اعتکاف انسان ساز است/ حب و بعض ها نباید ایمان انسان را کنار بزند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در جمع معتکفان مسجد مقدس جمکران با اشاره به آیه 125 سوره بقره گفت: يکي از موارد بسيار قوي ارتباط با خدا براي افراد متدين مسأله اعتکاف است.
وی افزود: یکی از اموری که انسان متدین به دین خدا را از انسان‌هاي بي‌دین جدا می‌کند اعتکاف است، و همین امر نکته مهمي است که شما باید به آن توجه کنید و قدردان این نعمت باشید و بگوييد خدا را شکر که ما دین‌دار شدیم و به برکت دین موفق به انجام این اعمال و درک ایام اعتکاف شديم، آنها که بهره‌اي از دین ندارند و به خدا معتقد نیستند توجه‌شان به کدامين مبدأ است و به چه چیز پناه می‌برند؟ پناهی ندارند.
استاد حوزه علمیه اظهار داشت: نکته دوم اينکه اعتکاف را همه انبیاء داشته‌اند، در مورد حضرت سلیمان آنطور که در روایات ما وارد شده گاهی اوقات حضرت یک سال و يا دو سال در بیت المقدس اعتکاف می‌کرد، یعنی یک يا دو سال از مسجد خارج نمی‌شد؛ در میان متدینین آنهایی که مي‌خواهند تعالی روحی پیدا کنند چه پیامبر باشند و چه نباشند، یکی از راه‌های بسیار مؤثر اعتکاف است.
وی ادامه داد: خود پیامبر اکرم(ص) گاهی در دهه اول و گاهی هم در دهه دوم رمضان اعتکاف می‌کرد، ولی بعدها برای درک لیلة القدر، دهه سوم رمضان را هر سال اعتکاف مي‌کرد؛ با اینکه شخصيت حضرت در میان پیامبران اولوالعزم از همه برتر بود ولی بیشترین اعتکاف را پیامبر ما داشته است.
عضو جامعه مدرسین ابراز داشت: حتي از روايات استفاده مي‌شود نسبت به ائمه اطهار(ع) بیشترین اعتکاف را پیامبر داشته است، شخصيت بزرگي که جبرئیل بر او نازل می‌شود و ارتباط با مبدأ اعلی و خداي تعالي دارد اما باز بايد در مسجد الحرام کنار کعبه بیاید و ده روز و در بعضی از روایات یک ماه بماند.
وی عنوان کرد: در همین آیه شريفه 125 سوره بقره که همه‌ی شما معتکفین آن را بلد هستید، خدا می‌فرماید من با ابراهیم و اسماعیل عهد کردم ـ عهد؛ پیمان محکم است ـ «عَهِدْنا إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»، خانه‌ی من را آماده و تطهیر کنید برای سه گروه طواف کنندگان ـ معتکفين و نمازگزاران؛ در روایاتی هم که در ذیل این آیه وارد شده این نکته آمده که خدای تبارک و تعالی رحمت‌های زیادی را در هر شب نازل می‌کند که شصت رحمت برای طائفین و شصت رحمت برای عاکفین است.
استاد حوزه خاطرنشان کرد: درست است که آیه مربوط به مسجد الحرام است، اما فضل خدا محدود به مسجد الحرام نیست، خدا که مثل ما انسان‌ها نیست بگوید اینجا من محبت می‌کنم و رحمت می‌فرستم و آنجا نمی‌فرستم.
وی اضافه کرد: انسان وقتی دقت کند می‌تواند بگوید همان شصت رحمتی که خدای تبارک و تعالی برای معتکفين در مسجد الحرام قرار داده برای هر معتکفی که ولو به نیّت رجاء در مکان‌هاي ديگر معتکف شده‌اند قرار می‌دهد، منتهی در روایت ذکر نکرده 60 نوع رحمت چیست؟ آیا می‌شود گفت زدودن جهل، کذب، حسد، غرور و رذائل نفسانی است که انسان گاهی اوقات یک عمر نمی‌تواند آنها را از خود دور کند.
آیت الله فاضل گفت: وقتی خدا می‌خواهد به یک معتکف توجه کند به کسی که آمده فارغ از تمام مشغله‌هاي دنيوي در خانه‌اش نشسته، اگر فردي پُشت درب خانه کسی بنشیند صاحب خانه حیا می‌کند جواب او را ندهد، حال اگر آن فرد بیاید درون خانه او متحصن شود، حتماً جواب خواهد شنيد؛ اعتکاف تحصن در خانه خداست، معنای اعتکاف این است که خدایا من همه ارزش‌ها و همه حقیقت و هر چه خیر و خوبی است را فقط در تو می‌بینم.
وی افزود: انسان وقتي به خانه‌ای می‌رود قبل از هر چیز دنبال صاحب خانه می‌گردد، در اعتکاف صاحب خانه را پیدا کنید، در این دنیای پر از مشغله و مادّیات و آلودگی‌ها و بدبختی‌ها چه زمانی می توانید سراغ خدا را بگیرید؟ رحمت بزرگ خدا بر شما معتکفین این است که در اينجا خدا خودش را به شما نشان می‌دهد، و خدا را به چشم دل مي‌بينيد و احساس می‌کنید.
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار داشت: دیدن با چشم معمولی یک امر حیوانی است اين دیدن باطنی است و آدم خدا را در وجود خود احساس می‌کند، شب زنده‌داری که می‌کنید اشکی که از شما جاری می‌شود، لذتی که در حال اعتکاف از نماز و قرائت قرآن می‌برید، این لذت با لذت‌های دیگر حتي لذت حضور در مساجد و نمازهای دیگر مگر قابل مقایسه است؟
وی ادامه داد: علاوه بر احکام اعتکاف که مراعات می‌کنید، نسبت به آداب اعتکاف هم دقت داشته باشید، در احادیث و روایات بخشی راجع به احکام اعتکاف آمده که معتکف باید چکار کند؟ بسیاری از آنچه که بر حاجيان در حال احرام حرام می‌شود برای شما هم حرام می‌شود، ولی غیر از این احکام حدود 23 عنوان به عنوان آداب اعتکاف مطرح است.
استاد حوزه ابراز داشت: سخن نگفتن راجع به امور دنیا و کم حرف زدن، آثارش عجيب است، حتماً عنایت دارید که در اعتکاف کم حرف بزنید، صحبتهای معمولی را رها کنید چون در محضر خاص خدا قرار گرفته‌ايد و خدا می‌خواهد شما را مورد عنایت قرار دهید؛ در مورد خودتان بیشتر فکر کنید، زیاد قرآن خواندن، زیاد نماز خواندن، خصوصاً نمازهای قضا، انجام آداب اعتکاف برای معتکف یک حال دیگری ایجاد می‌کند.
وی عنوان کرد: یکی از آداب اعتکاف که به آن بسیار توجه شده ذکر خداست، من اين عبارت را در بعضی از روایات اعتکاف ديدم که مي‌فرمايد: «یلزم المعتکف مکانه»؛ معتکف در جاي خود بماند، اینجا و آنجا نرود.
البته برداشت بنده این است ممکن است بعضی از بزرگان که اهل نظرند بگویند یعنی از مسجد و محل اعتکافش نباید خارج شود، ولی می‌شود چنين معنا کرد که معتکف همان جایی که نشست بنشیند و فقط برای ضرورت برود و برگردد، اينکه نیم ساعت اینجا بنشیند و بعد برود در آن حلقه صحبت کند و سپس به جای دیگر برای صحبت برود، این از دست دادن فضيلت و حقیقت اعتکاف است، حالا سرّش چیست، خدا می‌داند.
عضو جامعه مدرسین خاطرنشان کرد: یک جهتش این است که معتکف باید فرض کند که هیچ کس در اطرافش نیست و فقط با خدا خلوت کند. البته کار مشکلی است گاهی اوقات چند تا رفیق مي‌گويند با هم برویم معتکف شویم، البته از یک جهاتی خوب است چون انسان است و انس می‌خواهد ولی آنچه که از روایات استفاده مي‌شود این است که معتکف فرض کند کسی در کنار او نیست.
وی با طرح این سؤال که آیا اعتکاف یک عبادت اجتماعی است؟ اضافه کرد: آیا می‌شود بگوئیم از این اعتکاف یک جریان اجتماعی درست کنیم؟ ما که هر چه روایات و آیات را می‌بینیم هیچ بو و اثری از این قضیه نیست، بلکه درست عکس این قضیه است.
آیت الله فاضل گفت: اینکه عرض می‌کنم چون امشب در تلویزیون دیدم یک روحانی بزرگواری گفت اعتکاف جنبه اجتماعی دارد، خير اعتکاف فقط جنبه شخصی دارد، البته هر شخصی اگر صالح شود می‌تواند یک امتی را نورافشانی کند، بین روحانی و غیر روحانی، طلبه و غیر طلبه هم فرق نمی‌کند. قدیم در محله‌هاي همین قُم، هنگام صبح بعضی از بازاری‌ها را مي‌ديديم که از خانه بیرون می‌آمدند و زبانشان به ذکر خدا گويا بود، انسان از ادب و اخلاق آنها لذت می‌برد.
وی افزود: اعتکاف انسان‌ساز است و این انسان ساخته شده اجتماع ساز است ولی اين حرف غیر از این است که بگوئیم اعتکاف یک حرکت اجتماعی است، اصلاً در این روایت که مي‌فرمايد «معتکف یلزم مکانه» فقط همان جايی که آمد نشست همان جا بنشیند و جایی نرود، با کسی حرف نزند، با کناری‌اش حرف نزند، در شبانه روز کم بخوابد، امام صادق یا امام باقر(علیهما السلام) در روایتی می‌فرماید معتکف وقتی کم بخوابد آثار عجیبی بر اعتکافش بار می‌شود. این سه شب و روز از صاحب خانه بخواهيد که کمک‌تان کند. وسوسه‌ها و شیطان را از انسان دور کند و ایمانش را قوی گرداند.
استاد حوزه اظهار داشت: شما براي اعتکاف آمده‌ايد اينجا ایمانتان را محکم کنید، باید از خدا ملتمسانه بخواهیم که عمر ما در حال تمام شدن است، ما ایمان به تو داریم، ولی وزن ایمان ما چقدر است؟ اگر روزی بگویند ثروت و مقام یا ایمان؟ من کدام را اختیار می‌کنم؟ ما در ايمان خیلی ضعیف هستیم، رودربایستی هم نداریم، یک حادثه در این کشور اتفاق می‌افتد حب و بغض‌ها شروع می‌شود و ایمان کنار می‌رود.
وی ادامه داد: اگر ایمان در میدان باشد که دعوا و نزاع در کار نیست، ایمان روز به روز باید در من و شما زیاد شود. شیعه افتخار دارد پیشوایی همانند امام علی(ع) دارد، وقتی سیزده رجب می‌شود ما جشن که می‌گیریم، از خدا چه بخواهيم؟ بگوييم خدایا گوشه‌ای از ایمان امیرالمؤمنین را به ما بده. وقتی عيد مبعث و موالید شعبان مي‌رسد بزرگترین دعای ما باید تقويت ايمان باشد.
آیت الله فاضل لنکرانی ابراز داشت: معتکف وقتی روز آخر از اعتکاف بیرون می‌رود ببیند دنیا را می‌تواند زیر پا بگذارد و له کند یا نه؟ اگر به او گفتند این همه اعتبارات دنیوی و مال و ثروت و زن و بچه را می‌خواهی یا خدا را؟ هر چند چنین چیزی اصلاً نمی‌شود، چون دین ما دین یک بُعدی نیست، ولی در مقام ترجیح کدام را ترجیح می‌دهد؟ این علامت آثار اعتکاف است.
وی عنون کرد: اعتکاف بهترین راه برای این است که انسان خود را از هر چیز غیر از خدا خالی کند و عبادتی خالصانه برای خدا انجام بدهد، غیر از اینکه خودش عبادت است عباداتی هم در درون آن انجام می‌شود.
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار خاطرنشان کرد: خدا می‌فرماید اگر فقط برای من عبادت کردی من قلب تو را پر از خوف خودم می‌کنم، بعد در مقابل مي‌فرمايد اگر قلب خودت را فارغ برای من قرار ندادي و خالصانه عبادت نکردي قلب تو را پر از دنیاطلبی می‌کنم تا هر روز دنبال یک چیزی از امور دنیا باشی و سیر هم نشوی، هر حاجتی هم داشته باشی به تو نمی‌دهم، اعتکاف این نتیجه را باید داشته باشد.
وی اضافه کرد: بايد تمرین باشد در اینکه انسان قلب خودش را پر از معرفت خدا و خالی از غیر خدا کند، اين تربیت نفس است، صدها استاد اخلاق و صدها عارف که برای شما صحبت کنند اندازه‌اش به قدر این دو سه روزه اعتکاف نیست، آثارش خیلی عجیب است؛ انبیا، اولیا، ائمه هدي، امیرالمؤمنین، امام مجتبی و امام حسین(عليهم السلام) همه اعتکاف داشتند. معلوم می‌شود یک اسراری در آن است که ما خبر نداريم.
استاد حوزه گفت: بنابراين آداب اعتکاف را رعایت کنید، وقتی در اعتکاف قرآن می‌خوانید چون قرآن سخن خدا با انسان است باید طور دیگری برای شما معنا داشته باشد و از خواندن آن و همین طور از نمازها و ذکرهاي آن لذت ببرید./1323/پ۲۰۲/ص