مکانیزم جمع دو اصل حاکمیت الهی و حاکمیت مردم در جامعه از دیدگاه امام خمینی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی روز چهارشنبه در نشست بصیرت‌افزایی «منشور انتخابات جمهوری اسلامی از دیدگاه قرآن» که با حضور اساتید و طلاب جامعه الزهرا علیهاالسلام در سالن بیداری اسلامی برگزار شد، ضمن گرامیداشت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و راهپیمایی شکوهمند مردم ایران، عنوان کرد: خدا را شاکریم که امام بزرگوار فرمودند که ملت ایران نسبت به امت اسلامی در صدر اسلام وفاداری و پایداری بیشتری نشان می‌دهند، با چشم خود می‌بینیم مردم ایران علیرغم مشکلات، کمبودها و کاستی‌هایی که وجود دارد، بیش از چهل سال پای انقلاب اسلامی و دین ایستادند.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: مردم ایران به خاطر دین و حاکمیت اسلام و اقتدار حکومت اسلامی مشتاقانه در هوای سرد به صحنه آمدند و پیر و جوان با فرزندان کوچک خود در مراسم راهپیمایی شرکت کردند.

توصیه به مطالعه «منشور اخلاقی اسلامی انتخابات»

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تأکید کرد: ما مخلصانه به خدمتگزاری این ملت باایمان که پای انقلاب ایستادند افتخار می‌کنیم و امیدواریم خداوند توفیق کسب معارف بیشتر اسلام و فرهنگ اهل بیت علیهم‌السلام را به ما عنایت کند و بتوانیم در دنیا منتشر کنیم.

وی در ادامه به موضوع نشست که «منشور انتخابات جمهوری اسلامی از دیدگاه قرآن» است، اشاره کرد و گفت: دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور به تهیه جزوه‌ای با موضوع «منشور اخلاقی اسلامی انتخابات» اقدام کرده است که در این جزوه، ۱۵ بند و اصل را حاکم دانستیم.

نخستین اصل قرآنی در انتخابات، حاکمیت الله در جامعه بشری است

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور به تبیین این ۱۵ اصل پرداخت و اظهار داشت: نخستین اصل قرآنی در انتخابات، حاکمیت الله در جامعه بشری است، همانطور که خداوند در سوره انعام قرآن کریم می‌فرماید: «إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ؛ حکم و فرمان، تنها از آنِ خداست»؛ ما معتقدیم حاکمیت یعنی برنامه‌ریزی و قانون گذاری برای زندگی بشر از تولد تا مرگ در همه ابعاد فردی و اجتماعی زندگی، و تنها کسی که شایستگی برای قانونگذاری دارد فقط خداوند است و بس.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی ادامه داد: کسی می‌تواند برای سعادت بشر، قانونگذاری کند که اطلاع کامل و جامع از انسان داشته باشد، ظرفیت‌های انسان را بداند، استعدادهای قابل شکوفا و راه‌های شکوفایی این استعدادها و موانع رشد را بداند و آفاق و قله‌های آینده رشد و تعالی انسان را نیز بداند و معلومات کامل داشته باشد و تنها کسی که اطلاعات کامل از ظرفیت انسان دارد، فقط آفریننده انسان است.

وی به آیه ۱۴ سوره ملک اشاره کرد که خداوند متعال می‌فرماید: «أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ؛ آیا آن کسی که موجودات را آفریده از حال آنها آگاه نیست؟! در حالی که او (از اسرار دقیق) باخبر و آگاه است» و افزود: کل دانش بشری را جمع کنیم بشر مخاطب این آیه قرار می‌گیرد که «وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا؛ و جز اندکی از دانش، به شما داده نشده است».

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به کتاب «انسان موجود ناشناخته» نوشته الکسیس کارل، تصریح کرد: ابعاد ناشناخته وجود انسان بسیار فراوان است که می‌توانند موضوعات قابل پژوهشی باشند و می‌توان مقاله‌ها و کتاب‌هایی تألیف کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تأکید کرد: فقط خداوند شایسته قانونگذاری برای بشر است، زیرا دانش بشر کم است و قانونگذار نباید منافع شخصی داشته باشد تا بر قانونگذاری تأثیر نگذارد؛ انسان‌ها منفعت شخصی دارند و بنابراین در میان قانونگذاران افرادی هستند که منافع شخصی آنان بر تدوین قوانین تأثیر گذاشته است، به عنوان مثال وقتی می‌خواهند قانونی برای تجارت تدوین کنند، آن نمایندگانی که خودشان و یا وابستگان‌شان کار تجاری دارند، در قانونگذاری مسیر قانونی را به گونه ای طی می‌کنند به نفع خودشان باشد و بالعکس.

وی بیان داشت: تنها کسی که منفعت شخصی ندارد و نیازی به انسان ندارد، خداوند متعال غنی است و ما فقیر و نیازمند هستیم. بنابراین حاکمیت مال خدا است و حکومتی اسلامی است که کل قوانین را از دین گرفته باشد و حتی یک ماده قانونی خلاف دین خدا در نظام اسلامی نباید باشد.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور عنوان کرد: اگر در یک نظام اسلامی، تعداد اندکی قانون اسلامی تصویب و اجرا شود ظلم به جامعه است و خروج از خط عدالت است و یک نحو کفرورزی و پوشاندن علم لایزال الهی است، خدا در آیه ۴۴ سوره مائده می‌فرماید: «وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ؛ آنها که به احکامی که خدا نازل کرده حکم نمی‌کنند، کافرند»، همچنین در آیه ۴۵ این سوره می‌فرماید: وَ مَنْ لَمْ يَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ و هر کس بر طبق آنچه خدا فرو فرستاده است حکم نکند آنانند ستمکاران» و در آیه ۴۷ این سوره می‌فرماید: «وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛ و کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل کرده حکم نمی‌کنند، فاسقند».

اهمیت نقش و جایگاه مردم در تعیین سرنوشت جامعه

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی با بیان اینکه جریان انتخابات باید تحت پوشش حاکمیت صددرصد الهی باشد، اصل دوم را مردم سالاری دینی دانست و افزود: ما معتقدیم که مردم در حاکمیت سهمی دارند و در تعیین سرنوشت خود حق دارند که گاهی واژه حاکمیت مردم بر مردم، گاهی دموکراسی و گاهی حاکمیت ملی اطلاق می‌شود که واژه‌ها مترادف و قریب المعنا به هم هستند.

وی ادامه داد: اگر این واژه را به معنای مطلق بگیریم، حکومت مردم بر مردم همان دموکراسی غربی است که دقیقا در برابر حاکمیت الهی و ضدیت با اصل اول قرار دارد، در نظام دموکراتیک غربی، مردم جای خدا را در حاکمیت گرفته اند، یعنی خدا جایگاهی ندارد و معیار در قانونگذاری خواست مردم و رأی حداکثریت است.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور با تصریح بر اینکه مردم سالاری مطلق دقیقا در برابر اصل اول و حاکمیت الله است، گفت: اگر دموکراسی مطلق را قبول نداریم، این سؤال مطرح می‌شود که پس مردم چه جایگاهی دارند، رأی مردم باید در نظر گرفته شود و یا مردم اصلا حق رأی ندارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی افزود: در نگاه ابتدایی و عوامانه، یعنی مردم هیچ کاره‌اند و حق نظر ندارند و فقط باید تبعیت کنند، اما با توجه به آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، مردم در تعیین سرنوشت خود نقش دارند، واژه‌های متعددی را می‌توانیم پیدا کنیم.

وی با اشاره به جایگاه رأی مردم در سرنوشت جامعه از نگاه قرآن و احادیث، ابراز کرد: اصل جایگاه رأی مردم در آیات و احادیث فراوان است، از جمله آیه معروف «وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَيْنَهُمْ؛ و كارشان بر پايه مشورت با يكديگر است» در سوره مبارکه شوری که خداوند می‌فرماید مؤمنین کسانی هستند که به صورت مشورتی کار انجام می‌دهند.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: در قرآن کریم حتی به پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و حاکم اسلامی مأمور به مشورت با مردم شده است. گاهی واژه بیعت را در آیات و روایات می‌بینیم که نحوه ای از حضور حداکثری مردم است.

مکانیزم جمع دو اصل حاکمیت الهی و حاکمیت مردم در جامعه از دیدگاه امام خمینی(ره)

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تصریح کرد: اصولا رأی مردم جایگاه دارد و مردم در این مقوله سهمی دارند و احتمال به این که در تعارض با رأی خدا قرار بگیرد، وجود دارد، اگر بگوییم رأی حاکمیت خدا صددرصد است، یعنی مردم هیچ حق رأی ندارند و اگر یک درصد به جامعه حق رأی دهیم ممکن است نقیض حاکمیت خدا قرار گیرد و جمع بین این دو آسان نیست.

وی عنوان کرد: وجه جمع حاکمیت صددرصد الهی و حاکمیت مردم مشکل است و حکومت الهی در مقابل دموکراسی قرار می‌گیرند، چنانچه عده ای از بزرگان و علما نتوانستند بین این دو جمع ببندند، اما کار و ابتکاری که حضرت امام خمینی(ره) انجام دادند و به امت هدیه ای دادند که جمع منطقی بین دو اصل است.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به مکانیزم جمع دو اصل حاکمیت الهی و حاکمیت مردم در جامعه از دیدگاه امام خمینی(ره)، ادامه داد: حضرت امام خمینی(ره) فرمودند قوانین کلی نظام صددرصد اسلامی و الهی است، مردم حق ندارند یک ماده خلاف این قوانین را رأی دهند و تصویب شود، مردم در دو عرصه حق دارند حق دهند و رأی اکثریت واجب الاتباع است، از جمله تطبیق قوانین کلی انسان با مصادیق عینی جامعه که کار مجلس دقیقا همین است و هر چه اکثریت مجلس رأی دهد، لذا تمام قوانین تصویب شده در طول چهل سال توسط نمایندگان مردم در مجلس تصویب شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تصریح کرد: ما قانونی غیرمصوب توسط مجلس را نداریم و رأی مردم در این قلمرو تطبیقی صدردصد شد، امام فرمودند که مجلس در رأس امور است، یعنی تمامی قوانین که باید در کشور اجرا شود برای تصویب باید به مجلس برود و نمایندگان مردم رتبه اول را پیدا کردند.

وی ادامه داد: قلمرو دوم رأی مردم در انتخاب مدیران دستگاه‌های حکومتی است، از انتخاب ولی فقیه تا رئیس جمهور، نمایندگان مجلس و وزرا، انتخاب مدیران دستگاه‌های این نظام در اختیار مردم است که انتخابات به دو صورت انجام می‌شود، یا به صورت مستقیم و یا به صورت بدون واسطه صورت می‌گیرد.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور تبیین کرد: ولی فقیه گاه مستقیم انتخاب می‌شود مانند حضرت امام خمینی(ره) و گاهی با واسطه نمایندگان مردم در مجلس خبرگان است، مانند امام خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی مدظله العالی؛ انتخاب رئیس جمهور نیز به صورت مستقیم است و انتخاب وزرا به صورت غیرمستقیم از طریق مجلس و نمایندگان است. بنابراین همه مدیران دستگاه‌های نظام به انتخاب ملت هستند.

«مردم سالاری دینی»؛ مدل ابتکاری حضرت امام خمینی(ره) در حکومت جامعه

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تأکید کرد: نظام جمهوری اسلامی ایران در این دو قلمرو دست مردم را باز گذاشت و حاکمیت صددرصد به آنان داده است. این دو قلمرو برای رأی مردم و حاکمیت مردم و مردم سالاری است.

وی یادآور شد: از آنجا که مردم سالاری مطلق نیست و الهی و اسلامی است به آن قید خورد و «مردم سالاری دینی» نام گرفت و ما این را در رأس حکومت به نام نظام ولایت فقیه تبدیل کردیم و این مدل جدید، مدل ابتکاری حضرت امام خمینی(ره) است که به مردم ایران و همه امت اسلامی هدیه داده است.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: ما ۵۷ کشور اسلامی در دنیا داریم که هیچ یک نتوانسنتد این مدل را در کشورهای خود اجر اکنند، اما این مدل را پسندیدند و به سمت اجرا می‌روند، اما هنوز نمی توانند اجرایی کنند زیرا همه طیف‌های مردم آنها آماده پذیرش آن نیستند، عده ای در برابر حاکمیت صددرصد الله ایستادند و بر نمی تابند، اما ملت ما همراهی کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی اظهار کرد: کتاب‌هایی در مصر منتشر شده مانند «ولایه العلم و العلما» که شبیه موضوع «ولایت فقیه» است و تا حدودی توانسته همراهی کند.

وی یادآور شد: امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب مدظله العالی بر بخش دوم تأکید دارند که رأی مردم امانت و متبع است، شما می‌توانید دیدگاه‌ها و فرازهای امام و رهبری را در این زمینه جمع‌آوری کنید، همچنین آیات و روایات نسبت به حق مردم در تعیین سرنوشت شان را جمع‌آوری کنید تا شفاف‌سازی صورت بگیرد.

لزوم حضور حداکثری جامعه در انتخابات/ حضور تمامی ملت مسلمان ایران در انتخابات وجوب شرعی دارد

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه اصل سوم، لزوم حضور حداکثری جامعه در انتخابات است، گفت: ما به حضور حداکثری مردم در انتخابات معتقدیم، با این استدلال که پایه اقتدار نظام جمهوری اسلامی، مردم هستند که پای حکوت ایستادند و به هر میزان که جامعه ما در انتخابات بیشتر شرکت کنند، نشان از حمایت‌های مردمی قوی تر است و دولت‌های دنیا احساس می‌کنند که این نظام اقتدار و ثبات بیشتری دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی ادامه داد: به فرموده حضرت امام(ره)، حضور در انتخابات وجوب شرعی دارد زیرا اجرای احکام دین که امر واجبی است، متوقف بر ثبات و بقای نظام جمهوری اسلامی است و اگر جمهوری اسلامی آسیب ببیند و ضعیف شود و شکست بخورد، امکان اجرای احکام الهی وجود ندارد، بنابراین حضور در انتخابات نحوه دفاع از نظام و مقدمه ای بر اجرای واجبات دینی است.

وی با تصریح بر اینکه حضور تمامی ملت مسلمان ایران در انتخابات وجوب شرعی دارد، عنوان کرد: به لطف خداوند متعال در طول ۴۰ سال اخیر در همه ملت دنیا، ملت ایران رتبه اول در درصد بالای شرکت در انتخابات را دارد.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور افزود: دشمنان جهانی ما و استکبار جهانی همین سرمایه را می‌خواهند از ما بگیرند و با استدلال‌های گوناگون، مردم را به عدم شرکت در انتخابات تشویق کنند.

شورای نگهبان معیار است و حجت شرعی دارد /زدودن شبهات در زمان انتخابات یکی از رسالت‌های حوزویان است/ مردم را به حضور حداکثری در انتخابات تشویق کنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی ابراز کرد: برخی نمایندگان تأیید صلاحیت نشدند، به همین خاطر به شورای نگهبان ایراد گرفتند تا در طیفی از جامعه ما ناامیدی ایجاد کنند و عده ای در انتخابات شرکت نکنند، رهبر معظم انقلاب مدظله العالی فرمودند شورای نگهبان معیار است و حجت شرعی دارد و پای این حمایت باید شرعا بایستید.

وی اضافه کرد: برخی نمایندگان مجلس برای سوءاستفاده مالی فرصت پیدا می‌کنند، مطلب درستی است و شاید بشر تحت تأثیر قرار بگیرد، به این بهانه‌های گوناگون می‌خواهند مردم را برای شرکت در انتخابات مأیوس کنند و گریز دهند، یکی از رسالت‌های حوزویان این است که برای زدودن این شبهه که دشمن ایجاد می‌کند، تلاش و مردم را برای حضور حداکثری تشویق کنیم.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور در ادامه، اصل چهارم را لزوم انتخابات اصلح و شناسایی شایسته ترین کاندیداها و نامزدها دانست و با اشاره به آیه ۵۸ سوره نساء که خداوند می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا؛ خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به صاحبانش بدهید»، گفت: یکی از مهم ترین امانت‌ها امانت مدیریت و قانونگذاری است که باید به اهلش سپرد.

شرایط کاندیداها و نامزدهای انتخاباتی

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی به شرایط کاندیداها و نامزدها اشاره کرد و اظهار داشت: نخستین شرط کاندیداها، سوابق افراد و سابقه دیندارانه و التزام صددرصد به دین است، دوم انقلابی بودن و سوم از طبقه محروم بودن و دغدغه طبقه محرومان را داشتن است.

وی یادآور شد: یکی از اهداف نظام این بود که عدالت ایجاد شود و به طبقه محرومان توجه شود، کسانی که برای محرومان دغدغه ندارند، بعدا در قانونگذاری اثر می‌گذارد، اینکه حضرت امام فرمودند که یک موی این کوخ نشینان به همه کاخ نشینان می‌ارزد، واقعیت است و باید به دنبال این افراد بود.

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور، تبعیت از ولایت فقیه را از دیگر شروط کاندیداها برشمرد و افزود: ما به مسئله تبعیت از ولایت فقیه معتقدیم، اینکه امام فرمودند «پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملکت شما آسیبی نرسد»، یک اصل است.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی تصریح کرد: اعتقاد به لزوم تبعیت از ولی فقیه یعنی اینکه جاهایی که ولی فقیه جامعه تشخیص می‌دهد که من تشخیص دیگری دارم، تعبدا تبعیت کنم و بگویم او بهتر از من می‌فهمد؛ در زمان امام علی علیه‌السلام برخی شیعه بودند و همراهی می‌کردند و حضرت را دوست داشتند، اما جایی که خلاف عقیده آنان بود، عمل نمی کردند، در جایی امام علی علیه‌السلام را به صلح مجبور کردند، امام علی علیه‌السلام را خانه نشین کردند؛ در جریان امام حسن علیه‌السلام هم همراه حضرت و شیعه بودند اما در جایی صلح را تحمیل کردند. شیعه ای که منکر تبعیت از امام معصوم و ولی فقیه در عمل است.

وی تأکید کرد: صاحبنظران در نظام حق دارند نظر و پیشنهاد دهند، اما امر ولی فقیه را باید اطاعات کنند و وجوب اطاعت است.

لزوم حفظ حرمت افراد در انتخابات

رئیس دفتر امور اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه کشور همچنین به مسئله حفظ حرمت افراد اشاره کرد و اظهار داشت: حرمت همه باید نگه داشته شود، جناح‌ها به یکدیگر برچسب نزنند و حرمت افراد نگه داشته شود و در نهایت وحدت ملی و اسلامی باید در جامعه حفظ شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی توصیه کرد: بعد از انتخابات، کسانی که رأی نیاوردند به کسانی که رأی آورند، تبریک بگویند و در عمل کمک کنند تا بتوانند کار خود را به درستی انجام دهند و متقابلا حلم و سعه صدر نشان دهند و افراد قوی و شایسته را به کار گیرند و این الگو باید در نظام و جامعه ما رایج شوند و شما طلاب می‌توانید در این امر تأثیرگذار باشید تا انتخابات صددرصدر اسلامی و انقلابی برگزار شود./1370/ج