ساز و کار پذیرش طلاب جدید/ طلاب زبان‌دان نیاز امروز دنیای اسلام
اشاره
بی شک حوزه های علمیه از گذشته مهد عالمان و بزرگانی بوده است که بار سنگین هدایت و تحکیم استوانه های دین را بر عهده داشته اند و نگذاشتند تا دین از مسیر اصلی خود خارج شده و با کفر و الحاد در آمیخته شود.
وقتی سخن از دین و عالمان دینی به میان می آید نمی توان از بزرگانی همچون شیخ طوسی، شیخ مفید، شهید اول و ثانی و در دوران معاصر از امثال شهید مطهری نام نبرد؛ اوج و نهایت این بزرگان بی شک شخصیت بی بدیل امام خمینی(ره) بود که با علم و عمل و اخلاق توانست حکومت چند هزار ساله شاهنشاهی را سرنگون بسازد.
نکته قابل توجه این است که ما در دوران کنونی نباید از ظهور و رشد افرادی همچون شهید مطهری و امام خمینی(ره) در حوزه های علمیه نا امید باشیم چراکه امروز نیز جوانان و نوجوانانی با استعداد و دین دار و دغدغه دار دین وجود دارند که عاشق ورود به این عرصه مبارک هستند که در این میان نباید از نقش حوزه های علمیه و متولیان جذب و گزینش طلاب غافل شد.
به همین منظور به دلیل قرار داشتن در ایام پذیرش جدید حوزه های علمیه، حجت الاسلام والمسلمین سید احمد حسینی خراسانی، استاد درس اخلاق حوزه علمیه، عضو جامعه مدرسین و نماینده منتخب مردم خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری است در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به سؤالاتی درباره چگونگی گزینش طلاب جدید پاسخ گفته اند که متن سؤال به همراه پاسخ ایشان در ادامه می آید:
رسا ـ حوزه علمیه در جذب و گزینش طلاب جدید باید چه ملاحظاتی را در اولویت قرار بدهد؟
در گزینش طلاب جدید و پذیرش برای حوزه های علمیه مجموعه شرایطی قابل و بایسته توجه است؛ در پذیرش هم باید به شرایط ظاهری و جسمانی از قبیل استعداد و احیانا برخورداری از نبوغ و هم به شرایط معنوی و عقیده ای فرد مورد نظر توجه کرد.
باید نظر داشت عقیده فردی که خواهان ورود به حوزه علمیه است معنوی بوده و روحیات دینی و مذهبی در وی قوی باشد که تمام این موارد باید به طور خاص دراین فرد لحاظ شود که البته در میان همه ویژگی هایی که برای این فرد لازم است دو ویژگی بیشتر لازم می نماید؛ نخست هدف و انگیزه است که شخص با چه هدفی حوزه را برگزیده است و دوم دقت در تعادل و توازن روحی و روانی این فرد است که باید به وسیله متولیان امر مصاحبه مورد توجه قرار بگیرد.
رسا ـ عدم دقت در پذیرش طلاب چه خطراتی را می تواند به بار بیاورد؟
از گذشته در پذیرش طلاب دو خطر حوزه های علمیه و طلاب را تهدید می کرده و می کند؛ نخست احتیاط های وسواس گونه است به صورتی که آن قدر از فرد مورد مصاحبه ایراد گرفته شود و با دلایل بی اهمیت او را به حوزه راه ندهند و خطر دوم بی احتیاطی های روشن فکر مآبانه است که عدم دقت در این مورد نیز باعث عدم موفقیت طلبه و عدم تأثیرگذاری او در آینده می شود.
با توجه به این دو مورد در کنار اهمیت به انگیزه و عقیده فرد و توجه به روحیات او می توان افرادی آینده دار را برای حوزه علمیه داشته باشیم.
رسا ـ نسل جدید حوزه نسبت به گذشته چه تفاوت‌هایی دارد؟
به عقیده من طلبه هایی که امروز برای ادامه تحصیل به حوزه می آیند نسبت به گذشته از جهاتی دارای امتیاز هستند؛ امروز برعکس گذشته بیشتر افرادی که به حوزه می آیند دارای استعداد و توان فکری بالایی هستند و از سلامت جسمانی و امتیازات ظاهری خوبی دارند که البته این یک نقطه مثبت است.
نکته ای که در این جا ذکر آن لازم است انگیزه های الهی و معنوی طلاب، در گذشته بود؛ امروز روحانیت در حقیقت وارد عرصه مسائل سیاسی و اجرایی و اداری می شود و یا بستر کاری و شغل بیشتر برای روحانیت فراهم است؛ اما در قدیم این اهداف و انگیزهای مادی کمتر در میان طلبه ها دیده می شد ولی به هرحال نسل جدید حوزه نسبت به قبل از شرایط بهتری برخوردار است.
باید توجه داشت که امید پرورش انسان های فرهیخته، فرزانه و کارآمد در مجموعه حوزه امروز نسبت به گذشته بیشتر است به شرط آن که آسیب شناسی جدی در امر گزینش و پذیرش طلاب صورت بپذیرد.
رسا ـ تربیت نسل جدید طلبه با توجه به نیازمندی‌های معرفتی نظام اسلامی و جهان اسلام چگونه باید باشد؟
طلبه بایستی نسبت به گذشته از جهت توانمندی های علمی و فکری در حوزه مسائل اعتقادی و معرفتی و همچنین در حوزه مسائل فرعی فقهی و اجتماعی قوی تر باشد و در حوزه مسائل سیاسی و فرهنگی نیز قوی تر و جامع تر و کارآمدتر از گذشته ظاهر شود.
این که می گوییم طلبه باید نسبت به گذشته قوی تر باشد دلایل مختلفی دارد که از جمله آن تحول در عرصه فرهنگ عمومی مردم است؛ ما امروز در تکنولوژی های فراوان، آسان شدن ارتباطات، فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی فعالیت های گسترده دشمنان و تبلیغات فراوان آن ها را در جهان به چشم می بینیم و همین وظیفه طلاب را سنگین تر می کند.
مسأله مهم دیگر نظام جمهوری اسلامی است که موهبت خداوند متعال بر ما است و امروز روحانیت عملا عهده دار قانون گذاری و مدیریت آن در حوزه های مختلف شده است و به طبع، مجموعه این شرایط انتظارات و توقعات عمومی از روحانیت را افزایش داده است.
رسا ـ شما طلبه امروز را نیازمند به چه دانش های تخصصی می دانید؟
طلبه امروز اگر بخواهد به طور شایسته مؤثر و موفق باشد، باید حداقل یکی از زبان های زنده دنیا را در حد فهم و مکالمه و پاسخ به شبهات بلد باشد که البته ساز و کار و راه اندازی آن برعهده مسؤولان حوزه است؛ حتی در گذشته هم دانستن زبان های خارجی امتیاز محسوب می شد ولی نبود آن هم خلأیی برای کسی به شمار نمی رفت اما امروز نبود این مسأله یک کمبود است، بنابراین متصدیان این امر باید برنامه ریزی دقیق و جامعی داشته باشند تا طلبه از همان ابتدای ورود به حوزه علمیه در حوزه زبان خارجی هم توانمندی پیدا کند.
یکی دیگر از ارزش هایی که وجود آن برای طلبه ضروری است، آشنایی با شبهه های جدید و یا شبهه های قدیمی با رنگ و لعاب جدید و توان پاسخ به آن ها است؛ امروز دشمن همان شبهه های قدیمی را در قالب و ادبیات جدید عرضه می کند به همین خاطر متولیان این بخش نیز باید فعال باشند و طلبه ها را به سلاح مبارزه با شبهات مجهز کنند.
رسا ـ سطح انتظارات جامعه امروز از روحانیت به چه میزان است؟
انتظارات امروز در جامعه اسلامی و در کل جهان از روحانیت چه از کمی و چه از مظر کیفی به مراتب وسیع تر از گذشته است واین نکته می طلبد که حوزه متناسب با زمان و شرایط روز به عنوان نیروهایی به روز و کارآمد تبدیل شوند هرچند این حرکت در حوزه علمیه پس از انقلاب آغاز شده است اما چون حرکت جامعه شتابان و نیازهای آن ها گسترده است همت بیشتر و برنامه ریزی های دقیق و فراگیر تری لازم دارد./1330/گ404/س