نظریه‌پردازی و دفاع فکری از نظام اسلامی، رسالت محوری حوزه است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام صفدر الهی‌راد از اساتید حوزه و دانشگاه در نشست «حوزه و نظام؛ صد سال جهاد و اجتهاد، چالش‌ها و فرصت‌ها» از سلسله نشست‌های حوزه تمدن ساز در گذار به سده دوم که در خبرگزاری رسا برگزار شد، به تبیین دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره رابطه حوزه علمیه و نظام اسلامی پرداخت.

حجت الاسلام الهی‌راد تصریح کرد: موضوع بحث «نسبت حوزه علمیه با نظام اسلامی» است که مبتنی بر دو بیانات مهم رهبر معظم انقلاب تنظیم شده است: نخست دیدار با اساتید، طلاب و فضلای حوزه علمیه در حرم حضرت معصومه(س) در سال ۱۳۸۹ و دوم دیدار با روحانیون خراسان شمالی در بجنورد در سال ۱۳۹۱.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به عمق و ژرفای این بیانات افزود: تلاش کردم فراتر از فرمایشات رهبر معظم انقلاب سخنی نگویم چرا که مطالب ایشان بسیار دقیق، صریح و راهبردی است.

نظام اسلامی؛ امتداد اجتماعی حوزه علمیه

این استاد حوزه و دانشگاه با تکیه بر نگاه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اظهار داشت: بر اساس این دیدگاه، نظام اسلامی امتداد اجتماعی حوزه علمیه است. همان‌گونه که نماز جلوه‌ای فردی از دین است، حکومت اسلامی تجلی اجتماعی دین و آموزه‌های وحیانی است.

این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: جدا کردن حوزه علمیه از نظام اسلامی به معنای حذف هویت اصلی حوزه است. این تفکیک دوگانه‌ای کاذب است که توسط دشمنان ساخته شده و متأسفانه برخی در داخل نیز به آن دامن می‌زنند.

حجت الاسلام الهی‌راد با اشاره به مبانی توحیدی در اسلام تصریح کرد: اگر نظام اسلامی را از حوزه‌های علمیه جدا کنیم در واقع اراده تشریعی خداوند را از عرصه اجتماع کنار گذاشته‌ایم و این دقیقاً همان سکولاریسم است.

وی با نقل بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: رهبر معظم انقلاب در جمله‌ای مهم فرموده‌اند: تشکیل نظام اسلامی مدیون روحانیت است». ایشان با اعتقاد و استدلال این سخن را بیان کرده و تأکید دارند که اگر روحانیت نبود، انقلاب اسلامی حتی تا صد سال دیگر هم به پیروزی نمی‌رسید.

استقلال‌طلبی سیاسی از حوزه؛ هدفی پنهان

حجت الاسلام الهی‌راد خاطرنشان کرد: کسانی که بحث جدایی یا استقلال حوزه از نظام را مطرح می‌کنند، معمولاً اهداف سیاسی خاصی را دنبال می‌کنند. باید با دقت و وفاداری به مبانی امام و رهبری، رابطه حوزه و نظام اسلامی را بازخوانی کنیم.

وی در ادامه سخنان خود با تأکید بر جایگاه ممتاز حوزه علمیه قم گفت: رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که حوزه قم، مادر نظام اسلامی است. حوزه‌ای که مولد و خاستگاه انقلاب اسلامی بوده نمی‌تواند نسبت به سرنوشت نظام اسلامی بی‌تفاوت باشد؛ به‌ویژه در شرایطی که نیاز به دفاع از آن بیش از پیش احساس می‌شود.

حجت‌الاسلام الهی‌راد با استناد به فرمایشات رهبر معظم انقلاب، گفت: رهبر معظم انقلاب به‌صراحت می‌فرمایند که بی‌توجهی روحانیت به نظام اسلامی نه‌تنها افتخار نیست بلکه ننگ است. اگر روحانی در گوشه‌ای بنشیند و بگوید من با کارهای کشور کاری ندارم، این یک افتخار محسوب نمی‌شود بلکه نشانه‌ای از بی‌مسؤولیتی و انحراف از مسیر صحیح روحانیت است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: رهبر معظم انقلاب با دقت، این رویکرد انزواطلبانه را نوعی سکولاریسم می‌دانند. این سکولاریسم در دو سطح مطرح می‌شود: نخست در سطح اعتقادی که به‌طور کلی اسلام را از عرصه اجتماع جدا می‌بیند و دوم در سطح عملیاتی که طی آن برخی روحانیون یا حوزه‌ها عملاً نسبت به مسائل نظام اسلامی بی‌تفاوت هستند. به تعبیر رهبر معظم انقلاب این هر دو نوع انحراف، مردود و مغایر با مبانی دینی است.

مخالفت با سکولاریسم؛ ریشه در توحید و سیره اهل‌بیت دارد

حجت الاسلام الهی‌راد با اشاره به پشتوانه قرآنی و تاریخی این نگاه اظهار داشت: این طرز تفکر نه تنها با اصول توحیدی در تضاد است بلکه در برابر آموزه‌های صریح قرآن و سیره اهل‌بیت(ع) نیز قرار دارد. قرآن کریم صدها آیه دارد که ناظر به مسائل اجتماعی و سیاسی است. همچنین در تاریخ صدر اسلام پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) درگیر مسائل حکومتی و اجتماعی بوده‌اند.

وی ادامه داد: حضرت علی(ع) در دوران مظلومیت ۲۵ ساله خود با وجود غصب خلافت از مسئولیت اجتماعی شانه خالی نکردند و حتی به حکومت وقت مشورت و کمک می‌دادند؛ چرا که اصل اسلام و نظام اسلامی را بر حفظ جایگاه شخصی خود ترجیح می‌دادند. این خود سندی است بر ضرورت حمایت از نظام اسلامی حتی در شرایط نامطلوب.

حجت الاسلام الهی‌راد تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب به‌روشنی فرموده‌اند که سرنوشت حوزه علمیه و نظام اسلامی به‌هم گره خورده است. اگر نظام آسیب ببیند بیشترین خسارت متوجه حوزه و روحانیت خواهد شد. این پیوند نه‌تنها در بُعد مسؤولیت بلکه در فرصت‌های تاریخی نیز مشهود است.

این استاد حوزه و دانشگاه با نقل بیانات رهبر معظم انقلاب خاطرنشان کرد: امروز نظام اسلامی زمینه‌هایی را برای حوزه فراهم کرده که پیش از انقلاب حتی تصورشان هم ممکن نبود. طلبه‌ای باسواد و متعهد امروز می‌تواند در رسانه ملی حاضر شود و پیام دین را به گوش میلیون‌ها نفر برساند. این یک فرصت تاریخی است که باید با بصیرت قدر دانسته شود.

حمایت و نصیحت؛ دو وظیفه هم‌زمان حوزه نسبت به نظام

حجت الاسلام الهی‌راد اظهار داشت: رابطه حوزه علمیه با نظام اسلامی باید توأم با حمایت و نصیحت باشد. حوزه باید حامی نظامی باشد که تجلی اجتماعی اهداف دینی آن است؛ اما اگر نقص یا اشتباهی در عملکرد نظام دیده می‌شود، روحانیت موظف به نصیحت دلسوزانه و اصلاح‌گرانه است. قهر، بی‌توجهی یا تخریب هیچ‌گاه جایگاه حوزه را تقویت نمی‌کند.

حجت‌الاسلام الهی‌راد با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی گفت: معظم‌له با صراحت هشدار می‌دهند که تخریب و فاصله‌گرفتن از نظام اسلامی، رویکردی خطرناک و خسارت‌بار است. انتقاد باید در کنار حمایت باشد نه جایگزین آن. روحانیت موظف است در عین وفاداری به نظام، نقدهای دلسوزانه و اصلاح‌گرانه داشته باشد.

حجت الاسلام الهی‌راد در ادامه سخنان خود به سه محور اصلی از وظایف حوزه علمیه نسبت به نظام اسلامی، طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، اشاره کرد و گفت: نخست پشتیبانی نظری و فکری از نظام اسلامی است؛ جایی که حوزه علمیه باید نقش نظریه‌پرداز و تولیدکننده فکر را ایفا کند. تداوم نظام اسلامی بدون تبیین مبانی نظری، اندیشه سیاسی اسلامی و نرم‌افزار فکری، ممکن نیست. این مسؤولیت از ابتدای تأسیس تا استمرار نظام، بر دوش حوزه است.

وی افزود: دوم تولید علوم انسانی اسلامی مطرح است. نظام اسلامی برای موفقیت در عرصه‌هایی چون اقتصاد، مدیریت، تعلیم و تربیت، حقوق، سیاست و روان‌شناسی نیازمند علوم انسانی مبتنی بر معارف اسلامی است. حوزه باید متناسب با این نیاز تولید علمی داشته باشد و در این میدان پیشگام باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه سومین وظیفه حوزه علمیه را پاسخ‌گویی به شبهات معرفتی نسل جوان دانست و گفت: رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که دشمن در میدان جنگ شناختی و فکری فعال است و حوزه علمیه باید مرجع اصلی پاسخ به پرسش‌ها و شبهات فکری جوانان باشد.

علوم انسانی غربی؛ تهدیدی پنهان برای نظام اسلامی

وی با اشاره به تحلیل رهبرمعظم انقلاب از وضعیت علوم انسانی در کشور گفت: رهبر معظم انقلاب به‌روشنی بیان می‌فرمایند که بخش عمده علوم انسانی رایج در دانشگاه‌ها مبتنی بر جهان‌بینی غرب است. این مبانی در بسیاری از موارد با اهداف اسلامی و انقلابی تعارض دارد. نتیجه آن تربیت مدیرانی است که در ساختار فکری خود با نظام اسلامی هم‌راستا نیستند و گاه در تقابل با آن عمل می‌کنند.

حجت الاسلام الهی‌راد تأکید کرد: اگر حوزه علمیه در این میدان ورود نکند فضا در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که نه تنها فاقد مبانی دینی‌اند بلکه گاه با تفکرات لیبرالی یا مارکسیستی در دانشگاه‌ها حضور دارند. امروز هم شاهد این وضعیت هستیم؛ دانشجویان متعهد مذهبی گاه تحت تأثیر همین افکار قرار می‌گیرند. این خلأ فکری زنگ خطر مهمی برای آینده فرهنگی کشور است.

این استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: تجربه نشان داده است که هر جا حوزه با عمق و جدیت وارد میدان شده نظام اسلامی تقویت شده است. شخصیت‌هایی چون علامه مصباح یزدی(ره) که رهبر معظم انقلاب از او به عنوان «استاد فکر» یاد می‌کنند، نمونه‌هایی از این نقش‌آفرینی‌اند. طرح‌های نظری، مناظره‌ها، پاسخ به شبهات روشنفکرانه و تلاش‌هایی همچون آثار شهید مطهری، پشتوانه نظری و اعتقادی نظام اسلامی را شکل داده‌اند.

وظیفه محوری حوزه، نظریه‌پردازی و دفاع فکری از نظام اسلامی است

حجت الاسلام الهی‌راد در پایان خاطرنشان کرد: حوزه علمیه موظف است از نظام اسلامی پشتیبانی محتوایی و فکری داشته باشد. این پشتیبانی باید از طریق نظریه‌پردازی، پاسخ‌گویی به شبهات و دفاع از مبانی معرفتی و اعتقادی صورت گیرد. در این مسیر باید یاد و راه استادان بزرگی چون شهید مطهری، علامه مصباح و سایر علمای فرهیخته زنده نگه داشته شود؛ بزرگانی که تمام عمر خود را وقف اسلام و انقلاب کردند.