بزرگترین ضربه به فرزندآوری عدم اجرای قانون است

 اشاره:  علاوه ‌بر سخنان بسیار پیشوایان دینی ما، توجه به سیره عملی اهل‌بیت(ع) در فرزندآوری نیز دلیلی روشن بر پسندیده بودن ازدیاد نسل از منظر این الگوهای جاودانی برای زندگی سعادتمندانه است؛ برای نمونه با مراجعه به منابع تاریخی می‌بینیم که ثمره زندگانی کوتاه اما بسیار پربرکت حضرت زهرا(ع) با امیرالمؤمنین(ع) پنج فرزند مبارک است و این سیرۀ معصومین برای تمامی دوستداران و عاشقان ولایت درسی عملی است که تکثیر و تربیت فرزندان عاشق اهل‌بیت(ع)، یکی از بزرگ‌ترین خدمات به این مکتب نورانی است.

باتوجه به اهمیت فرزندآوری در کشورمان و خطرپیری جمعیت در سال‌های آینده، خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی را با حجت الاسلام منفرد، مدرس و پژوهشگر حوزه جمعیت و معاون راهبردی قرارگاه مردمی جمعیت کشور در زمینه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت داشته است که در ادامه می‌خوانید:

رسا ـ  با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در دیدار  اخیر ایشان با نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه قانون جوانی جمعیت قانون مهمی است بفرمایید کلیات این قانون چی هست؟

بیش از 10 سال است که رویکرد کشور از کاهش جمعیت به افزایش جمعیت تغییر پیدا کرده است، مقام معظم رهبری از ابتدای دهه 90 بحث افزایش جمعیت را مطرح کردند و به فاصله کوتاهی یعنی 3 اردیبهشت 1393 سیاست های کلی جوانی جمعیت را ابلاغ کردند که این سیاست‌ها جهت گیری کلی را نشان می دهد.

در مجلس های مجتلف طرح جوانی جمعیت به اسم های مختلف مطرح بود و چند سالی این قانون در مجلس های قبلی مورد توجه قرار نگرفت اما در مجلس انقلابی، قانون جوانی جمعیت به تصویب رسید؛ در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت 21 مانع شناسایی شده است و برای هرکدام راهکارهایی دیده شده است، البته در حال حاضر مهمترین معضلی که در مورد این قانون وجود دارد، عدم اجرای آن است.

این قانون تسهیلات و خدمات مختلفی به خانواده‌ها ارائه می‌دهد که مهمترین خدمات و مزایای این قانون، خدماتی است که مربوط به زوجین در آستانه ازدواج و زوجینی که تشکیل خانواده داده اند، خدمات مربوط به زوجین نابارور و برای پیشگیری از ناباروری و خدمات دوران بارداری و شیردهی از مادران و خانواده است.

قانون تسهیلاتی را به ازاء تولد هر فرزند به خانواده ها ارائه می دهد و فرزند دوم و سوم تسهیلات خاصی مانند زمین و وام را شامل می‌شوند و نیز دوقلوها، سه قلوها و چهار قلوها نیز تسهیلات خاصی دارند، برای خانواده های که بیش از سه فرزند دارند و برای عموم خانواده ها تسهیلاتی قرار داده شده است؛ همچنین در این قانون خدمات و تسهیلاتی برای مادران دانشجو و طلبه و مادران شاغل در نظر گرفته شده است.

مجموعا بیش از دویست حکم در قالب ۷۳ ماده قانونی وجود دارد که وزارت خانه ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را قانون مکلف کرده است که  خدمات مختلفی به خانواده‌ها ارائه شود؛ رئیس ستاد ملی جمعیت در این قانون رئیس جمهور است و در استان ها ذیل استان داری قرار گاه جوانی جمعیت شکل گرفته است که رئیس آن استاندار و دبیر آن مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری است.

 از همه دستگاههای که قانون آنها را موظف کرده است که وظایفی را انجام بدهند، نمایندگانی در این جلسات وجود دارد که معمولا 40 روز یکبار اتفاق می شود که به دنبال کردن اجرای کردن مصوبات این قانون هستند.

رسا ـ  قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تاکنون چقدر اجرایی شده است؟

قبل از تصویب این قانون فشارهای زیادی از رسانه‌های برون مرزی و از طیف‌های داخلی وجود داشت، مخصوصا در بعضی از مواد قانون خیلی سروصدا کردند و بلبشوی رسانه ای به راه انداختند که مانع از تصویب این قانون شوند، ولی با پیگیری مجلس و تائیدیه شورای نگهبان، قانون تصویب شد و به دولت ابلاغ شد و حدود دو سال است که قانون ابلاغ شده است.

از زمانی که قانون ابلاغ شده است همراهی و همت کافی از طرف دستگاههای دولتی وجود نداشت و اگر در جایی به این قانون عمل شده است به خاطر پیگیری های مردمی و تلاش های مضاعف برخی از مسئولین بوده است که تا به اینجا رسیده است، طبق گفته مسئولین 25 الی 30 درصرداین قانون اجرایی شده است و بیش ارز 70 درصدد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تا کنون معطل مانده است.

مسئولین سابق سازمان برنامه و بودجه یک ریال هم برای حمایت از خانواده و جوانی جمعیت خرج نکردند، سال گذشته 11 همت به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تعلق گرفته بود که یک ریال آن پرداخت نشده بود، امسال 7.5 همت بودجه این قانون است که کاهش پیدا کرده است و منتظز هستیم که آیا این بودجه را پرداخت می کنند.

اهمیتی که جوانی جمعیت برای مقام معظم رهبری دارد برای برخی از دستگاهها و مسئولین وجود ندارد، از 30 درصد قانونی که اجرا شده است بخش‌های کم هزینه یا بی هزینه و کم اثر بوده است؛ مثلا از وام و خودروی که باید داده می شد تعداد کمی تخصیص پیدا کرده است وبا وجود اینکه خودروی کمی تخصیص پیدا کرده است ولی خودروسازان اعلام می کنند که به خاطر طرح جوانی جمعیت قیمت خودرو گران شده است.

رسا ـ  چرا ادارات و نهادها همکاری لازم را در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نداشته اند؟

 مهمترین علتی که وجود دارد این است که نسبت به مسئله آگاه نیستند؛ هر قانونی اگر بخواهد به صورت خوب و مناسب در جامعه اجرا بشود، قبل از اجرای آن بحث فرهنگ‌سازی لازم است و هر مسئله ای اگر در جامعه فرهنگ شد و بعد قانون شد، مانند کمربند ایمنی بستن  در رانندگی قطعا در اجرا موفق است.

مسئله جمعیت برای بسیاری از مسئولین ما هنوز جا نیفتاده است و آکاهی لازمی ندارند و حتی سوالات و شبهاتی در ذهن آنها وجود دارد، مقام معظم رهبری می فرمایند در بحث افزایش جمعیت، اولین گام فرهنگ‍‌سازی است و در گام اول باید گره‌های ذهنی نخبگان را برطرف کنید.

بنابراین عمده مسئله‌ای که وجود دارد این است که آگاه سازی برای مسئولین وجود ندارد و مسئله بعدی عدم همراهی مسئولین در سطح کلان است وقتی سازمان برنامه و بودجه ریالی پرداخت نمی‌کند، مدیر میانی برای انجام وظایفش بودجه ای در اختیار ندارد و زیرساخت لازم برای او فراهم نشده است و بسیاری از مواد قانونی معطل می شود.

رسا ـ  چرا با وجود اجرای این قانون باز هم شاهد رشد منفی جمعیت در کشور هستیم؟

اولا قانون اجرا نشده است که دنبال اثر آن باشیم؛ همانطور که اجرای قانون اثرمثبتی بر فرزندآوری دارد، عدم اجرای قانون می‌تواند بزرگترین ضربه را به فرزند‍‌آوری بزند، قبل از اینکه قانون تصویب و اجرا شود، اگر با خانواده ها در مورد فرزندآوری صحبت می‌کردید، شبهات ذهنی خود را بیان می کردند.

از زمانی که قانون تصویب شده است، خانواده ها دریافت تسهیلات وقتی مراجعه می کنند و موانعی برای آنها پیش می‌آید و تسهیلات را دریافت نمی کند، برای همه عنوان می کند که تسهیلات را دریافت نکرده است و این تبلیغات منفی بر علیه قانون بزرگترین تبلیغ است و عمده رویکرد مردم با این قانون مواجه انتقادی است.

اگر قانون به صورت  100 درصد اجرا شود باز هم قانون یکی از مؤلفه های فرزندآوری است و باید مؤلفه‌های دیگر هم باشد، مانند قانون حجاب و عفاف و فضای مجازی که تنها بحث قانون برای آن کافی نیست، قانون لاز ماست ولی کافی نیست، آن چیزی که  در مسائل فرهنگی بیش از هرچیز دیگری مهم است، بحث فرهنگ‌سازی و گفتمان است که در منظومه فکری مقام معظم رهبری به آن اشاره شده است.

قانون لازم است و اگر قانون نباشد برای بسیاری از دستگاهها وظیف های مشخص نشده است و اگر بخواهیم قانون تمام بار را بر دوش بکشد، طبیعتا اینگونه نیست و نیاز به فرهنگ‌سازی و موارد دیگر هم وجود دارد.