۱۱ نکته خواندنی درباره «جبهه دختران حاج قاسم»

«جبهه دختران حاج قاسم» را می‌توان یکی از الگوهای موفق کشوری در عرصه تربیت دختران برای حضور در  نبرد رسانه‌ای و مسئولیت‌های اجتماعی دانست،‌ اما شیوه فعالیت این جبهه چگونه است؟ ‌اعضای آن چگونه شناسایی و جذب می‌شوند و چه فعالیت های موفق و ماندگاری را تاکنون رقم زده‌اند.

برای رسیدن به پاسخ این سوال‌ها به سراغ معصومه نعمتی، مدیر جبهه دختران حاج قاسم، رفته‌ایم  و او ‌11  نکته کلیدی که مخاطبان درباره جبهه « دختران حاج قاسم» می‌خواهند بدانند را روایت می‌کند.    

ماجرای تولد یک رویداد

برای آغاز گفتگو خوب است بدانیم «جبهه دختران حاج قاسم» چطور متولد شد؟

از مدت‌ها قبل در «بنیاد ملی نوجوان»، دغدغه‌ «کنشگری اجتماعی دختران» را داشتیم و در بررسی هایی که انجام دادیم به «دختران حاج قاسم»رسیدیم که ارائه الگوهایی برای کنشگری اجتماعی دختران مسلمان امروزی است.

اگر بخواهم به صورت چکیده و خلاصه بگویم،‌ جبهه«دختران حاج قاسم» به تربیت فرماندهان فعال فرهنگی خانم می‌پردازد و هدف اصلی آن این است که به دختران بگوید در کنار نقش های دیگری مثل همسری، دختری، مادری و خواهری که اسلام برای یک زن ترسیم کرده ، باید به نقش اجتماعی هم بپردازید.

این الگو و طرح باعث شد دختران حاج قاسم به عنوان یک حرکت جبهه‌ای برای حل مسائل انقلاب اسلامی در حوزه نوجوانان و به دست خود نوجوانان رقم بخورد.

این کار از چه زمانی کلید خورد؟

تقریبا اواخر سال 98 بود که دوره دختران حاج قاسم با محوریت دانش آموزان فارغ التحصیل سال دوازدهمی دختر «مدارس صدرا» شکل‌گرفت. در آن سال، بیش از صد دانش آموز فارغ‌التحصیل ثبت‌نام کردند و بعد از ریزش های مرحله به مرحله، تعداد آنها به 30 نفر رسید، از آن به بعد، سال به سال با مدارس صدرا، این جمعیت را گسترش دادیم و به تدریج توانستیم در محیط دانش آموزی کشور، جبهه دختران حاج قاسم را گسترش بدهیم به طوری که حالا دیگر این جبهه به «مدارس صدرا» محدود نیست و در مدارس دولتی و غیر دولتی نیز دختران حاج قاسم فعال شده‌اند.

چرا « جبهه دختران حاج قاسم »؟

دوره دختران حاج قاسم، یک دوره تربیت فرماندهی است. واقعیت این است که فضای فعلی مثل یک میدان جنگ واقعی است، با این تفاوت که در این جبهه، دشمنی را که به ما حمله می‌کند نمی‌بینیم و جنگ تن به تن‌ در اینجا ‌بیشتر مجازی است. برای این که فضای جبهه و جهادگونه را ترسیم کنیم می خواستیم نام آن هم به جبهه، جنگ و فرماندهی نزدیک باشد.

از بین عناصری که وجود داشت می توانستیم از نام شهیده های مجاهد استفاده کنیم اما حاج قاسم را به عنوان فرماندهی شناختیم که در نسل نوجوان تاثیر زیادی داشته و با آن ها زیست کرده است. با این ترتیب، دختران حاج قاسم به عنوان «دختران فرمانده میدان های سخت» با دو رویکرد اقتباس شده از ویژگی های شهید سلیمانی شکل گرفت که یکی تقوای حاج قاسم  بود و دیگری تخصص او که برای ما زنده کردن این دو ویژگی در اعضای این جبهه اهمیت ویژه‌ای داشت.

شیوه‌های ورود به جبهه دختران حاج قاسم

انتخاب دختران و ثبت‌نام به چه شکل انجام می‌شود؟

ورود به جبهه دختران حاج قاسم سلیمانی از طریق برگزاری یک رویداد است که با اطلاع رسانی از طریق ادارات تبلیغات اسلامی کل کشور یا ادارات آموزش و پرورش نواحی مختلف، ثبت نام دختران در دوره‌ای دو تا سه روزه صورت می گیرد. سپس چهار جلسه کلاس مجازی درباره ضرورت حضور دختران انقلاب اسلامی در سطح جامعه ، اهمیت حضور دختران برای این فرماندهی و نقش مؤثری که می توانند در سطح جامعه داشته باشند برگزار می‌شود، در این کلاس ها به دختران آموزش می دهیم که به صورت گروهی یکی از مسئله‌های منطقه خودشان را پیش رویشان بگذارند و گام به گام یاد بگیرند که این مسئله را حل کنند. با این نگاه، اعضاء در کلاس های مجازی به ایده پردازی اولیه می رسند و وارد اردوی حضوری می‌شوند.

در اردوهای حضوری چه می‌گذرد؟

در اردوی حضوری، چهار محور اساسی و تخصصی برای ورود به عرصه فعالیت اجتماعی و فرماندهی به اعضاء یادد داده می‌شود که اولین مورد، شناسایی ظرفیت های خود، اقلیم، مخاطب بیرونی، بودجه، امکانات و... است.  

در مرحله بعدی، اعضاء می آموزند که یک بوم برای عملیات فرهنگی شامل نام، هدف، گام های اجرایی، امکانات، بودجه و سایر لوازم برای عملیاتی شدن طرح را طراحی کنند.

گام سوم اجرای عملیات است که این مرحله ، نقطه تمایز رویدادهای دختران حاج قاسم با دیگر رویدادهای متداول و مرسوم کل کشور است زیرا در این رویداد دختران باید به صورت عملی طرح خود را اجرایی کنند. جبهه دختران حاج قاسم برای عملیات میدانی به نوجوان‌ها مجوز و پول نمی‌دهد تا خود فرد با چالش‌های واقعی حرکت‌های مردمی روبه رو شود و وابستگی به حاکمیت و نهادها را کم کند، این کار، باعث خوداتکایی نوجوان می شود و در این مسیر به او آموزش می دهیم که با استفاده از روش‌های مختلف از جمله کارآفرینی، اشتغالزایی، بازارچه‌های فروش ، جذب اعتبار از خیران و... بتواند برای تامین هزینه‌های طرح خود اقدام کند.

گام چهارم « ارائه عملیات» است. بازخوردگیری از عملیات و طرح اجرا شده و ارائه این بازخورد در جلسه داوری، اقدامی است که نوجوان در این بخش انجام می دهد و پس از آن، اساتید و داوران، نکات تخصصی فعالیت دختران را برایشان شرح می‌دهند که این مرحله، شروع ماجرای دختران حاج قاسم در یک اردو شامل، بازی، شور و نشاط و در عین حال یادگیری است.

چه طرح‌هایی با شکل‌گیری «جبهه دختران حاج قاسم» بین نوجوانان گُل کرد؟

 برخی از عملیات‌ها، افق طولانی مدت دارد و زمان می‌برد تا یک مسئله به مرور از سطح جامعه حل شود اما برخی از طرح‌های ما در زمان کوتاهتری به موفقیت رسیده است، برگزاری دوره‌های فوق برنامه درسی در ایام تابستان برای بهبود وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان محروم، طراحی اتاق فرار با موضوع نشان دادن جایگاه و نقش زن مسلمان انقلاب اسلامی و پیاده‌سازی آن به عنوان ساز و کاری واقعی در سطح شهرستان و تولید پوشاک از طرح‌های اجرا شده و موفق توسط دختران فعال در جبهه حاج قاسم است.

دو رویداد ملی برای دختران حاج قاسم

«نقش من» و «کاروان پیاده تا اربعین» دو رویداد ملی و مهم شما بود، درباره آن‌ها توضیح می‌دهید؟

در سال 1401 بیش از 30 رویداد در کل کشور برگزار کردیم که از جمله آن‌ها می‎توان به دوره های تربیت مربی دختران حاج قاسم با تمرکز بر ظرفیت‏های سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه، رویدادهای استانی ورویدادهای ملی دختران حاج قاسم اشاره کرد؛ در همین راستا، نزدیک به 23 رویداد استانی و بیش از 10 رویداد شهرستانی برگزار شد که از مهم‌ترین رویدادهای ملی می‌توان به رویداد «نقش من» و «کاروان پیاده تا اربعین» اشاره کرد.

هدف رویداد «نقش من» که دوازدهم تا چهاردهم  آبان 1401 برگزار شد،کنشگری رسانه‌ای دختر انقلاب اسلامی برای تبیین نقش نوجوانان و دختران دانش‌آموز کل کشور بود. در این رویداد، نوجوانان به مناسبت روز دانش‎آموز به تولید و انتشار محتوا پرداختند.

رویداد ملی «کاروان پیاده‌روی اربعین»نیز کنشگری دختر انقلاب اسلامی در سطح بین‌الملل و نقش دختران در عرصه تبلیغ بود که نزدیک به 100 نفر از دختران منتخب کل کشور در مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت کردند.

در این رویداد یک هفته‌ای، دختران وظیفه داشتند روایت سفرشان را از طریق انتشار عکس‎ها، کلیپ‌ها و محتواهای مکتوب به گوش دیگران برسانند. تاکنون چهار کتاب تالیف و چاپ شده که دستاوردهای مجموعه دختران حاج قاسم را تجمیع کرده است.

بیشترین استان‌هایی که با شما همکاری داشتند چه نقاطی بود و از این همکاری چند نفر عضو مجموعه شما شدند؟

حدود 23 تا 25 استان کشور درگیری مستقیم با این جبهه دارند که یا از طریق رویدادهای استانی و یا از طریق مدارس صدرا جذب این جبهه شده‌اند.جبهه دختران حاج قاسم نزدیک به 5000 نفر عضو پذیرفته که نیمی از این تعداد، افراد فعال در شهر و استان خود هستند و روز به روز هم به تعداد اعضای این جبهه افزوده می‌شود.

با این اوصاف شما در جبهه دختران حاج قاسم فرمانده تربیت می‌کنید، درست است؟

در هر سال، دوره‌های ویژه‌ای در سطوح بالاتر برای دختران نخبه و مستعد برگزار می‌کنیم تا دختران بتوانند عهده‎دار مسئولیت‎های مهم شوند. یعنی وقتی این دختر به سن جوانی می‌رسد بتواند مدیر جوان و توانایی برای کشور شود و یا در سطح خانواده خود بتواند تحول گرا و تحول آفرین باشد. امید داریم این جبهه به اندازه‎ای رشد کند که بتواند به تشکیل حرکت‌های مردمی بدون اتکا به حاکمیت کمک کند و حاکمیت در این میان نقش تسهیل‌گر و حلقه میانی بین مشکلات و حرکت‌های مردمی داشته باشد.

چرا «جبهه دختران حاج قاسم» اهمیت دارد؟

نوجوان اقتضائات هویتی دارد؛ مثلا در سنی است که دنبال دیده شدن است، دوست دارد به همه دنیا بگوید که چقدر مهم بوده و به دنبال امتحان راه‌های مختلف برای رسیدن به مسیر ایده‌آل زندگی خود است. اگر بتوانیم به نوجوان در زندگی،  هدف و جهت بدهیم از این بلاتکلیفی نجات می‌یابد، هویت خود را پیدا می‌کند، ظرفیت‌های خود را می‎شناسد و می‌فهمد که چقدر می‌تواند در عرصه اجتماعی موفق باشد.

در جبهه دختران حاج قاسم نیز نوجوان می‌فهمد که چقدر مهم است، در عرصه اجتماعی قرار می‌گیرد و از لحاظ دانش، بینش، مهارت و معرفت اغنا می‌شود. اعضاء علاوه بر فعالیت‌های اجتماعی، هر هفته بایدکتاب، نهج البلاغه و قرآن بخوانند، ورزش، آشپزی و کارهای هنری انجام بدهند و در کلاس‌های مختلف شرکت کنند. نوجوان با این تنوع برنامه‌ها،‌همزمان از نظر شخصی، خانوادگی و اجتماعی به رشد و نقش‌آفرینی می‌پردازد و برای ادامه فعالیت انگیزه می‌گیرد.

در پایان صحبت‌هایمان از حضور دختران حاج قاسم در رویداد «یک صدا ایران» برای مخاطبمان می‌گویید؟  

حوزه هنری در سال گذشته رویداد یک صدا ایران را طراحی و اجرا کرد که دختران و پسران انقلاب اسلامی در یک رویداد چند روزه در قالب تولید محتوا و آثار رسانه‌ای فعالیت کردند ،‌در این رویداد، 5 گروه از دختران حاج قاسم شرکت کردند که از جمله مهم‌ترین آثار تولیدی آن‌ها می‌توان به «رادیو انتخاب» اشاره کرد.