افزود: اولین نکته این است که هنر امروز به عنوان یک ضرورت جامعه بشری مطرح است نه به عنوان امری که در جامعه وجود دارد؛ اگر نگاه فقیه در این جهت تغییر کند فقیه می‌تواند به موضوعی که در جامعه هست نپردازد ولی چیزی که ضرورت دارد فرق دارد.

آیت الله فاضل لنکرانی خاطرنشان کرد:امروز ترویج اندیشه‌های باطل از طریق هنر صورت می‌گیرد و ترویج اندیشه‌های حق هم باید از هنر استفاده کرد و شبیه ان چیزی که فقها در واجبات نظامیه مطرح می کنند ارزش هنر از آنها کمتر نیست.

وی فقه هنر در اقسام فقه اجتماعی قرار دارد ابراز داشت: فقه حکومتی هم زیر مجموعه فقه اجتماعی قرار دارد نکته‌ای که یک فقیه باید توجه کند این است که بنابر این که احکام تابع ملاکات است آیا باید همان ملاکات فقه فردی را در فقه اجتماعی مطرح کنیم یا خیر باید تفکیک کنیم؛ باید در دروس خارج ملاکات فقه اجتماعی را تبیین کنیم و درک بکنیم.

استاد درس خارج حوزه علمیه تصریح کرد: ما مقاصد شریعت را به عنوان موجبه جزئیه قبول داریم و این که بگوییم شارع مقاصدی را در اختیار مجتهدین قرار داده که بتوانند حکمی را استنباط کنند چنین چیزی وجود ندارد و اگر چیزی به عنوان حفظ نسل به عنوان مقاصد شریعت داریم نمی توانی این را دلیل بر بسیاری از اقدامت بدانیم و اگر چه که مقاصد مطرح است ولی مستقیم نمی شود در میدان استنباط قرار بگیرد.

وی نکته سوم  را تقسیم عناوین به مادون و مافوق دانست و یادآور شد: در فقه این تفکیک به صورت رسمی واقع نشده است و اشاره ای هم در کلمات فقهای بزرگ ندیده ام؛ ما یک عناوین مادون داریم و نکته این است که تمام تمرکز را در اطلاق و تبیین عناوین مادون می آوریم در حالی که باید برویم سراغ عناوین ما فوق و حکم رااز آنها استنباط کنیم.

آیت الله فاضل لنکرانی بیان داشت: در بحث غنا خود عنوان غنا را اگر در نظر بگیریم حرام است ولی در ادله، غنا یک عنوان مافوق دارد که تعبیر به لهو الحدیث می شود و گاهی تعبیر به قول زور می شود و گاهی تعبیر به فساد می شود؛ از این تعابیر معلوم می شود عنوان مافوق غنا این موارد است و باید به این عنوان مافوق پرداخت نه عناوین مادون؛ معلوم می شود خود غنا موضوعیت ندارد و حق و باطل است که موضوعیت دارد و در ادله داریم که اگر غنایی شما را به یاد بهشت آورد اشکالی ندارد.

وی با بیان این که نیازی نیست که تا این حد در رابطه برای عناوین مادون مانند غنا وقت صرف کنیم، افزود: در زمان ائمه(ع) که تعریفی از غنا ذکر نشده است به خاطر وضوح ان نبوده بلکه لازم نبوده است؛ همین بحث در رابطه با شطرنج آمده است که آن را به خاطر قمار بودن آن حرام دانسته است؛ در باب فقهی یک فقیه نباید تحت تأثیر جو باشد که بگوید شرایط امروز می‌پسندد که غنا جایز باشد ولی باید از لحاظ مبانی مافوق موضوعات را بررسی کرد زیرا شرع نخواسته است که عناوین را محدود بکند به عناوین مضیق مانند غنا و یا شطرنج و موارد دیگر.

استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: در فقه هنر مسأله اراده و قصد بسیار مهم است زیرا ما در مسأله لباس که در نمایش‌ها مرد به لباس زن در می آید و مرد در لباس زن در می آید ولی ما وقتی به فقه مراجعه می کنیم می بینیم باید قصد تشبه باشد و مرد خود را در مرتبه ای قرار دهد که آن انتظاری که از جنس مخالف است را اراده کند که می‌رسد به لواط و مساحقه و این حرف‌ها و در فقه در جایی موضوعات عنوان حرمت و حلیت پیدا می کند که قصد جدی داشته باشد.

وی در رابطه با بحث مجسمه سازی ابراز داشت: ما اول باید ضرورت هنر را باور کنیم که بشر نمی‌تواند از آن جدا باشد و ملاکات فردی را از ملاکات اجتماعی جدا کنیم و عناوین مادون را از عناوین مافوق جدا کنیم سپس به چارچوب منضبط در مسائل فقهی دست خواهیم یافت./843/پ202/س