سهم علوم انسانی در تولید علم بسیار ناچیز است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دومین مجمع عمومی کتابخانه های تخصصی حوزوی و دانشگاهی استان قم، در سالن اجتماعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

در این همایش که با هدف توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، توسعه همکاری های بین کتابخانه ای و معرفی کتابخانه های تخصصی استان قم و با حضور مسئولین کتابخانه ها و کتابداران استان قم برگزار شد، سخنرانان به تبیین ضرورت توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی با تأکید بر استفاده از فناوری های نوین پرداختند.

ریاست دانشگاه پیام نور رامسر: بسترهای اطلاع رسانی روزآمد فراهم شود

دکتر افشین موسوی با اشاره به اهمیت جریان اطلاعات در حوزه کتابداری، تصریح کرد: باید فرآیندهای زیرساختی لازم برای ایجاد جریان اطلاعاتی مناسب فراهم گردد تا روند اطلاع رسانی کتاب و نشر علمی به آسانی در اختیار پژوهشگران این عرصه قرار گیرد.

وی افزود: سیستم های خدماتی آگاهی رسان، باید به صورت ویژه در دسترس استفاده کنندگان قرار گیرد تا آن ها بدون هیچ دغدغه و به آسانی بتوانند به منابع علمی و پژوهشی دسترسی داشته باشند و تنها از طریق راه اندازی یک سیستم جامع اطلاعاتی است که می توان در این عرصه به موفقیت رسید.

ریاست دانشگاه پیام نور رامسر، کمبود زمان جست‌و‌جو را از مهم‌ترین معضلات پیش‌روی محققین دانست و خاطر نشان کرد: پژوهشگران زمان مناسب برای جست‌و‌جو در میان منابع را ندارند و لذا ما باید در بخش کتابداری و با راه اندازی سیستم جامع اطلاعاتی، نیازمندی های این بخش را پاسخ بدهیم.

وی هم چنین تأکید کرد: برگزاری کارگاه های آموزشی برای پژوهشگران به منظور آشناسازی آن ها با روند چگونگی تولید علم و معرفی و ثبت مقالات علمی می تواند به عنوان یکی از برنامه های مهم در دستور کار قرار گیرد و در این میان، استفاده از دانش موجود در سازمان های دیگر نیز نقش مهمی در این روند آموزشی ایفا می نماید.

این استاد دانشگاه، توجه ویژه به بحث دسترسی منابع علمی را از راهبردهای مهم در فرآیند زیرساختی اطلاعات علمی خوانده و اذعان کرد: آن چیزی که باید در این مورد توجه شود، این است که امروزه بحث دسترسی به منابع علمی، اهمیت بیش‌تری از تملک منابع دارد و باید برنامه ریزی ها به سمتی پیش رود تا ما بتوانیم با هزینه های مشابه، منابع خود را در دسترس طیف بیش‌تری از پژوهشگران قرار دهیم و در این صورت است که می توان به داشتن یک سیستم اطلاع رسانی دقیق و کارآمد امیدوار بود.

این متخصصص حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، فقدان سیستم اشتراک منابع را از بزرگ‌ترین مشکلات سیستم علمی برشمرده و ابراز کرد: اشتراک منابع می تواند چرخه تخصیص منابع و در دسترس بودن تازه های علمی را به حرکت بیندازد و همه باید در دستیابی به این موضوع، کمک کنند و از خساست علمی و اطلاع رسانی دوری جویند چرا که در صورت وجود این چرخه دقیق و مؤثر اطلاع رسانی است که می توانیم این نقیصه را جبران کنیم.

وی، راه اندازی سیستم مکتا را یکی از مؤثرترین راه حل های رفع این مشکل دانسته و گفت: این سیستم توانسته است یک مرجعیت مجازی در موضوعات اطلاع رسانی علمی را به وجود بیاورد که البته باید بخش هایی مانند میز مرجع مجازی نیز در کنار آن به وجود بیاید تا مشکلات موجود مرتفع گردند.

دکتر موسوی، ایجاد ارتباط مناسب میان کتابدار و پژوهشگران را از مهم‌ترین عوامل به نتیجه رسیدن چرخه اطلاعات علمی خواند و تصریح کرد: این ارتباط باید برمبنای فناوری های ارتباطی و از طریق نرم افزارهای موجود که توانایی ایجاد ارتباط دوسویه را دارد به وجود آید که الحمدلله امروزه تحولات خوبی در این عرصه به وجود آمده است که نشان دهنده روند رو به رشد کتابداری تخصصی و روزآمد کشور است.

حجت الاسلام عماد: سهم علوم انسانی در تولید علم بسیار ناچیز است

در ادامه این همایش،معاون پژوهش حوزه های علمیه به ایراد سخنرانی پیرامون نقش کتابخانه ها در ایجاد نهضت علمی کشور پرداخت.

وی سهم علوم انسانی در روند تولید علم کشور را بسیار ناچیز دانست و گفت: هرچند که رشد تولید علم در کشور ما بسیار خوب است اما متأسفانه علوم اسلامی نقش کم رنگی در این نهضت تولید علم دارد.

حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی عماد با اشاره به جایگاه علمی ایران در نقشه علمی جهان، عنوان کرد: با توجه به تدوین نهایی گزارش علمی ایران که توسط نهادهای بین المللی صورت گرفت؛ جایگاه ایران در رتبه شانزدهم تولید علم جهان قرار دارد که این موضوع نشان دهنده روند رو به رشد جریان علمی کشور است.

وی افزود: متأسفانه در این میان نقش علوم انسانی و علوم اسلامی بسیار کم‌رنگ و ناچیز است و این در حالی است که باید نقش تعیین کننده ای برعهده این بخش از علوم ما قرار داشته باشد.

رئیس مرکز نخبگان و استعدادهای درخشان حوزه های علمیه، یکی از مهم‌ترین علل در این نقش ناچیز را عدم توجه مناسب به تولیدات گذشته در حوزه علوم انسانی خوانده و اذعان کرد: اگر ظرفیت علمی پنج تن از علمای ما مانند؛ نائینی، آخوند خراسانی، علامه طباطبایی، امام خمینی و شهید صدر در نظر گرفته شود، می تواند به اندازه تمام نهادهای علمی، در بحث تولید علوم مؤثر باشد اما متأسفانه ما از این ظرفیت های ویژه غفلت کرده ایم و نتوانسته ایم در سطح بین المللی و با زبان دانش بین الملل این علوم را مطرح کنیم.

وی ادامه داد: نقش ستادهای راهبردی تولید علم و نهادهای سیاست گذار در حوزه های علمیه، وزارت علوم، وزارت بهداشت و دیگر نهادهای مرتبط با علوم انسانی باید پررنگ تر شود تا بتوان در نهضت تولید علوم انسانی و علوم اسلامی قوی تر وارد شویم.

این مقام مسئول، جایگاه دانشگاه های کشور در سپهر علمی جهان را خوب توصیف کرده و خاطرنشان کرد: 14دانشگاه ما در میان 800دانشگاه برتر جهان قرار دارند و دانشگاه تهران به عنوان برترین دانشگاه ما رتبه 59 جهان را به خود اختصاص داده است که البته این جایگاه قابل ارتقا است، اما نکته نگران کننده، جایگاه علوم انسانی در این میان است که متأسفانه در این حوزه، نخستین دانشگاه ما در میان 700 دانشگاه برتر دنیا جایگاهی ندارد که این موضوع بسیار نگران کننده است.

وی افزود: نهادها و تشکل های ما باید با راهبردهای کلان خود، این مسیر را پایش کنند و برای حل این معضل چاره ای بیندیشند چرا که جایگاه واقعی علوم انسانی و اسلامی ما بسیار فراتر از جایگاه کنونی است و باید در مسیر رسیدن به جایگاه واقعی خود در این عرصه، تلاش شبانه روزی انجام داد.

حجت الاسلام والمسلمین عماد، ضعف دستگاه های مبدل دانش را از مهم‌ترین علت های این موضوع دانست و تأکید کرد: ما نمی توانیم علوم اسلامی خود را از منظر زبان دانش بین الملل ترجمه کرده و به جهان عرضه کنیم و فرآیند تولید علم را به نقطه مطلوبی برسانیم.

وی در پایان خاطر نشان کرد: در بحث کتابخانه ها، سیستم مکتا دستاورد مهمی تلقی می شود که می تواند زمینه ساز تولید علم گردد و ما می توانیم از این طریق، حجم مناسبی از داده ها و تولیدات علمی مکتب اهل بیت(ع) را به جهان عرضه کنیم و امیدواریم مکتای قم، الگویی برای استان های دیگر کشور باشد.

دکتر سادات فخر: تهیه منابع از مهم‌ترین مسائل در کتابداری نوین است

در بخش دیگری از این همایش، رئیس اداره کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به تشریح نقش فناوری های نوین در رقابت با کتابداری سنتی پرداخت.

وی خاطر نشان کرد: اگر برای نفوذ روزافزون و نقش فزاینده نرم افزارهای اجتماعی در الگوی کتابخوانی جامعه چاره ای اندیشیده نشود، کتابخانه ها نمی توانند از ماهیت و ضرورت وجودی خود دفاع کنند و جایگاه خود را از دست می دهند و ما می بینیم که برخی نرم افزارهای اجتماعی، نرم افزارهای چند ده میلیاردی را که زحمت های فراوانی برای آن ها کشیده شده است را از مسیر خارج کرده اند.

دکتر سید علی سادات فخر، همراهی کتابداران با پژوهشگران را یکی از مهم‌ترین علل رشد گرایش محققین به کتابخانه ها برشمرده و اظهار کرد: کمک کتابدارها در فرآیند تحقیق می تواند نقش مهمی در رفع معضلات اطلاع رسانی کتابخانه ها داشته باشد و باید شرایطی پدید آید تا پژوهشگران بتوانند از راهنمایی های لازم کتابداران بهره مند شوند.

وی ادامه داد: یکی از ضعف هایی که در نرم افزارهای کتاب وجود داشت، عدم معرفی بخش هایی از کتاب هایی است که با یک تحقیق هم خوانی موضوعی دارد هرچند که عنوان کتاب چیز دیگری باشد و این باعث می شد تا پژوهشگران از این منابع مهم تحقیقی بی بهره باشند که مکتا توانسته است تا حدود زیادی این نقیصه را جبران نماید.

رئیس اداره کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مشارکت کتابخانه های تخصصصی استان قم در به نتیجه رسیدن این سیستم را بسیار خوب ارزیابی کرده و تأکید کرد: ما به شدت و با تمام توان دنبال به سرانجام رساندن این طرح بودیم که الحمدلله کتابخانه های تخصصی استان قم نیز در این مسیر کمک حال ما بودند و ما از این پس نیز در این عرصه فعالیت های بیش‌تری را دنبال خواهیم کرد و نیازمند کمک همه فعالان عرصصه کتابخانه هستیم.

گفتنی است در پایان این همایش از دوتن از پیشکسوتان و خادمان کتاب و کتابخوانی تجلیل به عمل آمد.

در این مراسم؛ از چند دهه تلاش ابوالفضل عرب زاده، مسئول سابق کتابخانه آیت الله گلپایگانی در ترویج فرهنگ کتابخوانی و تلاش در عرصه کتابداری و هم چنین مجتبی تونه ای، مدیر رادیو معارف به علت توجه و اهتمام به بحث کتاب و کتابخوانی با اهدای لوح تقدیر و هدایایی، تجلیل به عمل آمد./872/پ200/س