آن "اسم" جایش اینجا نیست

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، حشر و نشر ما با احادیث و روایات و آیات و اسماء مقدس از کودکی در نهاد ما وجود داشته است. گونه های مختلف ابراز ارادت به ساحت مقدس اهل بیت علیهم السلام در ایام ولادت ها و شهادت های ایشان و چه غیر آن همیشه عیان است.

علاوه بر ابراز علاقه و محبت به اهل بیت عصمت علیهم السلام در قالب زبان و بیان و همدردی گفتاری و رفتاری با ایشان، محبین و شیعیان حتی به صورت غیرزبانی و در قالب تصویر، نام و یا القاب ایشان، یاد مقدسشان را زنده نگه می دارند.

زنده نگه داشتن یاد و جایگاه این خاندان کرامت، همواره مورد توجه است تا جایی که حتی با ابزارهای جدید نیز تنها، قالب تغییر کرده و ارادت همچنان باقی مانده است. مثلا در ایام محرم، شابلون هایی با نام مطهر اهل بیت علیهم السلام برای درج روی شیشه خودروها و یا موتور سیکلت ها، بنر در سطح شهر، بسته های فرهنگی مزین به نام متبرک ائمه هدی علیهم السلام و مانند آن نشان از ارادت به خاندانی است که همه ما ریزه خوار خوان کرمشان هستیم.

اما در این نوشتار می خواهیم بررسی کنیم که آیا ما در کنار ابراز ارادت، همه جوانب احترام را می شناسیم؟ آیا احکام استفاده از این اسماء مقدس در زندگی روزمره خود را یاد گرفته ایم؟ آیا توانسته ایم جایگاه و زنده نگه داشتن این نام را در قالب های جدید آن رعایت کنیم؟‌این نوشتار سعی دارد تا بررسی هرچند جزئی در این باره به صورت کاربردی ارائه دهد.

طبق فتوای اکثریت مراجع تقلید مس بدون اسماء مقدس و اهل بیت علیهم السلام جایز نیست و دارای احتیاط است. با این فتاوا مشخص می شود که دست زدن بدون وضو محل اشکال است چه برسد جای‌گذاری این اسما در مکان هایی که باعث هتک آن می شود.

چندسال است که در ایام مهم مذهبی، استفاده از اسامی مقدس اهل بیت علیهم السلام روی خودروها، سردرب مغازه ها و یا روی بنرها استفاده می شود؛ اما دقت در استفاده و حفظ حرمت آن بعضا مورد توجه قرار نمی گیرد.

به عنوان مثالی که خودم شاهد آن بودم، شخصی برای تعویض شیشه جلوی ماشینش که با ضربه ترک خورده بود به شیشه فروشی مراجعه کرد، از قضا روی شیشه خودرو، آیه شریفه «و ان یکاد» حک شده بود. برای درآوردن شیشه می بایست پلاستیک دور شیشه خارج و سپس با ضربه ای شیشه را درآورد. آقایی که مسئول درآوردن شیشه بود با پا به گوشه شیشه از داخل ماشین برای خارج کردن شیشه فشار می آورد که پای او دقیقا – البته با نهایت دقت از طرف او – زیر آیه شریفه قرار می گرفت و البته چاره دیگری هم نداشت. وقتی شیشه را جدا کرد کنار یک درخت در کنار جوی آبی که وضعیت مناسبی نداشت گذاشت. از همه اینها بگذریم که خود باعث هتک حرمت هرچند ناخواسته گردید باید گفت که این شیشه ها بعد از جداسازی، دوباره خورد شده و ذوب می گردند و حال تکلیف این آیه شریفه درج شده روی آن چه می شود؟‌ از فروشنده شیشه پرسیدم گفت این موارد زیاد اتفاق می افتد چه کنیم؟!

این تنها یک نمونه بود و موارد زیادی شبیه به این وجود دارد که می توان به درج نام مبارک یاحسین شهید (علیه السلام) بر روی سپر برخی ماشین‌ها، روی گلگیر برخی موتورها و کنار باک برخی خودروهای باربر اشاره کرد.

البته قطعا این اشخاص به دلیل تبرک جستن خود و اشیای مورد استفاده پیرامون خود این کار را انجام می‌دهند و قصدی برای توهین ندارند که اگر این گونه باشد؛ قطعا کار بسیار زشتی می‌بود؛ ولی باید آگاه سازی برای ایشان نیز انجام پذیرد تا حرمت این اسامی حفظ شود.

قضیه به اینجا ختم نمی شود و این بار فقط روی دوش مردم نیست بلکه حتی برخی مسئولین نیز بعضا کم توجهی به این مقوله دارند، مثلا استفاده از نام مبارک اهل بیت علیهم روی دیوارهای شهر به صورت شابلون و عدم امحای صحیح آن، استفاده از اسامی جلاله روی تبلیغات انتخاباتی و یا ایام مهم مذهبی و ملی که عمدتا در شلوغی جمعیت، زیر دست و پا مانده باعث هتک حرمت می شود.

باز قصه ادامه دارد، این بار در درج اسامی مبارک جلاله و ائمه علیهم السلام که روی میادین، خیابان ها و کوچه ها است و فروشندگانی که برای تبلیغ کالای خود و آدرس دادن به مشتریان از آنها بر روی بسته های پلاستیکی که عمدتا دور انداخته می شوند و یا در مکان هایی که باعث هتک شدن حرمت اسامی می شود استفاده می کنند.

راهکارهایی برای جلوگیری از این اتفاق و البته از آن طرف برای زنده نگه داشتن نام خاندان طهارت علیهم السلام وجود دارد که باید هر کدام از محبان اهل بیت با درنظر گرفتن همه ابعاد از اسامی آن بزرگواران استفاده کنند.

می توان برای درج اسامی مقدس و یا آیات شریفه بر روی ماشین ها به جای استفاده در فضای بیرون خودروها، از فضای داخلی استفاده کرد و در مکان هایی که احتمال هتک شدن حرمت این اسامی و آیات می شود، مانند روی شیشه، گوشه و کنار خودرو، جاهایی که دست انسان زیاد با آن مکان برخورد می کند نظیر درب داشبورد یا فرمان، خودداری شود.

می توان آنها را به صورت آویز به آینه آویزان کرد و از چسباندن اسامی روی جاهایی که بی احترامی صورت می گیرد، اجتناب کنیم.

پرچم مقدس کشورمان دارای اسامی جلاله خداوند است که برخی از آن در جاهای نامناسب مانند پلاک خودرو استفاده می کنند. هم از مسئولین امر یعنی نیروی انتظامی و هم مردم عزیز درخواست می شود تا از درج آرم پرچم روی پلاک خودداری کنند.

نکته آخر اینکه فرهنگ اسلامی و ایرانی آن قدر غنی است که همه جوانب در آن رعایت می شود؛ اما برخی اوقات با عدم دقت ما همراه است و قطعا با همیاری و آگاهی بخشیدن می توانیم فرهنگ کشورمان را زنده نگه داریم.

به امید ظهور... /829/ی۷۰۳/س

محمدمهدی مرادی، پژوهشگر حوزه علمیه قم