فضای مجازی هویت‌های نامعین ایجاد کرده است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی در افتتاحیه همایش ملی فلسفه فرهنگ که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، در ابتدا به سه ساحت چیستی فلسفه فرهنگی پرداخت و گفت: در ساحت اول باید بدانیم از منظر اسلام چه بایسته هایی را برای زندگی کردن در نظر داریم و از منظر فلسفه ملاصدرا آن حرکت جوهری در شکل گیری یک بایسته نقش دارد مد نظر است.

وی ادامه داد: فرهنگ به مثابه «هست یا نیست» ساحت دوم است به این صورت که در «بودن و نبودن» از کلیت وجود صحبت می کند و «هست و نیست» به معنای یک حضور اجتماعی است، تلقی عمومی که از فرهنگ می شود «هست یا نیست» بوده و امری اجتماعی است و همچنین آن را امری نسبی می دانند از این رو فرهنگ اجتماعی که در ایران است، با فرهنگ مالزی و ترکیه و دیگر کشورهای اسلامی متفاوت است.

حجت الاسلام والمسلمین عاملی با اشاره به دوران حضور انبیا گفت: منبع اصلی فرهنگ در زمان انبیاء دین بوده است اما پس از گذشت قرن ها که جوامع اسلامی درگیر زندگی مدرن شده، منابع فرهنگ متفاوت هستند؛ در دوران امروز دو زیست بوم برای فرهنگ متصور است زیرا خطا است که کسی اینترنت را یک ابزار صرف بداند؛ فضای مجازی در عرصه زندگی ما شکل گرفته و همه عرصه های زندگی را در خود دارد و می توان آن را زیست بوم دانست چرا که از خریدوفروش تا ارتباطات عاطفی در آن شکل می گیرد.

وی با بیان اینکه فضای دوم فضای اول را دریافت می کند، گفت: به عبارتی می توان گفت فضای دوم یک موقعیت مکانی دارد برای مثال سامانه مکان یاب گوشی از محیط واقعی اطلاعاتی دریافت می کند و در فضای دوم ما را برای رسیدن به مقصدی راهنمایی می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه بسیاری از منابع اجتماعی شدن فرهنگ در فضای دوم شکل می گیرد، تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب تعبیر کرده که فضای مجازی قتلگاه ارزش ها شده است زیرا بسیاری از جوانان از اینترنت و فضای مجازی اجتماعی شدن را یاد می گیرند؛ کسانی که ذهنیت کلیشه ای پیدا می کنند حداقل مصرف مغزی را داشته و از انگاره های ذهنی و کلیشه ها تبعیت می کنند از این رو تبلیغات دینی بر روی آن اثر نمی گذارد؛ تبلیغات تجاری در غرب از کد اقناع استفاده می کنند تا انحصار ذهنی را برای مخاطب خود رقم بزند.

وی 4 اتفاق را نتیجه دوفضایی برای فرهنگ دانست و گفت: کسی که پای در زمین و ذهن در فضا دارد ماهیت دو تمایلی پیدا می کند زیرا در یک زیست فرهنگی بومی حضور دارد و در عین حال در یک فضای دیگر نیز زیست دارد؛ در این دو تمایلی هویت های نامعین شکل می گیرد با وجود اینکه خصلت های هویت ثبات و تمایز است.

حجت الاسلام والمسلمین عاملی ادامه داد: هویت های مقاومت هویت هایی هستند که استقرار داشته و بر یک امری تأکید دارند؛ 85 درصد بروز اینترنت در تصویر است و جهان تصویری است که برای مخاطبان ذهنیت ایجاد می کند. گروه دوم نیز هویت های ترکیبی هستند که ممکن است به عدم تعین برسند گروه سوم نیز هویت های مشروعیت یافته بوده که به الگوهای زمانه توجه داشته و بر اساس خواست زمانه پیش می روند مانند کنشگران مجازی که بر اساس الگوهای روز پیش می روند.

وی با بیان اینکه «زمان» در فضای مجازی با «زمان» در فضای فیزیکی متفاوت است، گفت: وقتی زمان و توزیع متفاوت است طبیعتا فرهنگ نیز متفاوت می شود. اگر بخواهیم امر را به سمت یک وجود متعالی ببینیم باید بگوییم که چرخشی از حکمرانی سلسله مراتبی به حکمرانی افقی، از تأسف در خصوص اتفاقات به نظام هوشمند اقدام، چرخش از عدالت گفتمان عدالت به عدالت محقق و... در پی این دوفضایی در حال تحقق است.