گام سوم کاهش تعهدات ضروری، اما ناکافی

به گزارش خبرگزاری رسا، بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی، امروز (شنبه) جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجامی را در نشستی خبری اعلام می‌کند.

پنجشنبه 14 شهریور- فرصت 60 روزه دوم ایران به طرف‌های باقیمانده در برجام پایان یافت. بر همین اساس روحانی هفته گذشته اعلام کرد که گام سوم از (جمعه، 15 شهریور) برداشته می‌شود.

رئیس‌جمهور با‌ اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه کاهش تعهدات در گام سوم، اظهار داشت: در گام سوم سازمان انرژی اتمی‌موظف است در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه نیاز فنی کشور است، بلافاصله شروع کند و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مدنظر بوده را کنار بگذارد و شاهد گسترش در حوزه تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژهای جدید و هر آنچه که برای غنی‌سازی نیاز داریم را سازمان انرژی انجام دهد و شاهد سرعت عمل در این زمینه باشیم.

جمهوری اسلامی ایران بر اساس بیانیه 18 اردیبهشت شورای عالی امنیت ملی در توقف برخی تعهدات برجامی در 120 روز گذشته، اقداماتی را در قالب گام‌های اول و دوم صورت داد. در گام اول ایران از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده 3/67 درصد عبور کرد و در پایان این گام و زمان ورود به گام دوم (۱۶ تیر ماه) نیز عنوان شد که ایران از این به بعد سقف غنی‌سازی 3/67 درصد را رعایت نمی‌کند و یک روز بعد هم بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی‌خبر داد که سقف اورانیوم غنی شده ایران به 4/5 درصد رسیده است.

گرچه بدعهدی و احراز مجدد ناتوانی اروپایی‌ها در عمل به تعهدات برجامی ایجاب می‌کرد، دولتمردان ما گام سوم کاهش تعهدات از سوی ایران را محکم‌تر بردارند، اما همین اقدام هم زنجیر برجام را از پای تحقیق و توسعه هسته‌ای باز کرد.

برجام ۲۱ مورد محدودیت در تحقیق و توسعه و ساخت وساز سانتریفیوژها برای ایران ایجاد کرده است. یکی از محدودیت‌های مذکور، محدود شدن تحقیق و توسعه صرفاً به تأسیسات هسته‌ای نطنز به مدت ۱۵ سال است.
ممنوعیت هر نوع فعالیت تحقیق و توسعه بر روی مواد شکاف‌پذیر در فردو به مدت ۱۵ سال، ممنوعیت ورود حاصل تحقیق و توسعه غنی‌سازی به چرخه تولید به مدت ۱۰ سال، محدودیت (مادام‌العمر) بازفرآوری سوخت مصرف شده و تحقیق و توسعه باز فرآوری به مدت ۱۵ سال و بدون قصد ادامه آن از جمله محدودیت‌های ذکر شده در حوزه تحقیق و توسعه در متن برجام است.

عبور از خط قرمز!

برخی دولتمردان و همچنین فعالین مدعی اصلاحات بارها ادعا کرده‌اند که تمام جزییات برجام زیر نظر رهبری انجام شده است. ادعای مضحکی که هیچ نسبتی با واقعیت ندارد.

گام سوم ضرب‌الاجل برجامی و لغو محدودیت‌های تحقیق و توسعه، تنها یکی از مصادیق در رد این ادعا است.

در بند هفتم نامه رهبر معظم انقلاب خطاب به رئیس‌جمهور در مهر 94- معروف به شروط 9گانه- آمده است: «سازمان انرژي اتمي، ‌تحقيق و توسعه در ابعاد مختلف را در مقام اجرا به‌گونه‌اي ساماندهي كند كه در پايان دوره‌ 8 ساله هيچ كمبود فناوري براي ايجاد غني‌سازي مورد قبول در برجام وجود نداشته باشد.»

ایشان پیش از نامه نیز این شرط را مکرر بیان فرموده بودند. برای نمونه در دوم تیرماه 94 فرمودند:«ادامه کار تحقیق و توسعه و ساخت وساز در زمان محدودیت در همین مدّتِ محدودیّت هم که ما قبول می‌کنیم، کار تحقیق و توسعه و ساخت وساز باید ادامه‌ پیدا کند، که این هم از جمله‌ خطوط ‌قرمزى است که مسئولین محترم روى آن تکیه کردند؛ گفتند ما حاضر نیستیم از تحقیق و توسعه دست برداریم؛ حق با اینها است.

در طول این سال‌هاى محدودیّت هم، بایست ‌تحقیق ‌و توسعه ‌ادامه ‌داشته ‌باشد. آنها حرف دیگرى می‌زنند؛ آنها می‌گویند شما ده سال دوازده سال یا بیشتر هیچ کارى نکنید، بعد از آن شروع کنید به تولید، شروع کنید به ساخت! که این حرف زور مضاعفى است، حرف ‌غلط ‌مضاعفى‌است». اما اکنون گام سوم ضرب‌الاجل برجامی نشان می‌دهد که دولت محدودیت تحقیق و توسعه را در این مدت و در متن برجام پذیرفته‌ است!

این یعنی ما درحال حاضر در حال کاهش تعهداتی هستیم که روی خروج از خطوط قرمزمان بستیم؛ نه تعهدات قانونی‌ مان!

فراتر از «روی کاغذ»

مقامات ارشد دولت رسما اعلام کرده‌اند که محدودیت‌های تحقیق و توسعه در گام سوم لغو می‌شود. این اقدام، زنجیر برجام را از پای تحقیق و توسعه هسته‌ای باز می‌کند، اما به شرط آنکه این سیاست اعلامی، به مرحله اقدام نیز برسد و رنگ و بوی اقدام عملی به خود بگیرد.

در حقیقت تا زمانی‌که سیاست‌های اعلامی‌دولت در ضرب‌الاجل برجامی، به سیاست‌های اعمالی مبدل نشود، مثمرثمر و تأثیرگذار نخواهد بود.

نامه به موگرینی

سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان روز پنجشنبه ۱۴ شهریور با ارسال نامه‌ای خطاب به خانم موگرینی نماینده عالی سیاست خارجی و دفاعی اتحادیه اروپا اعلام کرد به دلیل تبعات ناشی از خروج آمریکا از برجام و تحمیل مجدد تحریم‌های آن کشور، و ناتوانی سه کشور اروپایی به اجرای تعهدات خود در برجام و در بیانیه‌های کمیسیون مشترک، جمهوری اسلامی ایران از روز پنجشنبه تمامی تعهدات خود در برجام در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای را متوقف می‌کند.

موسوی افزود: در این نامه تأکید شده است که این اقدام دقیقاً در راستای حقوق ایران در برجام و به‌ویژه بر مبنای پاراگراف ۳۶ آن بوده و در پاسخ به نقض گسترده و مستمر برجام طی ۱۶ ماه گذشته صورت می‌گیرد. جزئیات فنی و عملیاتی توقف تعهدات ایران در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای متعاقبا به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌خواهد رسید.

به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، در پایان نامه وزیر امور خارجه کشورمان تأکید شده است که جمهوری اسلامی ایران به منظور نشان دادن حسن نیت خود، آمادگی دارد به گفت‌وگو با طرف‌های باقی مانده در برجام در تمامی سطوح ادامه داده و در صورت عمل طرف‌های مقابل به کلیه تعهدات خود در برجام، مجدداً به اجرای کامل برجام برگشت کند.

واکنش گستاخانه اروپا

اتحادیه اروپا در واکنش به گام سوم برجامی ایران، در بیانیه‌ای گستاخانه از تهران خواست تا مجدداًً به تعهداتش ذیل برجام بازگردد.

وزارت خارجه انگلیس نیز در بیانیه‌ای به سومین گام ایران برای کاستن از تعهدات خود در برجام واکنش نشان داد.
در بخشی از این بیانیه گستاخانه آمده است: گام سوم ایران برای فاصله گرفتن از تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای به خصوص در زمانی که ما و همکاران اروپایی‌مان سخت در تلاش برای کاستن از تنش‌ها با ایران هستیم، ناامید‌کننده است.

انگلیس در بیانیه مذکور سطح مطالبات مورد انتظار ایران از برجام را به «کاستن از تنش‌ها» تقلیل داده است. این در حالی است که مطالبه اصلی ایران، اجرای تعهدات برجامی توسط طرف اروپایی است.

همچنین وزارت امور خارجه فرانسه در واکنش به گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد: باید از هرگونه اقدامی که سیگنال منفی ارسال می‌کند خودداری شود.دولت آلمان نیز در بیانیه‌ای گستاخانه از ایران خواست که به مسیر قبلی تعهدات خود نسبت به برجام برگردد تا از پیچیده‌ترشدن اوضاع جلوگیری شود.

واکنش آمریکا و رژیم صهیونیستی یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز به تصمیم ایران برای برداشتن سومین گام خود جهت کاستن از تعهداتش در برجام واکنش نشان داد.سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با الجزیره مدعی شد که تصمیم ایران، «تلاش برای باج‌خواهی از جامعه بین‌الملل» است.

این سخنگو در بخش دیگری از سخنانش مدعی شد که ایران گام سوم در جهت کاستن از تعهداتش ذیل برجام را برای به دست آوردن امتیاز در مذاکره برداشته است. همچنین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در واکنش به گام سوم ایران در جهت کاهش تعهد به توافق هسته‌ای، گفت باید به جای گفت‌وگو با ایران، به سمت تشدید فشار به تهران حرکت کرد.

تقلای ترامپ برای نمایش مذاکره

یک منبع آگاه در دولت آمریکا مدعی شده است که واشنگتن پیشنهاد داده که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با همتای ایرانی در حاشیه نشست آتی مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار و مذاکره کند.خبرگزاری کیودو ژاپن گزارش کرد، این منبع آگاه مدعی است که پیشنهاد مذاکره واشنگتن به تهران از طریق کشورهایی چون فرانسه به تهران اعلام شده و تهران تاکنون پاسخ این پیشنهاد را نداده است.

همچنین مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا مدعی شد: به‌نظر می‌رسد ایران به تدریج در حال رسیدن به نقطه‌ای است که می‌توانیم با یکدیگر مذاکره کنیم.برایان هوک، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران نیز مدعی شد که توافق برجام به ایران اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌دهد و باید به جای آن، توافق جدیدی حاصل شود.همزمان با تقلای ترامپ برای نمایش مذاکره، پایگاه خبری نیوز1 آمریکا در گزارشی نوشت: کاخ سفید اعلام کرد که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور این کشور در گفت‌وگوی تلفنی با امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه به وی تأکید کرده است که رفع تحریم‌ها علیه ایران در دستور کار قرار ندارد.

رئیس‌جمهور آمریکا به امانوئل ماکرون که اخیرا تمرکز زیادی روی مسئله ایران و برجام داشته تأکید کرده است که تحریم‌ها علیه ایران را تعلیق نخواهد کرد.مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا پنجشنبه هفته گذشته در دفتر بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس با وی دیدار کرد. مایکل ویلنر، خبرنگار روزنامه آمریکایی «مک‌کلاچی» گفته مایک پنس در این دیدار به دنبال مجاب کردن انگلیس برای احیای تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت علیه ایران، در صورت توسعه برنامه غنی‌سازی از سوی تهران است.

لازم به ذکر است که آمریکا در روزهای گذشته تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کرد.گفتنی است، مذاکره از نگاه آمریکا صرفا وسیله‌ای برای چیدن محصول فشارها است و نشستن پشت میز مذاکره با آمریکایی‌ها یعنی نقد کردن همان مواردی که با فشار زمینه تحقق آن را فراهم کرده‌اند.

قرار نیست به ایران لطف کنید

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه درباره اعلام گام سوم از سوی ایران و بیانیه فرانسه در این خصوص گفت: اروپایی‌ها باید به این نتیجه برسند که اگر بخواهند بروند از آمریکا برای اجرای تعهداتشان اجازه بگیرند آمریکا هیچ وقت آن اجازه را به آنها نخواهد داد. شما چه توقعی دارید دولت کنونی آمریکا که سیاست خود را فشار حداکثری گذاشته به شما اجازه بدهد که این فشار را کم کنید. حتما این کار را نخواهد کرد.

ظریف خطاب به اروپا عنوان کرد: شما نمی‌خواهید به ایران امتیازی بدهید، شما قرار نیست به ایران لطفی کنید، شما قرار است تعهداتتان را انجام دهید. این تعهدات نه وابسته به آمریکا و نه وابسته به اجازه آمریکاست. اروپایی‌ها تعهداتی را در قالب برجام داده‌اند، بند 3 ضمیمه 2 برجام نشان می‌دهد که این تعهدات، حتی صدور قوانین هم نیست، بلکه اجرای قوانین و نتیجه اجرای قوانین است.وی ادامه داد: لذا اروپایی‌ها در اجرای تعهداتشان که ارتباطی هم با اقدامات آمریکا ندارد، تخلف کرده‌اند.وزیر امور خارجه همچنین در حساب شخصی خود نوشت:‌ تروریسم اقتصادی آمریکا مردم عادی را هدف گرفته است.

مجله ‌اشپیگل گزارش داد که یک دیپلمات آلمانی به‌عنوان رئیس سازوکار مالی اتحادیه اروپا با ایران موسوم به اینستکس انتخاب شده است. در ادامه گزارش آمده است: به دنبال رایزنی‌های «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان با دیگر شرکای اروپایی، میشائیل باک، 66 ساله، و سفیر پیشین برلین در کشورهای کلمبیا، مصر و سوئد به‌عنوان رئیس سازوکار تجاری مالی بین اتحادیه اروپا با ایران موسوم به اینستکس انتخاب شده است./1360/د101/ب1