پرداخت غیرحرفه‌ای به حوزه خبر از معضلات اطلاع رسانی در شبکه‌های اجتماعی

به گزارش خبرگزاري رسا، برنامه " انعکاس " با موضوع فضای مجازی و جریان سازی خبری و با حضور محمد کربلایی کارشناس فضای مجازی و محمد فیروزی روزنامه نگار، انتظاری مدیرعامل خبرفوری و سعیدی ادمین شبکه اجتماعی خبرگزاری فارس از شبکه رادیویی گفت و گو پخش شد.

کربلایی در مصاحبه با رادیو گفت و گو بیان داشت: ما وارد دنیای جدیدی به نام فضای مجازی شدیم که همچون دوران جنینی اطلاعات کافی از بسیاری موضوعات نداریم و متاسفانه دچار سردرگمی شده ایم.

کارشناس فضای مجازی با طرح سوالاتی مطرح کرد: ما در زمینه دارو و یا فروش نفت تحریم هستیم اما چرا زمانی که به اینترنت می رسد کسی ما را تحریم نمی کند؟! این یک سوال جدی است که چرا ما در همه حوزه ها به جز اینترنت باید تحریم شویم؟ پاسخ مشخص است؛ منفعت های دشمن از این طریق سرازیر می شود.

وی همچنین اظهار داشت: متاسفانه کاربران غیرحرفه ای به دلیل عدم اطلاع از شبکه های اجتماعی، وارد دام هایی می شوند.

کربلایی پیام ها در شبکه های اجتماعی را به سه دسته خبربیاری، خبرنگاری و خبرسازی تقسیم کرد و گفت: کار خبرسازی متفاوت از دو کار قبلی است اما متاسفانه غیرحرفه ای ها تحت عنوان خبربیار و با نقاب خبرساز فعالیت می کنند و این، بزرگ ترین مشکل شبکه اجتماعی است.

کارشناس فضای مجازی ادامه داد: هر کسی می تواند وقوع یک حادثه و یا فساد را خبر دهد اما تحلیل کردن فقط کار متخصصان و کارشناسان است و متاسفانه هر فردی در زمینه های مختلف اظهار نظر و بعضاً جریان سازی می کند.

وی با بیان اینکه متاسفانه جریان های خبر بیار در حال تبدیل شدن به جریان های خبرساز هستند گفت: خبرنگار علاوه بر اینکه باید به دو حوزه جریان یابی و جریان سازی خبر مسلط باشد باید خنثی سازی خبر را هم بداند.

کربلایی یادآور شد: BBC فقط 20 درصد به اصل خبر می پردازد و 30 درصد نظر کارشناسان خود را ارائه می دهد و 50 درصد مابقی را به گذشته ارجاع داده و تحلیل می کند.

کارشناس فضای مجازی هر فرد را یک رسانه دانست و افزود: گاهی کسی اخبار منزلش را به دیگری انتقال می دهد، این هم نوعی رسانه است اما برای یک موضوع کشوری و بین المللی باید تیم های تخصصی ورود کنند.

وی با بیان اینکه هیچ رسانه ای بی طرف نیست گفت: به عنوان مثالBBC و VOA محض رضای خدا علیه کشور ما خبرسازی نمی کنند، این مسئله باید برای مخاطبان شبکه های اجتماعی و مردم روشن شود.

در ادامه برنامه "انعکاس" رادیو گفت و گو، فیروزی روزنامه نگار با اشاره به تعبیر مک لوهان از رسانه به عنوان پیام گفت: فضای مجازی شکل جدیدی از پیام و رسانه را تولید کرده اما این دلیل بر جا ماندن رسانه های بزرگ نیست.

وی افزود: در حال حاضر یک فضای عمومی جدیدی شکل گرفته که رسانه های بزرگ و شهروندان در آن بازیگری می کنند. بسیاری از رسانه های بزرگ و اصلی کشور در فضای مجازی حضور دارند اما در نقطه مقابل شهروندانی به عنوان بازیگر ورود کردند و اینجاست که بحث جریان سازی خبری موضوعیت پیدا می کند.

فیروزی با بیان اینکه امروز فقط رسانه ها مرجع نیستند و شهروندان نیز مرجعیت پیدا کرده اند گفت: گاهی این مرجعیت را قهرمانان و سلبریتی شکل می دهند و گاهی هم در اثر وقوع حوادث ایجاد می شود.

این روزنامه نگار فضای مجازی را نیازمند سیاست گذاری دانست و مطرح کرد: رسانه ها خود را در این فضا تطبیق می دهند و از موسسات رسانه ای تغذیه می شوند.

وی همچنین فضای مجازی را نیازمند رفتار حرفه ای رسانه ها دانست و افزود: رسانه های با هویت و اعتبار در فضای مجازی برای منتشر کردن اخبار، نیازمند یک ادبیات خاص و اعتمادسازی هستند.

فیروزی همچنین مطرح کرد: یک خبرگزاری و روزنامه بین المللی در فضای مجازی و حتی سایت رسمی خود خبرها را بر اساس قواعد حرفه ای منتشر می کند و اصل بر حرفه ای گرایی است اما موسسات رسانه ای ما گاهی به دل یک ماجرا می روند و جریان سازی هم می کنند و در عین حال به اعتماد اجتماعی نیز لطمه می زنند.

این روزنامه نگار با تأکید بر اینکه رسانه در شرایط فعلی باید جایگاه خود را پیدا کند گفت: سازمان های رسانه ای بر اساس اخلاق و مسئولیت اجتماعی و متناسب با توانمندی خود در فضای جدید نقش آفرینی کنند.

انتظاری در ابتدای این برنامه با اشاره به جریان اطلاعات در عصر کنونی اظهار کرد: ما وارد عصر جدیدی از رسانه شدیم که رسانه های بزرگ مرجعیت خود را از دست داده و نسبت به گذشته کمتر مورد توجه هستند و در ازای آن هریک از مخاطبان و شهروندان می توانند در فرآیند اطلاع رسانی نقش آفرینی کنند.

مدیرعامل خبر فوری افزود: ما این فضا را به مدت طولانی انکار و تصور کردیم اگر اعتبار آن را نادیده بگیریم مشکل حل می شود درصورتیکه باید از سالها قبل برای شناخت این فضا اقدام می کردیم تا اگر کسی فیلمی منتشر می کند قادر به تایید اصالت و یا عدم اصالت آن نیز باشد.

وی ایجاد کاستی ها و خلأها در هر یک از تغییرات پارادایمی در حوزه رسانه را ناشی از به رسمیت نشاختن فضای جدید دانست.

انتظاری همچنین مطرح کرد: ما با فضا و فرصت های فوق العاده ای مواجهیم که همزمان تهدیدات جدی را نیز به همراه دارند لذا روزنامه نگاران و خبرنگاران حرفه ای باید فضای مجازی را به رسمیت شناخته و برای تشخیص خبرهای درست از نادرست با هم متحد شوند.

مدیرعامل خبر فوری اظهار داشت: اگر مدیریت فضای مجازی را به دست دولت و قوانین بسپاریم احتمالاً فرصت کمی برای مدیریت این فضا خواهیم داشت اما هر چه خبرنگاران و اهالی مطبوعات کنترل بیشتری داشته باشند آینده بهتری پیش رویمان خواهد بود.

وی یادآور شد: همانطور که سابقاً شب نامه های بدون مجوز در کنار روزنامه های اصیل، منتشر می شدند در حال حاضر نیز بسیاری از صفحات، سایتها و کانالها بدون شناسه و با هویت جعلی تولید محتوا می کنند لذا شاید بتوان از نسخه ها و تجربیات قبلی برای حل این مشکل استفاده کرد.

انتظاری گفت: فضای مجازی ممکن است فاقد تحریریه های نخبه گرایی رسانه های گذشته باشد اما عملاً به اندازه مخاطبان خود تحریریه دارد چراکه همه مخاطبان در رسانه های جدید به منبع و نیروی انسانی برای تولید پیام و محتوا تبدیل می شوند.

مدیرعامل خبر فوری با تأکید بر لزوم شناخت ذائقه و فضای منبع انسانی در کنار تولید محتوا بیان کرد: ما باید با مخاطبان به یک تعامل برسیم چراکه آنها به جزئی از فضای و فرآیند تولید محتوا تبدیل شده اند.

وی همچنین با بیان اینکه تعریف خبرنگار و حرفه ای بودن متناسب با همه تعاریف تغییر کرده است، گفت: در حال حاضر حرفه ای بودن در دریچه برقراری تعامل با مخاطب تعریف می شود.

انتظاری فضای شبکه های اجتماعی را به شهر و یا میدان بزرگی توصیف کرد و گفت: در این شهر همه حرف یکدیگر را می شنوند و با هم گفتگو می کنند اما ما از مردم عادی کمتر خبرسازی می بینیم تا رسانه ها.

مدیرعامل خبر فوری بیان داشت: همانطور که خبرها در فضای مجازی به سرعت منتشر می شوند برخی از آنها هم به سرعت تکذیب می شوند بنابراین شبکه های اجتماعی در این قضیه وضعیت بهتری از رسانه ها دارند ضمن اینکه فضای شبکه های اجتماعی بسیاری از رسانه ها را پاسخگوتر کرده است، بسیاری از مقامات و مسئولان خودشان خبر دروغین می دادند و چند روز بعد خبر دیگری منتشر می شد لذا شبکه های اجتماعی می توانند این فضا را زیر سوال ببرند.

انتظاری گفت: اگر بپذیریم هر فرد یک رسانه است آنگاه تعارض ایجاد کردن و دوگانه سازی بین شبکه های اجتماعی و رسانه ای بی معناست.

دوستی در این برنامه اظهار کرد: شبکه های اجتماعی در وهله نخست مختص خبر نبودند بطوریکه تا پنج سال قبل هم بسیاری از رسانه های رسمی در برابر فعالیت در اینگونه شبکه ها مقاومت می کردند اما این مسئله نهایتاً باعث ورود افراد بدون تخصص در این حوزه و اجرای حرکت نمایشی کاریکاتوری از رسانه های حرفه ای شد.

ادمین شبکه اجتماعی خبرگزاری فارس گفت: عدم ورود خبرنگاران به این حوزه و به رسمیت نشناختن فضای مجازی شوک اولیه ای وارد کرد و کار به جایی رسید که رسانه ها از این شبکه های اجتماعی با ضریب نفوذ بالا جا ماندند و نهایتاً باعث گستردگی خبرهای غیررسمی و مرجع شدن خود مردم شد.

وی با اذعان به تغییر ارزش های خبری، نوع انتشار و دغدغه های خبری در اثر ورود شبکه های اجتماعی به حوزه خبر بیان داشت: در حال حاضر شکل پیام برای مخاطب تغییر کرده یعنی مخاطب پیام هایی را می خواند که تمام آن در صفحه موبایل دیده شود. ماهیت پیام اعم از نوع روایت خبر، گویش و پرداختن به سوژه نیز از سطح استاندارد دچار تغییر شده است.

دوستی همچنین گفت: در حال حاضر تکثر پیام ها به قدری زیاد شده که مسئله در پرداختن یا نپرداختن به آن نیست بلکه بحث اصلی نوع روایت هاست بطوریکه هر یک از رسانه ها از دریچه نگاه خود به موضوعات می پردازند و اینجاست که برخی کانال های خبری به خط قرمزها نزدیک می شوند.

ادمین شبکه اجتماعی خبرگزاری فارس درخصوص حرفه ای گری رسانه ها در فضای مجازی بیان کرد: شبکه های اجتماعی به خبرنگاری نیاز دارند که اگر در حرفه ای گری و استانداردها هم صد نبود اما هوش وافر و پیشینه ذهنی قوی داشته باشد و در لحظه تصمیم بگیرد. متاسفانه کمبود چنین نیروی انسانی در شبکه های اجتماعی و ورود مردم به این حوزه باعث شده که خواسته و ناخواسته درگیر مطالب و روایتهای ضعیف و غیرواقعی شویم.

دوستی با بیان اینکه فضای شبکه های اجتماعی فضای بمباران اطلاعاتی است افزود: مسئلله مهم در شبکه های اجتماعی روایت کامل تر و خبر با جزئیات بیشتر است.

ادمین شبکه اجتماعی خبرگزاری فارس با بیان اینکه کار رسانه اقناع گری است، گفت: رسانه کاری به تکذیب ندارد گرچه می توانند با تحلیل به آن ورود کنند.

دوستی در خاتمه اظهار داشت: اگر جریان رسانه ای و افکار عمومی به دست افرادی افتاده که در دسترس ما نیستند ناشی از شبکه های اجتماعی و افراد و جامعه نیست بلکه به انفعال شدید و تنبلی رسانه ها برمی گردد./1360/101/خ