توجه رهبری به روش های جدید در پاسخگویی به مسائل جامعه + فیلم کامل

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا،  حجت الاسلام والمسلمین محمدی قائینی استاد درس خارج حوزه علمیه قم در جلسه دوم از سلسله جلسات نشست های مکتب شناسی فقهی آیت الله العظمی امام خامنه ای با موضوع «درآمدی بر منهج فقهی آیت الله العظمی خامنه ای» در خبرگزاری رسا برگزار شد، گفت: یکی از نکات ویژه در تحقیقات مقام معظم رهبری استظهارات نو و بدیع از آیات و روایات می باشد که حضرت آقا از جودت و قدرت ذهنی در تحلیل و تبیین مرادات اهل بیت علیهم السلام و آیات و روایات بدست می آید را واجد و دارا هستند.

وی افزود: مقام معظم رهبری حتی در تحلیل روایات اخلاقی که در آغاز درس خارج فقه خود بیان می فرمایند این خصوصیت محسوس و مشهود است بطوریکه کلمات با وجود اینکه از معانی مشخصی برخوردار هستند گاهی اوقات در یک سیاق خاص از یک معانی عمیقی خبر می دهند که هر کسی توان فهم این لایه از معنا را ندارد البته فهم و تحلیل های ویژه از یک کلام تنها متکی به بحث و مقوله دانش نیست و علاوه بر عنصر دانش یک مولفه توفیق الهی در آن دخیل است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه خدای متعال به برخی از افراد فهم دقیق و ظریفی می دهد که می توانند به معانی خاصی از یک کلام پی ببرند در حالیکه دیگران به همان ظاهر بسنده می کنند، ابراز کرد: رهبر انقلاب در بحث امان که آیا عقد است یا ایقاء، نظرات را بیان می کنند اما در هنگام نقد نظرات به این نتیجه می رسند که امان عقد نیست که متوقف بر دو انشاء باشد و با یک انشاء هم کار تمام است و امان واقع می شود اما در عین حال ایقاء مصطلح هم نیست و یک انشاء خاصی است.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی قائینی ادامه داد: حضرت آقا در رابطه با اهل کتاب هم بیان و نظریه جدیدی دارند بر این شرح که اهل کتاب پیرو هر پیغمبری است که کتاب یا نوشه ای از جانب خدا داشته باشد لذا اعم از کتاب های صاحبان شریعت است و معنای اهل کتاب را عام توصیف کرده و لذا در رابطه با مجوس و در رابطه با صابئین به راحتی می توان ثابت کرد که اهل کتاب هستند و احکام اهل کتاب را دارند.

مدرس حوزه علمیه قم با اشاره به استنباط قواعد جدید از آیات قرآن تصریح کرد: امروزه هم در فقه و هم در اصول احتیاج به قواعد جدید و نویی داریم که بتواند مشکلات زمانه و مسائل مستحدثه ما را حل کند چرا که می بینیم نیازهای جدیدی به وجود آمده است و سیستم های جدیدی شکل گرفته است، برخوردها، تقابل و فهم های جدیدی به وجود آمده است لذا باید قواعدی مستند و مستدلی را کشف کنیم که به کمک آنها بتوانیم معاملات و معادلات جدید را در همه بخش ها اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حل کنیم و جواب بدهیم.

وی اذعان کرد: در جامعه امروز براساس سیستم های نوین مسائل مستحدثه جدیدی به وجود آمده است که نیاز است فقیه براساس آیات و ابزارهای جدید پاسخ های مستدلی به اینگونه مسائل جدید بدهد که در استفتائات رهبر انقلاب از این روش بهره وافی را می برد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی قائینی با بیان اینکه در عصر جدید مشکلاتی مطرح می شود که با همان زبان اصولی و قواعد قدیم نمی توانیم پاسخگو باشیم، تاکید کرد: در زمانه کنونی مسائل آنقدر به روز و پیچیده شده است که با همان زبان علوم قدیم نمی توان پاسخ داد لذا اهمیت و ضرورت پاسخگویی با علم جدید البته با پشتوانه علوم قدیم خودش را نمایان می کند که در این زمینه مقام معظم رهبری زبانزد بین علما هستند، مثلاً در منطق الشفا قضایا را نهایتاً بر دو حمل اولی ذاتی و شایع صنایی تقسیم بندی می کردند، حکمت متعالیه که آمد قضایایی را مطرح کرد که دیدند با آن منطق نمی توان پاسخ شبهات اعتقادی و کلامی حل بشود و لذا حمل حقیقت و رقیقت به میان آمد که با این حمل خیلی از مشکلات حل می شود.

مدرس دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم افزود: در مسائل مدیریتی نیازمند قواعد جدید هستیم که در عزل و نصب ها و حقوق، استخدام، پاداش و جایگزینی یک نیرو به جای دیگری به قواعد جدید نیاز داریم و مقام معظم رهبری در این زمینه هم دارای ابتکاراتی هستند از جمله در رابطه با کلمه انشاء می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی قائینی با اشاره به اینکه روش نقض و ابرام در منهج فقهی رهبر معظم انقلاب تصریح کرد: فقیه در روش نقض و ابرام تمام محتملات را می آورد، اگر نقطه ضعفی دارد طرح می کند و در مقام نظر جواب نقض را می دهد  سپس مطالب اصیل و مهی که  در حکم تاثیرگذار است را بیان کند در نهایت نتیجه گیری نهایی را انجام می دهد، به طور خلاصه در مقام نقض و ابرام تمام محتملات و فاکتورهای دخیل در اثبات و رد یک مطلب طرح شود و مستدل اثبات یا ابطال بشود که طبیعتاً وقت بیشتری را می گیرد و دامنه بحث توسعه بیشتری پیدا می کند، مقام معظم رهبری این روش را در جای جای کتاب جهاد به عهده گرفته و انجام داده اند و در نتیجه مباحث ایشان از یک استحکام بالایی برخوردار کرده است.

وی افزود: به عنوان مثال وقتی می خواهند با یک کفار قراردادی ببندند آیا جایز است حاکم اسلامی شرط کفار را بپذیرد؟ حضرت آقا درست ده صحفه ادله کسانی که اثبات کرده اند و نقد آنها و اشکال به نقد و اشکال به ادله انها و در نهایت نظر نهایی خود را آورده اند، حضرت آقا عناوین را آورده اند، نظر صاحب جواهر نیز آورده اند و چه کسانی به او ج.اب داده اند، ابن قدامه در مغنی چه چیزی را بیان کرده و اینکه شیخ طوسی چه فرموده اند و ... تا علماء متاخر همه را آورده است و یک به یک مورد طرح و بحث قرار داده اند تا نهایتاً به نتیجه نهایی برسند.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه برای رد یک نظریه به سه روش نقض، ابطال یا معارضه نقد می شود، عنوان کرد: نقض کردن در بیانات مقام معظم رهبری به کار برده شده است که نشان میدهد ذهن حضرت آقا فقهی است و مصادیق مختلف فقهی را بررسی کرده اند و با علم نظر علما را نقد و مورد کنکاش قرار می دهند.

مدرس دروس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه حقیقت انشا غیر از حقیقت اخبار است، ابراز کرد: اخبار فقط گزارش می دهد و نه حق و باطل بودن کاری دارد و نه به اینکه آیا لازم است انجام شود یا نه؟ اخبار تنها گزارش است و سنخ کلام انشا با اخبار فرق دارد یعنی اولاً حاکی از اراده متکلم است و ثانیا حاکی از خواسته و ثالثا حاکی از لزوم فعل یا ترکی در خارج است، اینکه بگویند الان روز است با اینکه بگویند روز باید حرکت کنید با هم خیلی فرق می کند، انشا طلب، اراده و الزام بر انجام یا ترک فعل خارجی است لذا اگر جمله ای جنبه اخبار داشته باشد صرفاً جنبه تاریخی دارد اما اگر گفتیم انشا است دیگر اراده و طلب امری است.

وی ادامه داد: تکیه بر تحقیقات تاریخی از دیگر ویژگی هایی می باشد که در مباحث علمی و فقهی رهبری به وضوح یافت می شود، پی بردن به زمینه های تاریخی یک مسئله برای پاسخگویی به مسئله بسیار مهم است که رهبر انقلاب در مباحث فقهی و اصولی بسیار به آن توجه دارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی قائینی با اشاره به احکام پیرامون اهل کتاب تاکید کرد: رهبر انقلاب در موضوع احکام صابئین که برخی از آنها نیز در کشور خودمان زندگی می کنند، ریشه این گروه در گذشته و تعاریف گذاشته آنها را بررسی و با دقت نظر در این موضوع به نتیجه ای رسیده و حکم به اهل کتاب همچنین پاک بودن آنها داده اند.

مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه چرا رهبر انقلاب فقه مضاف تدریس نمی کنند، اذعان داشت: فقه مضاف در حوزه بسیار داریم، از سوی دیگر کثرت اشتغالات و مسئولیت های فراوان رهبر انقلاب توقع نمی رود که همه دروس و فقه ها را حضرت آقا بیان کنند لذا ایشان ریل گذاری صحیح را انجام می دهند و دیگران باید براساس همان اصول و قواعد و ریل گذاری و چارچوب ها باید ادامه دهند.

علاقمندان می‌توانند فیلم کامل نشست علمی دومین جلسه از چهارمین نشست از سلسله نشست های مکتب شناسی فقهی آیت الله العظمی امام خامنه‌ای با موضوع (درآمدی بر منهج فقهی آیت الله العظمی خامنه‌ای) را از اینجا مشاهده بفرمایند.