۲۰ آبان ۱۴۰۳ - ۱۸:۴۵
کد خبر: ۷۶۸۹۲۶

سخنان آتشین دکتر فاطمی دو روز مانده به کودتای ۲۸ مرداد

سخنان آتشین دکتر فاطمی دو روز مانده به کودتای ۲۸ مرداد
در ۲۶ مرداد سال ۱۳۳۲ دکتر حسین فاطمی از چهره‌های سرشناس جبهه ملی و وزیر خارجه دولت دکتر مصدق مطالب آتشینی را در روزنامه خود – باختر امروز – در نقد محمدرضا شاه و سلطنت پهلوی ایراد کرد.

در ۲۶ مرداد ۱۳۳۲، ایران شاهد تلاشی ناموفق برای کودتای نظامی علیه دولت قانونی دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، بود. این کودتا بخشی از یک طرح گسترده بود که با حمایت مالی و عملیاتی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا (سیا) و بریتانیا (MI6) و باهدف سرنگونی دولت مصدق و بازگرداندن شاه به قدرت طراحی شده بود. هدف اصلی این برنامه، حفظ منافع نفتی بریتانیا در ایران و جلوگیری از گسترش نفوذ اتحاد جماهیر شوروی در خاورمیانه بودکودتا در ۲۶ مرداد با شکست روبه‌رو شد. نیروهای وفادار به دولت مصدق و مردم حامی ملی شدن صنعت نفت موفق شدند این توطئه را ناکام بگذارند. شاه، که در این طرح نقش داشت، پس از شکست کودتا به سرعت از ایران فرار کرد و به بغداد و سپس به رم پناه برد.

پس از این شکست، تلاش‌های جدیدی از سوی کودتاچیان و عوامل خارجی برای سرنگونی دولت مصدق آغاز شد. در ۲۸ مرداد، طرفداران شاه و برخی از نیروهای امنیتی و نظامی، با حمایت مالی و تجهیزاتی که توسط آمریکا و بریتانیا فراهم شده بود، توانستند تظاهرات گسترده‌ای به راه بیندازند و موجی از آشوب و اغتشاش ایجاد کنند. در نتیجه این تلاش‌ها، در ۲۸ مرداد کودتا با موفقیت انجام شد، و نیروهای شاه وارد خانه دکتر مصدق شده و او را دستگیر کردند.

پس از پیروزی کودتاچیان، دکتر مصدق محاکمه و به سه سال زندان و پس از آن به حبس خانگی در احمدآباد محکوم شد. همچنین، دکتر حسین فاطمی، از یاران نزدیک مصدق و وزیر امور خارجه در دولت وی، پس از دستگیری مورد شکنجه شدید قرار گرفت و در نهایت در 19 آبان ۱۳۳۳ اعدام شد.کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اثرات بلندمدتی بر ایران و آینده سیاسی این کشور داشت. این کودتا نه تنها زمینه‌ساز تقویت قدرت شاه و حکومت دیکتاتوری در ایران شد، بلکه با تقویت حضور و نفوذ غرب در کشور، نقش مهمی در شکل‌گیری احساسات ضدغربی و تحولات سیاسی و اجتماعی بعدی ایران داشت. این رویداد همچنین در تاریخ معاصر ایران به عنوان یکی از نقاط عطف در مبارزات استقلال‌طلبانه و ضد استعماری شناخته می‌شود.

روزهایی که گمان می­شد کودتا شکست خورده­است و مردم طرفدار جبهه ملی و دولت دکتر مصدق توانسته‌­اند بر کودتاچیان غلبه پیدا کنند دکتر حسین فاطمی در نکوهش شاه و سلطنت پهلوی مطالب تندی را ایراد کرد و شخص شاه را به­ خاطر کودتا و فرار از کشور  با حمایت انگلستان مزدور نامید.

در ادامه به بررسی مطالب روزنامه باختر امروز در این‌ خصوص می­پردازیم:

دوشنبه 26مرداد 1332 روزنامه باختر امروز که زیر نظر دکتر حسین فاطمی بود در تیتر اصلی خود نوشت:

«امروز پرچم سه رنگ ایران به­جای مجسمه‌­ها در همه میدان‌­های تهران در اهتزاز بود»

هم­چنین در زیر تیترهای این روزنامه چنین مشاهده می‌­شود:

«عصر دیروز میتینگ عظیمی برای ابراز نفرت نسبت به کودتاچیان در میدان بهارستان تشکیل شد»

«دیروز محمدرضا پهلوی شاه فراری که علیه حکومت ملی به دستیاری اجانب کودتا نمود و با شکست مواجه گردید»

ده­ها هزار مردم قهرمان تهران با در دست داشتن عکس مصدق فریاد می­زدند «مصدق پیروز است» « ما شاه نمی­خواهیم- شاه فراری و اجنبی پرست باید محاکمه و مجازات شود» شاه از ترس انتقام ملت به بغداد گریخت. مردم با شوق و ذوق پیروزی جشن گرفتند.

همه مردم خواستار محاکمه و اعدام فوری کودتاچیان بودند. ملت ایران در زیر آفتاب سوزان اراده استوار خود را به جهانیان اعلام کردند. مردک تقاضای تشکیل شورای سلطنتی را داشتند. دکتر شایگان گفت: با کشتن ما نهال نهضت ملی ایران بارورتر می­شود. دکتر فاطمی گفت: جنایات دربار پهلوی روی دربار فاروق را سفید کرد. مهندس رضوی گفت: باید هرچه زودتر اختلاف طبقاتی از بین برود و دولت شورای سلطنتی را تشکیل دهد. جلالی موسوی پیروزی ملت را تبریک گفت و از مردم خواست که در حفظ نظم کوشا باشند.

 

مطلبی که در این روزنامه به قلم دکتر فاطمی نوشته شده اوج برخورد آتشین با شاه و ماهیت سلطنت پهلوی است. چنین به ­نظر می­رسد که فضای سیاسی کشور از طرح کودتا علیه دولت دکتر مصدق که در کارنامه خود ملی کردن صنعت نفت را دارد و هم­چنین فرار شاه به­حمایت استعمار گر پیر و بدنامی مانند انگلستان بسیار خشمگین است. 

 

مطلبی به قلم دکتر حسین فاطمی:

«خائنی که می­خواست وطن را به­ خاک و خون بکشد فرار کرد»

قرار کودتا چیان با فرزند قرارداد 1933 این بود که اگر در خفه کردن صدای ملت، در نابود کردن حکومت ملی توفیق پیدا کردند و توانستند بر دست و پای افراد وطن‌پرست و آزادی‌خواه زنجیر بگذارند رادیو تهران در ساعت مقرر برنامه معمولی خود را شروع نکند تا سر دسته خیانتکاران خود را از کلاردشت پس از چند دقیقه با هواپیما به تهران برساند و مرد استقلال و محو حاکمیت مملکت را از انگلستان بستاند.

«این جوان هوسباز با یک چنین اندیشه خام و احمقانه­ای فراموشکرده بود ملتی وجود دارد که همه این مبارزات و افتخارات وطن، تمام جهاد ملی شدن نفت و مجموع عملیات چند سال اخیر در طرد نفوذ شوم و خانه برانداز استعمار انگلستان از اوست»

دربار، در برابر مجلس سازی اشرف، در اقلیت سازی مادر، در جلو مداخلات بردارها و در تحریکات و مداخلات علنی و آشکار خود شاه بر ضد منافع کشور سد آهنین مقاومت بسته و نمی­گذارد که حاصل زحمات و جانبازی­هایش را یک کانون فساد و ناپاکی و یک مرکز فحشا به آتش هوسبازی و نوکری لندن اندازد و یک خط­ ننگ و بدنامی ابدی روی افتخارات میلیون­ها مردمی که دیگر حاضرنیستند تحت نفوذ و اراده خدایان کمپانی سابق باقی بمانند بکشد. من همیشه گفته­ام که حق این بود پیش از بستن کنسولگری­ها در شهرستان­ها و سفارت فخیمه در تهران آن مرکز ننگ و رسوایی که انگلستان را خالق خود می­داند و ساخته و پرداخته شده «آیرونسید» -کلنل انگلیسی- و «هاوارد» معروف است کوبیده شود و درب این خانه مجری اراده اجنبی­ ها را گل بگیرند.

عده‌­ای که مستقیماً از آن خوان یغما بهره­‌مند می‌­شدند و گروهی که نفع خود را در بقای سیاست انگلیس در ایران می­دانستند سم تبلیغات ظاهر فریب را آنطور باعصاب می­رسانیدند که اگر دست به ترکیب این هیولای شهوت بخورد تمام تار و پود ما از هم گسیخته می­شود. خوب شد که تفضل و عنایت خدای ایران و حوصله بی‌حساب و صبر و بردباری و متانت دکتر مصدق بالاخره این پرده پندار را پاره کرد و مردم- دوست و دشمن فهمیدند که این « آقا زاده» خلف الصدق همان پدریست که بیست سال ایران را غارت کرد. نصف مملکت را به ­صورت املاک اختصاصی در آورد و مرض زمین‌­خواری او شهره دنیا شد و عایدات سالیانه او سر به ده‌­ها میلیون گذاشت. سرانجام روزی که باید از منافع کشورش دفاع کند مردم بی‌­پناه را به تانک و توپ بمباران دو دشمن قوی، بلاتکلیف سپرد و خود با کامیون‌­های جواهرات راه فرار را در پیش گرفت با این تفاوت که از کودتای انجام شده پدر در سوم شهریور بیست ­سال گذشته بود و پسری که وارث آن کودتای ننگین بود برای تحکیم پایه‌­های لرزان و سست سلطنت جنایت‌­آمیز خویش به نهضت ملی وطن که با خون فرزندان سی­تیر آبیاری شده بود شبیخون ناجوانمردانه زد ولی چون نقش ابلهانه او نگرفت بعد از یک ساعت بر هواپیما نشست و در کنار سفارت انگلیس بغداد فرود آمد.

سخنان آتشین دکتر فاطمی دو روز مانده به کودتای 28 مرداد

همچنین در ادامه متن مطالب آتشین دیگری نیز در نکوهش شاه برجسته شده است که از جمله آن می­توان اشاره کرد:

«برو ای خائن که تو را آنقدر اجانب نیز پست و حقیر شناخته‌­اند که دیگر برای این جنایت هولناک که ورق آخر و برگ نهائی دوازده سال سلطنت توست و به اشاره و دستور مستقیم آنان صورت گرفت مزدی به تو نخواهند پرداخت. اکنون از غارتی­‌های پدر و از دلارها و لیره­های یغما شده خویش باید خرج کاباره‌های اروپا را تأمین کنی.»

« برو ای اسیر اراده اجنبی که تاریخ جنایت‌آمیز دودمان سی ساله پهلوی را تکمیل کردی آن سفاکی و خونریزی و چپاول پدر و خیلی از خصوصیات دیگر -خاندان جلیل- این فصل شرم‌آور و این ورق سراپا ننگ آخر را نیز لازم داشت.»

ارسال نظرات