دیدگاه اهل بیت در تفسیر لفظ «الله»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید محمد حسینی الموسوی زنجانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه، پنجشنبه در تفسیر سوره حمد با بیان این که لفظ «الله» دارای تعاریف فراوان لغوی، فلسفی و روایی است، گفت: بشریت با تفحص در لابه لای روایات به معارف غنی این لفظ ارزشمند پی می برد.

وی ادامه داد: لفظ الله از «اله» مشتق شده که اگر در چنین شرایطی اله در مفهوم ابدی باشد به معنای معبود و با کسر لام به معنای سکونت می آید و انسان هرگاه خداباور شد به آرامش رسیده و طمانینه پیدا می کند.

استاد خارج فقه و اصول حوزه با بیان این که این الفاظ همه بر معانی دلالت دارد، تصریح کرد: اگر انسان بنا به اسم و لفظ به خدایی قائل باشد اما معنای لفظ را متوجه نشود، این انسان همان انسانی است که لفظ از او پوشیده بوده و چیزی را عبادت نمی کند که اگر اعتقادمان جز این باشد، هم اسم و هم معنا موجب شرک است.

آیت الله زنجانی با بیان این که اسم جز مسمی و مسمی جز اسم است، خاطر نشان کرد: لفظ الله نمایانگر حقیقت کامل مستجمع کمالات بوده که بشریت با محدودیت خود به آن احاطه ندارند که اگر اینگونه اعتقاد پیدا کنیم به حقیقت توحید و یگانگی دست پیدا کرده ایم.

وی افزود: برای خداوند متعال 99 اسم آمده که همه اینان حکایت از حقیقت لایتناهی خداوند متعال داشته و اگر دقت نظر در فهم الله نداشته باشیم می بینیم امام به چه زیبایی اینان را به بشریت می آموزند.

استاد خارج فقه و اصول حوزه به روایتی از امام صادق(ع) درباره تفسیر لفظ الله اشاره و بیان کرد: ایشان می فرمایند من وقتی لفظ الله را بر زبان جاری می کنم، مرادم آن حقیقتی است که این جهان را خلق کده که البته این حروف حکایت از آن حقیقت دارند؛ در حقیقت آن خدا، خدای خالق و صانع هستی است که خالقیت، قدرت و علم الهی اسماء صفات ذات الهی بوده و همه اشاره به آن حقیقت والای هستی دارند.

آیت الله زنجانی با بیان این که با وجود بیان وافر لفظ الله در لسان روایات، ما درک وجودی از آن نداریم، گفت: ما نسبت به خداوند نمی توانیم ماهیت را به دست آوریم چراکه ماهیت آن در منطق است و خداوند متعال هیچ نظیر و مانندی نداشته و ندارد و آن کمالات بی حد و اندازه در هیچ کس جز خداوند یگانه و قادر مطلق راه ندارد.

وی با بیان این که لفظ الله حکایت از حقیقت خالق اشیاء و خدایی دارد که نهایتی برای او قابل فرض نیست، یادآور شد: امام باقر(ع) خداوند را حقیقت هستی و نور می داند که ظلمت عدم و جهل و ناآگاهی در او راهی ندارد.

استاد خارج فقه و اصول حوزه منظور از ازلی، ابدی و سرمدی بودن خداوند را اول و آخر نداشتن او دانست و گفت: خداوند متعال متکی به دیگری نیست که با این عبارت گهربار عظمت پرودگار به خوبی معین می شود؛ این عبارت نشان می دهد ما در هنگام و موعد گرفتاری و سختی در شرایطی که امیدمان قطع شده تنها به او امیدوار بوده و با از دست دادن اسباب دنیوی، امیدمان به لطف و عنایت پروردگار یگانه است.

آیت الله زنجانی با بیان این که اندیشه ما در درک وجودی و حقیقت خداوند متعال قاصر است، بیان کرد: ما هرگز نمی توانیم به وجود خداوند پی ببریم که این حاصل تفاوت خالق و مخلوق است؛ از سوی دیگر هیچ کس نمی تواند خداوند را توصیف کند در شرایطی که از تعریف خود عاجز است.

وی با بیان این که بنا به تعبیر ائمه اطهار خالق عالم باید ازلی بوده و محتاج به دیگری نباشد، بیان کرد: خداوند دارای کمال وجودی به معنای ازلی بودن است و چون برای انسانها شبیه خلق کرده، مثل و شبیهی برای خداوند نیست.

استاد خارج فقه و اصول حوزه با بیان این که تفاوت صانع و مصنوع سبب شده تا با وجود درک وجود نتوانیم درک ماهوی از خداوند داشته باشیم، اظهار کرد: وحدت خداوند وحدت ابدی نه عددی است و هر کس خداوند را شمارش کند در شرایطی که خداوند قابل شمارش نیست او را شمرده و ازلیت او را زیر سوال برده است؛ بنابراین در شرایطی که انسانها به وحدت ابدی خداوند معتقدند نمی توانند تا برای او وحدت عددی در نظر بگیرند.

آیت الله زنجانی با بیان این که ذات نامحدود خداوند دارای صفات نامحدود است، بیان کرد: در لسان امیر مومنان(ع) واجب الوجود که نه ازلی و نه ابدی است و صفات شایسته ای در او نهفته شده، همان خالق و صانع هستی است./201/864/ب1