معماری خانه کعبه از جلوه های هنری ویژه حج

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی تخصصی «حج شط همیشه جاری» با موضوع حج، فرهنگ  هنر و رسانه با حضور جمعی از اساتید حوزه در سالن جلسات سازمان حج و زیارت استان قم برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین علی نهاوندی در این نشست با اشاره به جلوه های هنری حج اظهار داشت: روایتی از امام رضا(ع) وارد شده است که ایشان به آثار فرهنگی، اخلاقی و تربیتی حج اشاره می کنند، پالایش هوای نفس و استمرار ارزش های الهی و همچنین این که با حج فهم عمیق تر و درک آزادی دیدگاه و اندیشه و بیان برای انسان گشوده می شود.

دیدگاه های مختلف در زمینه هنر

مدیر کل پژوهش های اسلامی سازمان صدا و سیما افزود: در تعریف هنر دیدگاه های مختلفی وجود دارد که توصیف زیبایی و ثبت واقعیت های ذهنی از منظر ما تعاریف جامعی نیست ولی این ثابت است که هنر از سنخ کمال وجودی است وبه همین خاطر اثر وجودی برآن بار می شود، قدرت تحریک کنندگی مستقیم و غیر مستقیم دارد، گاهی مبدأ حس انسان را تغییر می دهد و قدرت ایجاد عشق و نفرت دارد.

وی با بیان این که هدف و معیار در هنر وحیانی لذات مادی نیست، ابراز داشت: هنر مادی و الحادی متضمن فرح بخشی حسی است همچنانکه در هنر کمونیستی از این نوع نگرش دیده می شود؛ وظیفه هنر تربیت و تعالی انسان و جامعه انسانی است و عنصر اصلی هنر یعنی زیبایی شناسی ریشه در سه واژه نظم، شکوه و فرح بخشی است که در قاموس ادبیات فرهنگ توحیدی، هنر وحیانی زمانی است که کشفی از حقیقت و یا جبران نواقص و کمبودها شده باشد.

حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی ادامه داد: صفا و مروه در هنر الحادی حرکت بین وهم وخیال است و کار آن سرگرمی انسان و مرکز آن هوای نفس است که گاهی تحریک قوای شهوانی می کند همچنانکه قرآن می فرماید کسی که از سراپرده هنر به خدا پی نبرد در میقات حیوانیت رها شده است ولی هنر وحیانی آهنگ توحید را زمزمه می کند و از بارگاه وحی و عقل برمی خیزد و به درگاه حس فرود می آید؛ صفا و مروه در هنر وحیانی پریدن از عرصه حس به عقل و شهود عرفانی است، به کمال اشیاء اهمیت می دهد، هنر وحیانی جنبه طهارت دل را به همراه دارد که به عنوان فریضه تمدن اسلامی است.

معیارهای هنر وحیانی

وی به معرفت، امنیت، قدرت، صداقت و حقیقت به عنوان معیارهای دیگر هنر وحیانی اشاره کرد و عنوان داشت: در هنر حج عنصری مثل هجرت و حرکت از ذهن به عین و از خاک به افلاک و از علم الیقین به عین الیقین و نزاهت از ماده ای وجود دارد که محصول آن تسلیم است و معرفت زایی تجریدی را به همراه دارد، منظومه ذوق و زهد و پرهیز را به منظومه عقل و عشق و عرفان پیوند می زند، وحدت بخشی، تمرین استقامت در مسیر حرکت الی الله بوده و غیب را به شهود می رساند.

حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی یادآور شد: هنرمندان متوحد برای معرفت زایی می توانند از هنر حج استفاده کنند؛ یکی از تجلیات هنری حج عدد هفت است که فلسفه آن از دریچه روایات و آیات قرآن به دست می آید، نوع دوم فرم هندسی اعمالی مثل طواف و نماز پشت حجراست، تصویر سازی معنوی در معماری اسلامی به ویژه در معماری کعبه بی نظیر است و نشانه سازی نمادها و نشانه های حج مثل تضاد لباس سفید حجاج در برابر سیاهی سنگ کعبه، ریتم، توازن در خانه کعبه و محرم شدن نیز قابل بررسی است.

وی در پایان تأکید کرد: سناریوی حج نیز قابل بررسی است؛ همانند وقوف در مواقیت مختلف، نظم صفوف و حرکت دایره وار در طواف که به عدالت برمی گردد؛ اما نکته مهم نقش کعبه در هنر اسلامی است از آنجایی که مربع کامل ترین فرم در معماری و مکعب نماد قدرت و استواری است و دیگر آن که این مکان بیت و خانه است و مکعب بودن ترسیم کننده تساوی حقوق انسان ها در چهارگوشته دنیا است./1330/ت302/ی