گزارشی از نشست علمی «حوزه و نظام؛ صد سال جهاد و اجتهاد، چالش‌ها و فرصت‌ها»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست «حوزه و نظام؛ صد سال جهاد و اجتهاد، چالش‌ها و فرصت‌ها» از سلسله نشست‌های «حوزه تمدن‌ساز در گذار به سده دوم» که روز یکشنبه در محل خبرگزاری رسا برگزار شد.

آیت‌الله عباس کعبی عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری در این نشست با اشاره به مجاهدت‌های بزرگانی چون حاج شیخ عبدالکریم حائری و آیت‌الله بروجردی در دوران انقلاب اسلامی، تأکید کرد: امروز در دوره ولایت فقیه، تقویت پیوند حوزه با عرصه‌های حکمرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: صد سالگی بازتأسیس حوزه علمیه می‌تواند نقطه عطفی برای اقدامات راهبردی آینده باشد و از این فرصت باید برای تدوین منشور دوم روحانیت استفاده کرد.

آیت‌الله کعبی با ابراز امیدواری نسبت به آینده حوزه‌های علمیه و گام‌های مؤثر در مسیر تحقق تمدن اسلامی، تأکید کرد: باید با واقع‌بینی به چالش‌های پیش‌رو توجه کرده و در جهت تقویت جایگاه اجتهاد و جهاد علمی حرکت کرد.

حجت‌الاسلام ذبیح‌الله نعمیان استاد حوزه علمیه قم در ادامه نشست اظهار داشت: در آستانه صدسالگی تحولات مهمی که بر حوزه‌های علمیه گذشته چند محور اساسی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. یکی از مسائل اساسی نوع تعامل حوزه با نظام‌های دانشی نوین است؛ موضوعی که به‌ویژه از دوره مشروطه به‌این‌سو محل بحث و گاه محل نفوذ و انحراف بوده است.

وی با اشاره به چهره‌های اثرگذار در این روند افزود: از جمله چهره‌های انحرافی در این مسیر، شیخ اسدالله مامقانی است که از شاگردان شیخ اسدالله خرقانی و از چهره‌های مرتبط با جریانات مشروطه‌خواه در نجف و استانبول بود. وی بعدها وارد دستگاه دیپلماسی عثمانی شد و در مقاطعی نیز در ایران صاحب منصب گردید.

حجت‌الاسلام مهدی ابوطالبی عضو شورای علمی گروه تاریخ اندیشه معاصر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این نشست با تأکید بر اهمیت مقابله با تحریف گفتمان انقلاب اسلامی، اظهار داشت: یکی از دغدغه‌های مهم رهبر معظم انقلاب تحریف اندیشه امام خمینی(ره) است که حوزه‌های علمیه باید در برابر آن ایستادگی کنند.

وی با اشاره به جایگاه حوزه‌های علمیه در نظام اسلامی افزود: از جمله وظایف مهم حوزه‌ها، پشتیبانی فکری و تبلیغی از نظام اسلامی است که شامل تبیین گفتمان امام(ره) و رهبر معظم انقلاب و روشن‌سازی مبانی انقلاب می‌شود. همچنین حوزه‌ها باید نقش فعالی در نقد و نظارت بر عملکرد مسئولان داشته باشند و در صورت نیاز مسئولیت‌های اجرایی را نیز بر عهده گیرند.

تحریف انقلاب؛ نتیجه عدم شناخت صحیح از ماهیت آن

حجت‌الاسلام ابوطالبی با تأکید بر ضرورت شناخت دقیق ماهیت انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی بر پایه نگاهی الهی و تمدنی شکل گرفته و در تقابل با تمدن‌های مادی غربی قرار دارد. این واقعیت در برخی تحلیل‌های اندیشمندان غربی نیز به چشم می‌خورد که انقلاب اسلامی را تهدیدی برای تمدن غرب دانسته‌اند.

حجت‌الاسلام صفدر الهی‌راد از اساتید حوزه و دانشگاه در ادامه نشست به تبیین دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره رابطه حوزه علمیه و نظام اسلامی پرداخت.

حجت الاسلام الهی‌راد تصریح کرد: موضوع بحث «نسبت حوزه علمیه با نظام اسلامی» است که مبتنی بر دو بیانات مهم رهبر معظم انقلاب تنظیم شده است: نخست دیدار با اساتید، طلاب و فضلای حوزه علمیه در حرم حضرت معصومه(سلام‌الله‌علیها) در سال ۱۳۸۹ و دوم دیدار با روحانیون خراسان شمالی در بجنورد در سال ۱۳۹۱.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به عمق و ژرفای این بیانات افزود: تلاش کردم فراتر از فرمایشات رهبر معظم انقلاب سخنی نگویم چرا که مطالب ایشان بسیار دقیق، صریح و راهبردی است.

حجت‌الاسلام محمدهادی هدایت استاد حوزه و دانشگاه در این نشست با اشاره به این فرمایش رهبر معظم انقلاب که «اولویت اول حوزه‌های علمیه، تبلیغ است»، گفت: به نظر من تبلیغ تبیین همین دستاورد عظیم حوزه علمیه است.

حجت‌الاسلام هدایت با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب به جامعه مدرسین که در آن بر لزوم ایجاد جامعه‌ای با ساختار دینی تاکید شده، گفت: معظم له در این پیام یکی از مهم‌ترین وظایف حوزه‌های علمیه را توجه به «فقه حکومتی» دانسته و بیان کردند که فقه حکومتی یعنی استخراج احکام الهی در تمام شئون حکومت و نگریستن به احکام فقهی با رویکرد حکومتی؛ یعنی بررسی تأثیر هر حکم در ساخت جامعه نمونه اسلامی و رسیدن به حیات طیبه.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب همچنین اشاره کردند که امروز در اداره کشور با مسائلی مواجه هستیم که حل آن‌ها بر عهده حوزه‌های علمیه است.

حجت‌الاسلام هدایت تصریح کرد: حوزه‌های علمیه در حال انجام کارهای بنیادینی در تمام علوم و ابواب فقهی هستند و حرف‌های جدی برای گفتن دارند.

حجت‌الاسلام علی احتشام عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه نشست از نقش مهم رسانه‌ها به‌ویژه خبرگزاری رسا در اطلاع‌رسانی مسائل حوزه علمیه تشکر کرد.

وی ضمن اشاره به مشکلات امروز جامعه، تأکید کرد: برخی مسائل دینی باید توسط نهادهای دینی پیگیری شود، اما متأسفانه در برخی موارد این وظایف به نهادهای غیرحوزوی واگذار شده است.

لزوم توجه به مشکلات دینی از سوی نهادهای حوزوی

حجت‌الاسلام احتشام با اشاره به مشکلاتی که از سوی جوانان و نوجوانان مطرح می‌شود، گفت: این مسائل باید از طریق نهادهای دینی پیگیری شود، زیرا بسیاری از مشکلات جامعه نیاز به مداخله نهادهای دینی دارد.

 وی با تأکید بر فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب درخصوص ضرورت برطرف کردن ضعف‌ها و توجه به وضعیت جامعه، گفت: اگر وظایف خود را به درستی انجام می‌دادیم، باید وضعیت جامعه بهتری می‌بود.

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برای تحقق مردم‌سالاری دینی به نقش حوزه‌های علمیه اشاره کرد و گفت: حوزه علمیه باید در تأمین نیازهای دینی جامعه نقش اصلی را ایفا کند.

حجت‌الاسلام احتشام به برخی چالش‌های موجود در جامعه اشاره کرد و تصریح کرد: حوزه‌های علمیه باید در حل این مشکلات مداخله کنند. از جمله این مشکلات بحران جمعیت و افزایش طلاق و کاهش ازدواج است، همچنین بحران اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن نیز نیازمند توجه و کمک حوزه علمیه است.

حجت‌الاسلام محمد لطفی نیاسر مشاور رئیس سازمان صدا و سیما در تعامل با حوزه علمیه و روحانیت نیز در این نشست به اهمیت و جایگاه حوزه علمیه در فرآیند شکل‌گیری و تثبیت نظام جمهوری اسلامی پرداخت.

حجت‌الاسلام لطفی نیاسر در ابتدای سخنان خود به رونمایی از منشور جدید رهبر معظم انقلاب برای روحانیت در دوران جدید اشاره کرد و افزود: این منشور در صدوسومین سال تأسیس حوزه رونمایی خواهد شد و امیدواریم که بحث‌هایی که در این نشست مطرح می‌شود بعد از رونمایی منشور با آن هم‌راستا باشد.

نقد دلسوزانه به وضعیت موجود حوزه

حجت‌الاسلام لطفی نیاسر در ادامه به نقدهایی درباره حوزه علمیه اشاره و تأکید کرد: این انتقادات از سر دلسوزی و نه نفی جایگاه حوزه است. ما حوزه را می‌شناسیم و جایگاه و قدرت آن را درک می‌کنیم، اما نیاز به اصلاحات و بهبودهایی در برخی جنبه‌ها احساس می‌شود.

حجت‌الاسلام سید قوام صفوی دبیر علمی این نشست نیز در جمع بندی مباحث به تبیین ابعاد مختلف این رویداد مهم پرداخت و گفت: در آستانه برگزاری همایش «صدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت حضرت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی» هستیم؛ رویدادی که با شعار «صد سال شکوفایی، دوازده قرن پیشینه خدمت» برگزار می‌شود.

وی با اشاره به فعالیت‌های کمیته رسانه‌ای این همایش، اظهار داشت: کمیته برگزارکننده در بخش رسانه، تقسیم‌کار دقیقی انجام داده است. ما علاوه بر راه‌اندازی پرونده ویژه خبری با محوریت نکوداشت این مناسبت مهم تصمیم به برگزاری سلسله نشست‌هایی با حضور اندیشمندان حوزوی گرفتیم. این نشست‌ها با هم‌اندیشی جمعی طراحی شده‌اند و در چهار محور اصلی ابعاد مختلف حوزه علمیه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

حجت‌الاسلام صفوی محور نخست این نشست‌ها را مسائل درون‌حوزوی عنوان کرد و افزود: در این بخش روند تحولات حوزه در صد سال اخیر و الزامات ورود به دوران تحول در قرن آینده بررسی می‌شود.

وی ادامه داد: در محور دوم موضوع «حوزه و جامعه‌پردازی» مطرح است که در این زمینه، حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم با تمرکز بر بیانیه گام دوم انقلاب نکات مهمی را ارائه کرد.

حوزه و نظام اسلامی؛ تحلیل صد سال جهاد و اجتهاد

فعال فرهنگی فضای مجازی با اشاره به محور سوم افزود: تعامل حوزه با نظام مقدس جمهوری اسلامی با عنوان «صد سال جهاد و اجتهاد؛ چالش‌ها و فرصت‌ها» تحلیل می‌شود که در این بخش از حضور ارزشمند اساتید بزرگواری همچون آیت‌الله کعبی، صمیمانه قدردانی می‌شود.

وی در پایان گفت: موضوع «حوزه و عرصه بین‌الملل» نیز به‌عنوان محور چهارم در روزهای آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت.

حجت الاسلام صفوی در پایان تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت این رویداد علمی و حوزوی پیامی مهم صادر فرموده‌اند که امید است زمینه لازم برای درک عمیق، تبیین و ترویج این پیام ارزشمند در میان افکار عمومی فراهم گردد.