روز عزای طبیعت!

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از صبح نو، سیزدهم فروردین‌ماه هر سال ایرانیان به دامن طبیعت می‌روند. در این روز علاوه بر دروغ سیزده که چند سالی است بازارهای خبرهای عجیب و غریب را داغ کرده است، حضور در طبیعت برای همه به یک الزام تبدیل شده است. بر اساس روایات تاریخی، حدود 25 قرن پیش به دنبال اتهام کودتا به هامان، وزیر خشایار شاه قتل‌عامی در سیزدهمین روز از آغاز سال را در مناطقی از کشور صورت داد. در آن روز در پی حمله سربازان به خانه‌های مردم، ساکنان این منازل برای حفظ جان خود به کوه و دشت پناه بردند. مردم به یاد آن واقعه در دشت و صحرا تجمع کرده و به مرور این آیین به مراسم تفریحی تبدیل شد.

قرن‌ها بعد برای حفظ سلامت و پاکیزگی طبیعت، این روز، به روز آشتی با طبیعت تغییر نام یافت اما در دهه‌های اخیر خبری از آشتی مردم با طبیعت نیست. یکی از آیین‌هایی که در سیزده بدر به شدت در بین جوانان دم بخت رواج دارد، گره زدن سبزه‌ها برای گشایش بخت است. این رفتار باعث آسیب دیدن گونه‌های علفی می‌شود.

گرم شدن ایران دوره رویشی گیاهان علفی را تسریع کرده و تقریباً در روز سیزدهم فروردین، فرش سبزی از گیاهانی که به مرحله بذردهی رسیده اما دوره زایشی آنها کامل نشده، در زیر چادر و پای گردشگرانی که به دامن طبیعت رفته‌اند، لگد مال می‌شوند. به این ترتیب، بذرهای این گیاهان هیچ گاه فرصت پیدا نمی‌کنند که کامل شوند و بذرهای نازا و عقیم هم گیاه جدیدی را برای سال‌های بعد تولید نمی‌کنند. از خروج ماشین گردشگران از جاده‌های اصلی و ورود آن به عرصه‌های طبیعی، باعث کوبیدگی خاک شده و نفوذ آب در خاک مناطق را کاهش می‌دهد. به این ترتیب بارندگی‌های فصل بهار، به جای نفوذ در خاک‌های لگدکوب شده، به روی سطح زمین جاری شده و خاک را فرسوده می‌کنند.

سیزدهم فروردین ماه روز خوبی برای درختان هم نیست. به باور غلط مردم، سرشاخه‌های خشک درختان را می‌توان از درخت جدا کرد و برای طبخ کباب از آن استفاده کرد. در حالی که هرس یعنی جدا کردن شاخه‌های خشک، از طریق شکست آنها اقدامی نادرست است. زیرا پوست درختان را از تنه آن جدا کرده و این درخت زخمی، مستعد حمله آفات و حشرات می‌شود. بنابراین هرس باید از طریق ابزار برنده و تیز، با توجه به اصول علمی انجام شود. در حالی که گردشگران به خوبی فرق شاخه‌های خشک و غیر خشک را به دلیل سبز نشدن درختان، تشخیص نمی‌دهند و گاهی شاخه‌های سبز و جوان درختان نیز قربانی هرس غیر اصولی گردشگران می‌شوند.

روز آشتی با طبیعت برای عرصه‌های طبیعی ایران توأم با خسارات بی‌شماری است که گاهی به آتش‌سوزی‌های گسترده هم منجر می‌شود. البته امسال گویا حادثه سنگین و قابل توجهی در عرصه‌های طبیعی رخ نداده است اما در برخی سال‌ها حتی درختان همیشه سبز پارک‌های جنگلی شهری نیز از گزند خسارات گردشگران در امان نبوده‌اند و در آتش کمبود اطلاعات آنها سوخته‌اند. سنت «سیزده به در» قرار بود دوستی مردم با طبیعت را بیشتر کند اما این سنت به معضلی برای عرصه‌های طبیعی تبدیل شده است. وقت آن رسیده که مردم ایران با بازنگری در فرهنگ و رفتارهای خود، بار دیگر روز سیزدهم فروردین را همچون نیاکانمان به روز آشتی با طبیعت تبدیل کنند و به جای ایجاد استرس برای زیستمندان محیط‌های طبیعی، فضای آرام و راحتی را برای خود و سایر جانداران فراهم کنند./1325//102/خ