نگاه جهانی به اسلام در فضای فکری حوزه تقویت شود

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام بهروز شامی زاده استاد سطح عالی حوزه علمیه در نشست تحلیل و بررسی «پیام رهبر معظم انقلاب همایش به ملی صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم» که به همت اندیشکده اخلاق و معنویت اندیشگاه گام دوم انقلاب در خبرگزاری رسا برگزار شد، گفت: یکی از نکات مهم این پیام روشن کردن ضرورت صورت‌بندی دقیق بیانات رهبر انقلاب درباره نهادهای حساس در نظام اسلامی مانند حوزه‌های علمیه است. متأسفانه تا به امروز چنین صورت‌بندی‌هایی را کمتر داشته‌ایم و کمبود این مسئله احساس می‌شد.

پیام رهبر انقلاب؛ نفسی تازه برای حوزه

این استاد سطح عالی حوزه علمیه ادامه داد: این پیام، مثل نفسی تازه برای ماست و ما را خوشحال کرده، چرا که نیازمند چنین بیانیه‌ای بودیم تا به درک و تسلط بهتری بر نقش حوزه‌ها در شرایط فعلی برسیم. از نگاه بنده آنچه رهبر انقلاب در این پیام انجام دادند بر پایه یک پیش‌فرض مهم است؛ اینکه ملت ایران اسلام را از طریق روحانیت پذیرفته و همیشه ایمان مردم به اسلام با اعتماد به روحانیت گره خورده است.

حجت‌الاسلام شامی‌زاده افزود: همان اسلامی که امام خمینی(ره) از دل همین حوزه‌ها مطرح کرد و توانست مردم را با آن به میدان بیاورد و ایده‌ی جدید جمهوری اسلامی را ارائه دهد، اکنون نیاز دارد تا روحانیت مردم را به همان اسلام به معنای خاص آن هدایت کند و این پیوند را حفظ نماید.

وی تأکید کرد: این پیام از نظر من نشان‌دهنده اعمال نوع خاصی از ولایت و رهبری است که در آن رهبر انقلاب می‌خواهند مسیر حرکت مردم را جهت‌دهی کرده و روحانیت را که پیشران این حرکت است به ایفای نقش فعال‌تر وادار کنند.

جمهوریت؛ حلقه مکمل اسلامیت

این استاد سطح عالی حوزه علمیه در ادامه گفت: آنچه به نظر من بیشتر نیاز به تأکید دارد، مسئله جمهوریت است. یعنی در شرایط فعلی روحانیت باید بیش از پیش به نقش جمهوریت توجه کند. چرا که اگر نتواند جمهوریت را درست درک کند و در میدان عمل به کار گیرد به اسلامیت نیز آسیب خواهد رسید. چون ما این دو (اسلامیت و جمهوریت) را به‌هم‌پیوسته می‌دانیم.

حجت‌الاسلام شامی‌زاده افزود: یکی از موضوعات مهمی که در نگاه تمدنی ما باید به آن توجه شود دوگانه‌هایی است که گاه به‌صورت تصنعی در ذهن ما ساخته شده‌اند؛ مانند دوگانه «معنویت و آزادی» یا «پیشرفت و اخلاق». اما در منظومه فکری جمهوری اسلامی این دوگانه‌ها قرار نیست متقابل و متضاد بمانند؛ بلکه به‌سمت هم‌افزایی و وحدت حرکت می‌کنند. یعنی همه خواسته‌های اصیل بشر اعم از دنیوی و اخروی می‌توانند در کنار یکدیگر برآورده شوند.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه گفت: نمونه‌ای مانند شهر اصفهان می‌تواند نماد هم‌زمانی چندین ارزش و مسئله باشد. در این نگاه تمدنی که جمهوری اسلامی پایه‌گذاری کرده، تحقق دنیای بهتر منافاتی با معنویت و آخرت ندارد. رهبر انقلاب با تأکید بر همین نکته مخاطب اصلی خود یعنی حوزه‌های علمیه را مورد خطاب قرار می‌دهند و می‌فرمایند: ما با همین الگو توانستیم مردم را به میدان بیاوریم و همراه کنیم؛ مراقب باشید که ادامه این مسیر که اکنون بر عهده شماست، رها نشود.

تأکید رهبر انقلاب بر نقش اصیل روحانیت در همراهی با مردم

حجت‌الاسلام شامی‌زاده در ادامه سخنان خود با اشاره به پیام اخیر رهبر معظم انقلاب گفت: رهبر انقلاب در این پیام چند نکته اساسی را مطرح کرده‌اند که نخستین آن تأکید بر نقش تاریخی و اصیل روحانیت در همراهی با مردم از ابتدا تا امروز است. ایشان به‌روشنی یادآور شده‌اند که موجودیت روحانیت همواره با مردم گره خورده و این پیوند ضامن بقای جریان دینی در تاریخ معاصر ایران بوده است.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه افزود: امام خمینی(ره) نیز با اتکا به قدرت معنوی و وجهه مردمی حوزه توانست رژیم طاغوت را ساقط کند. این تجربه تاریخی نشان‌دهنده ظرفیت بی‌نظیر حوزه در بسیج اجتماعی و تحول سیاسی است.

حجت الاسلام شامی‌زاده در ادامه گفت: در پایان این پیام، رهبر انقلاب انتظاراتی را مطرح می‌کنند که تحقق آن‌ها می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر را رقم بزند. از جمله این موارد می‌توان به «ارتباط مؤثر با مردم»، «خوش‌بینی و تعامل با نسل جوان» و «درک صحیح از منظومه ارزشی مورد پذیرش افکار عمومی» اشاره کرد.

وی با اشاره به جنبه جهانی پیام رهبر انقلاب افزود: نکته مهم دیگر در این پیام توجه به پیام جهانی اسلام است. رهبر انقلاب بر این نکته تأکید دارند که بشریت امروز به سطحی از عقلانیت و بلوغ رسیده که امکان گفت‌وگو و تعامل فکری با آن‌ها وجود دارد. یعنی ما می‌توانیم سخنان آن‌ها را بفهمیم و آن‌ها نیز پیام اسلام را درک کنند.

حجت الاسلام شامی‌زاده تأکید کرد: اگر قرار است فقه تمدنی شکل بگیرد روحانیت باید نسبت به علوم انسانی و مفاهیم آن فهم درستی داشته باشد و رویکرد طرد کلی را کنار بگذارد. به نظر می‌رسد حوزه‌های علمیه امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز دارند تا جایگاه مردم را در سه عرصه اصلی - دانش، فلسفه، و منظومه ارزشی - به رسمیت بشناسند.

وی گفت: اگر ما می‌خواهیم در مسیر ساخت تمدن نوین گام برداریم باید ابتدا هویت علمی، فرهنگی و سیاسی خودمان را به‌درستی تعریف کنیم و این هویت را با مردم امروز - چه در ایران و چه در سطح جهانی - پیوند بزنیم. این پیوند شرط اساسی تحقق یک تمدن واقعی است.

هشدار نسبت به نگاه غیرواقع‌بینانه به مفاهیم جهانی

حجت الاسلام شامی‌زاده افزود: اگر نگاهی نادرست و غیرواقع‌بینانه به مفاهیمی چون حقوق بشر و انسانیت در دنیای امروز داشتیم، نمی‌توانیم انتظار پیشرفت پروژه تمدنی‌مان را داشته باشیم؛ مگر آن‌که به معجزه‌ای همانند معجزه عصای حضرت موسی(ع) امید ببندیم در حالی‌که تمدن‌سازی به معنای ارائه الگویی عقلانی قابل درک و پذیرفتنی برای همه بشریت با تنوع فرهنگی‌شان است.

وی در پایان گفت: این هدف زمانی تحقق می‌یابد که ابتدا بتوانیم مردم خودمان را در چارچوب فهم عمیق از اسلام و معارف دینی جای دهیم و آن‌ها را با این فهم همراه کنیم. سپس نوبت به ارتباط با مردم جهان می‌رسد. متأسفانه به نظر می‌رسد نگاه جهانی به اسلام آن‌چنان که باید در حوزه‌ها و فضای فکری ما وجود ندارد.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه گفت: رهبر انقلاب نیز هرچند به صورت غیرمستقیم نسبت به این ضعف هشدار داده و خواستار بازبینی در نوع نگاه حوزه‌ها به جهان و مفاهیم مشترک انسانی شده‌اند.